Bitki ve kök yaĢ ağırlık

AraĢtırmada farklı tuz konsantrasyonlarında yetiĢtirilen arpa genotiplerinin bitki yaĢ ağırlıklarına ait değerler Çizelge 4.3.’te verilmiĢtir. Yapılan varyans analizinde bitki yaĢ ağırlıkları arasındaki farklılık; genotip, tuz uygulaması ve genotip x tuz uygulaması arası interaksiyonu bakımından %1 seviyesinde önemli bulunmuĢtur.

Çizelge 4.3. Arpa çeĢitlerinde tespit edilen bitki yaĢ ağırlıkları (g/bitki) ve % değiĢimleri

Genotipler Tuz Uygulaması (mM) Ortalama

0 25 Y.D.* 50 Y.D. 75 Y.D.

Anadolu 2.66 A 1.09 CD -%59 0.66 FG -%75 0.50 FGHI -%81 0.50 FGHI

Konevi 2.54 A 1.69 B -%33 1.61 B -%37 1.27 C -%50 1.27 C

Larende 0.99 DE 1.03 CDE %4 1.05 CD %6 0.76 EF -%23 0.76 EF

Tokak 1.59 B 0.99 DE -%38 0.52 FGHI -%67 0.27 I -%83 0.27 I

Soylu-10 1.08 CD 0.63 FG -%42 0.40 GHI -%63 0.47 GHI -%56 0.47 GHI

Soylu-11 1.28 C 1.27 C -%1 0.58 FGH -%55 0.34 HI -%73 0.34 HI

Ortalama 1.69 A 1.12 B 0.81 C 0.60 D 0.60 D

*Y.D. Kontrol uygulamasına göre hesaplanmıĢ % değiĢim oranları.

Genotipik açıdan en yüksek bitki yaĢ ağırlığı ortalaması 1.27 g ile “Konevi” çeĢidinden elde edilmiĢtir. Bunu azalan sıra ile 0.76 g ile “Larende”, 0.50 g ile “Anadolu”, 0.47 g ile “Soylu-10”, 0.34 g ile “Soylu-11” çeĢitleri izlemiĢtir. En düĢük bitki yaĢ ağırlığı ortalaması ise 0.27 g ile “Tokak” olarak belirlenmiĢtir.

AraĢtırmada arpa genotiplerine uygulanan NaCl konsantrasyonlarında ġekil 4.3.’e göre en yüksek bitki yaĢ ağırlığı kontrol grubunda 1.69 g olarak görülmüĢtür. 25 mM NaCl uygulamasında 1.12 g, 50 mM NaCl’de 0.81 g ve 75 mM NaCl’de ise 0.60 g Ģeklinde ortaya çıkmıĢtır.

Genotip x tuz uygulaması interaksiyonu incelendiğinde artan NaCl konsantrasyonuna genotipler gövde yaĢ ağırlıklarda farklı tepkiler göstermiĢtir. Artan tuzluluk derecelerine bakacak olursak; Larende hariç diğer genotipler de azalıĢ söz konusudur. Tuzun bitki geliĢimini olumsuz etkilediği ve gövde yaĢ ağırlıklarında azalma olduğu tespit edilmiĢtir. Larende çeĢidinde kontrole göre 25 mM ve 50 mM NaCl konsantrasyonunda sırasıyla %4 ve %6 oranında artıĢ gözlenirken, 75 mM NaCl’de %23 oranında azalıĢ meydana gelmiĢtir. Çiçek ve Çakırlar (2002) çalıĢmalarında tuz stresine maruz bırakılan mısır bitkisinde, toplam yaĢ ve kuru

ağırlıklarda azalma belirlemiĢlerdir. Stres altındaki bitkilerin sürgün ve köklerinde kuru madde ve yaĢ ağırlıklarında önemli ölçüde azalmalar olduğu birçok bitkide baĢka araĢtırıcılar tarafından rapor edilmiĢtir (Irshad ve ark., 2002; Gholulam ve ark., 2002; DaĢgan ve ark., 2002). Bu da çalıĢmaları destekler niteliktedir.

ġekil 4.3. Farklı tuz uygulamalarında yetiĢtirilen arpa genotiplerinin 10. hafta sonundaki bitki yaĢ ağırlık ortalaması

Dört farklı tuz konsantrasyonunda yetiĢtirilen 6 adet arpa genotipinin kök yaĢ ağırlıkları Çizelge 4.4.’de verilmiĢtir. Yapılan çalıĢmada kök yaĢ ağırlıkları arasındaki farklılık genotip, tuz uygulaması ve genotip x tuz uygulaması arası interaksiyonu bakımından %1 seviyesinde önemli bulunmuĢtur.

Çizelge 4.4. Arpa çeĢitlerinde tespit edilen kök yaĢ ağırlıkları (g/bitki) ve % değiĢimleri

Genotipler Tuz Uygulaması (mM) Ortalama

0 25 Y.D.* 50 Y.D. 75 Y.D.

Anadolu 0.25 A 0.08 GHIJ -%68 0.06 IJKL -%76 0.08 GHIJ -%68 0.08 GHIJ

Konevi 0.06 IJKL 0.08 GHIJ %33 0.11 DE %84 0.13 D %117 0.13 D

Larende 0.16 C 0.08 GHIJ -%50 0.09 FGH -%44 0.19 B %19 0.19 B

Tokak 0.09 EFG 0.04 LMN -%56 0.06 IJKL -%33 0.05 KLM -%44 0.05 KLM

Soylu-10 0.11 DEF 0.07 HIJK -%36 0.02 N -%82 0.07 IJK -%36 0.07 IJK

Soylu-11 0.19 B 0.08 GHI -%58 0.03 MN -%84 0.06 JKL -%68 0.06 JKL

Ortalama 0.15 A 0.07 C 0.06 C 0.10 B

*Y.D. Kontrol uygulamasına göre hesaplanmıĢ % değiĢim oranları.

Genotiplerin genel ortalamasına bakıldığı zaman en yüksek kök yaĢ ağırlığı 0.19 g ile Larende çeĢidinde belirlenmiĢtir. Bunu takiben 0.13 g ile “Konevi”, 0.08 g ile

“Anadolu”, 0.07 g ile “Soylu-10”, 0.06 g “Soylu-11” olarak görülmektedir. En az kök yaĢ ağırlığı ise 0.05 g ile “Tokak” çeĢidinde belirtilmiĢtir.

ÇalıĢmada arpa genotipleri dört farklı NaCl konsantrasyonunda farklı sonuçlar ortaya çıkmıĢtır. ġekil 4.4.’e göre ortalamalarda en yüksek kök yaĢ ağırlık kontrol grubunda 0.15 g olarak tespit edilmiĢtir. 25 mM ve 50 mM konsantrasyonunda 0.07 g ve 0.06 g Ģeklinde ortaya çıkmıĢtır. 75 mM NaCl konsantrasyonunda ise 0.10 g olarak belirtilirken; kontrole göre azalma, diğer dozlara göre artıĢ meydana gelmiĢtir.

ġekil 4.4. Farklı tuz uygulamalarında yetiĢtirilen arpa genotiplerinin 10. hafta sonundaki kök yaĢ ağırlık ortalaması

Genotip x tuz uygulaması interaksiyonu incelendiğinde kök yaĢ ağırlıklarda farklı sonuçlar ortaya çıkmıĢtır. Artan NaCl konsantrasyonlarında bitkilerin kök yaĢ ağırlıklarında artma ve azalmalar meydana gelmiĢtir. 75 mM NaCl konsantrasyonunda kontrole göre en fazla etkilenen Anadolu ve Soylu-11 çeĢidi olmuĢtur. Anadolu çeĢidi kontrole göre aynı oranda 25 mM ve 75 mM dozunda %68 ile azalma göstermiĢtir. 50 mM NaCl’de ise %76 oranında azalma olmuĢtur. Soylu-11’de ise kontrole göre %58, % 84 ve % 68 oranında azalmalar ortaya çıkmıĢtır. Soylu-11 genotipi ise yapılan çalıĢmada yüksek tuz konsantrasyonuna çok dayanıklı olmadığını görülmektedir.. Tokak çeĢidine bakıldığı zaman kontrole göre 25 mM, 50 mM ve 75 mM NaCl konsantrasyonunda sırasıyla % 56, %33 ve % 44 oranında azalmalar görülmektedir. Tokak çeĢidi ise bu sonuçlara göre hassas olarak belirlenmiĢtir. Diğer genotipe bakılırsa Soylu-10’da kontrole göre 25 mM ve 75 mM dozlarında aynı oranda azalma (% 36) olduğu görmekteyiz. 50 mM NaCl’de ise %82 oranında kontrole göre azalma olmuĢtur.

Larende çeĢidinde kontrole göre 25 mM ve 50 mM dozlarında sırasıyla %50 ve % 43 oranında azalma olurken 75 mM dozunda %19 ile artıĢ meydana gelmiĢtir.

Konevi çeĢidi ise farklı dozlardan çok etkilenmediğini ve tuza dayanıklı bir çeĢit olduğu sonucu ortaya çıkmıĢtır. Bu çeĢidin kök yaĢ ağırlığı tuz artıĢına paralel olarak artmıĢtır. 75 m M NaCl konsantrasyonunda en fazla artıĢ %117 oranında görülmektir. 25 mM ve 50 mM NaCl’de ise sırasıyla %33 ve % 83 oranında artıĢ gözlenmiĢtir. Bu konuyla ilgili benzer bir çalıĢmada Karakullukçu ve ark. (2008) tarafından yapılmıĢtır. Bazı nohut çeĢitlerinin toprak üstü yaĢ ve kuru ağırlık ortalamaları incelendiğinde, yaĢ ağırlık bakımından çeĢitler, kuru ağırlık bakımından ise çeĢitler x tuz interaksiyonu önemlidir. Bu çeĢitlerin tuza karĢı tepkilerinin farklı olduğunu göstermektedir. Hem yaĢ hem de kuru ağırlık ortalamalarında tuz uygulamasında daha düĢük değerler elde edilmiĢtir. Yapılan çalıĢmada da Tokak, Soylu-10 ve Soylu-11 genotiplerinin yaĢ ağırlıklarında azalma söz konusu olmuĢtur.