D. Fotoğraf ve Çizim
5. Biyografiler
Türkçem dergisinde yer alan biyografi yazılarında Balkanlar, Türkiye ve Türk Dünyasının tanınmış edebiyatçılar, halk ozanları, şairler, romancılar, sanatkârlar ve ressamlara değinilir. Burada tanınmış şahsiyetler, doğum veya ölüm yıldönümlerinde saygıyla anılıp hayatları, eserleri ve yaratıcılıkları üzerine bilgiler verilir. Dergide 102 kadar biyografi yer almaktadır. Bu biyografilerden 19’u tekrar olarak yayınlanır. Biyografi metinleri yarım sayfayı aşmayacak şekilde kısa verilir. Ayrıca biyografilerin yanında, şaire ait şiirler veya öykücülere ait öykülerden örnekler bulunur. Dergide yayınlana biyografiler arasında, 44 kadar Türk yazar, şair, sanatçı ve alimin biyografisi; 29 kadar yerli (Kosova ve Makedonya) yazar, şair ve sanatçı biyografisi; 14 kadar Türk dünyasından yazar, şair ve sanatçısı biyografisi ve 15 kadar yabancı yazar, kaşif ve sanatçının biyografisi yer alır.
Türk romancılarından Sait Faik Abasıyanık, Halit Ziya Uşaklıgil, Orhan Kemal, Namık Kemal, Sabahattin Ali, Halide Edip Adıvar, Ayşe Kulin, Reşat Nuri Güntekin, Aziz Nesin’in hayatı ve eserleri kısaca tanıtılır. Türk Edebiyatının değerli yazar ve şairleri: Yahya Kemal Beyatlı, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Orhan Veli Kanık, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ahmet Haşim, Arif Nihat Asyalı, Nazım Hikmet, Ömer Seyfettin, Oktay Akbal, Melih Cevdet Anday, Ali Akbaş, Mustafa Ruhi Şirin, Fatih Erdoğan, Hasan Latif Sarıyüce, Gülten Dayıoğlu, Mevlana İdris Zengin, Yalvaç Ural, Mevlüt Kaplan, Mavisel Yener biyografilerinin yanı sıra eserlerinden örneklere de yer verilir.
Türkçem dergisinde biyografileri incelerken derginin 150. sayısında, 13-28 sayfalar arasında, 13. yüzyıl halk ozanımız “Yunus Emre Özel Kesit” başlığıyla özel bölüme genişçe yer verildiği görülür. Burada Yunus Emre’nin resimleriyle birlikte şiirlerinden örnekler, ayrıca “Hayatı ve Eserleri”, “Yunus Sevgisi”, “Yunus Bugün de Güncel”, “Yunus’u Yaşamak”, “Yunus Emre’nin Esas İnancı İnsancılıktır”
başlıklarında çocuklara en güzel, en yalın bir dille yazılan yazılara yer verilir.287 Yine
20. yüzyıl Türk halk ozanımız Aşık Veysel, doğum ve ölüm yıldönümlerinde saygıyla anılır. 13. yüzyılın yarısı ile 14. yüzyılda Anadolu’da yetişen mutasavvıf
şair ve düşünürlerin en büyük isimlerinden Mevlana Celaleddin Rumi’nin hayatı ve eserlerinden bilgiler verilir. Şair ve din büyüğü olarak Türk dünyasının manevi hayatını etkilemiş nadir kişilerden biri olan 12. yüzyıl şairi Ahmet Yesevi’nin hayat hikâyesi ve eserlerinden örnekler verilir.
Dergide Divan Edebiyatının 15. ve 16. yüzyıl şairleri Aşık Çelebi (hazırlayan Filiz Kılıç), Ali Şir Nevai, Fuzuli’den de söz edilir. 17 ve 18. yüzyıl Aşık Tarzı Halk Edebiyatı temsilcileri Karacaoğlan (hazırlayan Prof. Dr. İbrahim Agahçubukçu) ve Dadaloğlu tanıtılır. 15. yüzyılda yaşamış en büyük Türk alimi, tıp insanı Akşemseddin’in, Fatih Sultan Mehmed’in hocası olarak bilindiğini yazan dergi, önemli eserlerinden örnekler vererek hayatından bahseder. Ortaçağ Döneminde yaşayan (1208-1284) mizah kahramanı Nasrettin Hoca’nın hayatını anlatan yazılar ve onun birbirinden komik fıkra örneklerine de yer verilir.
Dergide edebiyatçılardan başka, Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatının yanı sıra ilk kadın Türk savaş uçağı Pilotu Sabiha Gökçen, ünlü Türk Bestecisi Cemal Reşit Rey, ünlü Ressam Nuri İyem, çocukların hayran olduğu ve şarkılarını günümüzde bile söylediği Türk sanatçı, şarkıcı, besteci, söz yazarı Barış Manço’ya da genişçe yer ayrıldığını görmekteyiz.
Türkçem’de Kosova ve Makedonya Türk yazar ve edebiyatçılarından Hasan Mercan, Naim Şaban, Süleyman Brina (yazan Avni Engüllü), İlhami Emin, Avni Engüllü, Nusret Dişo Ülkü, Fahri Kaya (yazan Zeynel Beksaç), Taner Güçlütürk, Necati Zekeriya, Lütfü Seyfullah, Hüseyin Süleyman, Şecaettin Koka, Naim Şaban, Arif Bozacı, Enver Baki, Burhan Sait, İskender Muzbeg, Alaettin Tahir hayatları ve eserlerinden bolca örnekler verilir. Bazı biyografi yazılarında yazarların vefat haberleri yayınlanırken ölüm veya doğum yıldönümlerinde de saygı ve sevgiyle anılmaktadır. Prizrenli ozan Hacı Ömer Lütfi hakkında Necati Zekeriya imzalı bilgiler verilir. Balkanlarda Türk müziğini yaşatan ünlü üstadlardan udi Rasim Salih hayatı üzerine Zeynel Beksaç ve torunu Berkant Curi tarafından kaleme alınan yazılar; Kosovalı ressamlar Fevzi Tüfekçi, Ethem Baymak; Üsküplü ressam Yakup Hayro; Kosovalı çizgi roman ve karikatür duayeni Ramadan Zapluja; değerli yazar ve besteci Aluş Nuş; ünlü Boşnak ressamı Mersad Berber; fotoğrafçılık sanatında
büyük başarılara imza atan Nafiz Lokviça; klasik müzikte ustalaşmış genç sanatçı Menan Bırvenik daha yakından tanıtılır.
Türk dünyası şair ve yazarlarından, Kırımlı şairler Şakir Selim ve Cengiz Dağcı; Kırım Tatarı fikir adamı, eğitimci ve yazar İsmail Gaspıralı; Azeri yazar ve şair Bahtiyar Vahapzade; Kazak şairleri Abay Kunanbayev ve Tölen Abdik; Avar dilinde yazan yazar Rasul Hamzatov; Azeri ressam Ziyad Sultanov; Tatar yazar Nacar Necmi; Azeri yazar ve şair Elçin İsgenderzade; Kerkük yazar ve şairi Salah Nevres; anıtsal eserler müellifi ve tiyatro ressamı Azeri Toğrul Nerimanbayov hakkındaki biyografi yazıları fotoğraflarıyla birlikte karşımıza çıkar.
Dergide yerli, Türk ve Türk dünyası yazar, sanatçı ve alimlerinden başka, dünyaca tanınmış isimlerin de biyografileri tanıtılır. Dünyaca ünlü ressam Pablo Picasso, klasik müziğin ünlü bestekârları Frederic Chopen, Johann G. Mozart, Ludwig Van Beethoven; İngiliz sinema yönetmeni, yazar ve komedyen Charli Chaplin; ünlü kaşifler İsaac Newton, Thomas Edison, Nikola Tesla; İtalyan astronom, fizikçi, mühendis, filozof ve matematikçi Galileo Galilei; ABD'li astronot, Ay’a ilk ayak basan insan Neil Louis Armstrong; İspanyol mimarı Antoni Gauldi; İtalyan gezgin Marco Polo; Fransız oyun yazarı Moliere ve ünlü Fransız yazarı Honore De Balzac; İspanyol romancı, şair ve oyun yazarı Miguel De Cervantes’in hayatı ve eserlerinden söz edilir.
Bilime, sanata, edebiyata önem ve hizmet veren Türk büyüklerini çocuklarımıza tanıtmayı ihmal etmeyen Türkçem dergisi, genellikle Osmanlı döneminde yaşamış bilim adamı, şair ve hükümdarları da tanıtır. Derginin 50. sayısından sonra, 23 Türk büyüğünün resimleriyle birlikte, hayatı ve eserleri, çocuklarımızın kolay anlayacağı en yalın bir dille anlatılır. Bu metinleri hazırlayanlar Mithat Sertoğlu, Fahrettin Öztoprak gibi isimlerdir.
XVI. yüzyılda yetişen ve dünyanın hayranlığını kazanmış üstün yetenekli Türk mimarı, Mimar Sinan’ın 50 yıl boyunca inşa ettiği 84 cami, 57 medrese, 22 türbe, 8 köprü, 35 köşk ve saray, 7 su yolu kemeri gibi daha birçok tarihi eserinden
söz edilmektedir. Dünyanın en büyük yapı sanatçılarından biri olan Mimar Sinan,
Osmanlı İmparatorluğu’nun en güçlü döneminde yaşamıştır.288
Derginin 82. sayısında dünyanın “Muhteşem Süleyman” olarak bildiği ünlü Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın Osmanlı İmparatorluğu’nun en güçlü hükümdarı ve aynı zamanda kuvvetli bir şair olduğu anlatılır. Dergi, Osmanlı Devleti’nin onuncu padişahı olan Kanuni Sultan Süleyman’ın, 46 yıl süren padişahlığı süresince Orta Avrupa’dan Akdeniz’e, İran’dan Kuzey Afrika’ya kadar büyük bir coğrafyayı hakimiyet altına aldığını, saltanatı sırasında Osmanlı Devleti’ne en parlak dönemi yaşattığını anlatır. Bu yazıda, Sultan Süleyman’ın iyi bir devlet adamı olmasının yanında iyi bir şair de olduğuna dikkat çekilir. Gerek kullandığı edebî dil olsun gerekse kelime haznesinin zenginliğiyle olsun Osmanlı Dönemi
şairleri arasında müstesna bir yere sahip olduğundan bahsedilmektedir.289 Ayrıca
Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan’dan da bahsedilir.290
Bunun yanı sıra Büyük Türk-Hun İmparatoru Atilla hakkında tarihi bilgiler verilir. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet’in kişisel özellikleri, onu hedefine ulaştıran yol haritası, iletişim kabiliyeti, ilim ve alime verdiği değer gibi birçok özellikleri öne sürülerek 1453’te gerçekleşen ve asıl o zaman başlayan İstanbul’u ve insanların
gönüllerini fethetme süreci anlatılır.291; Sultan II. Abdülhamit Han gibi tarihimize
damga vuran önemli hükümdarlar ve Göktürkler’in kağanlarından Bilge Kağan ile yazıtı tanıtılır.292
17. yüzyılda yaşamış değerli ilim adamlarından Herzarfen Ahmet Çelebi’nin yaklaşık olarak 300 sene önce yaptığı denemelerle ilk uçan insan olarak tarihe geçtiği anlatılır. Bununla da çocuklarımıza, yüzyıllar öncesi Avrupalıların aklından bile geçmediği bir deneyi hayata geçiren bir Türk büyüğünün varolduğunu bilmenin
önemi vurgulanır.293
288 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2009, Sayı: 105, s. 7). 289 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2007, Sayı: 82, s.16-17). 290 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2011, Sayı: 127, s. 17). 291 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2012, Sayı: 142, s. 15) 292 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2006, Sayı: 68, s. 11). 293 Türkçem Dergisi, (Yıl: 2005, Sayı: 52, s. 17).
Dergide büyük Türk gezginlerinden Evliya Çelebi ve değerli eseri Seyahatname hakkında bilgiler verilir; tarih, coğrafya, bibliyografya ile ilgili birçok çalışma yapan bilim adamı Katip Çelebi tanıtılır ; Osmanlı denizcisi Piri Reis’in Amerika’yı gösteren dünya haritaları ve “Kitab-ı Bahriye” adlı denizcilik kitabıyla ilk savaş kaptanı ünvanına sahip olduğu anlatılır; Ortaçağ filozofu, hekim ve çok yönlü bilim adamı olan İbn-i Sina tanıtılarak eserlerinden ve din ile felsefeyi bağdaştıran fikirlerinden bahsedilir. Osmanlı ressamı Osman Hamdi Bey’in hayatı ve eserleri tanıtılır.