3.2 Kurumsal Yönetim Endeksi
3.2.1 BIST Kurumsal Yönetim Endeksi Hesaplama Yöntemi
BIST Kurumsal Yönetim Endeksi’nin hesaplanmasında, hesaplamaya dahil olacak şirketlerin hisse senetlerinin tescil edilmiş en son fiyatları kullanılır. Hesaplama sırasında şirketlerin piyasa değerleri, eski veya yeni hisse senetlerinin ayrı ayrı dikkate alınmaları ile bulunur. Ancak piyasa değeri hesaplamasında, işlem sırası açılmayan “Yeni” hisse senetleri ve esas sermaye sisteminde yapılan sermaye artırımlarında, sermayenin tescil ve ilânına kadar Merkezî Kayıt Kuruluşu’nda (MKK)* oluşturulan geçici kaydî paylar için eski hisse senedinin fiyatı dikkate alınır. Şirketlerin piyasa değeri hesaplaması şu şekilde formüle edilir:
Piyasa Değeri = (Eski Hisse Senedi Sayısı x Eski Hisse Senedi Fiyatı) + (Yeni Hisse Senedi Sayısı x Yeni Hisse Senedi Fiyatı)
Endeks, kapsamında bulunan şirketlerin aynen saklamada bulunanlar hariç, MKK saklamasında bulunan hisse senetlerinin toplam piyasa değerleri ile ağırlıklı olarak hesaplanır. Endeksin hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılır:
∑ 𝑡 =∑ 𝐹𝑖𝑡 ∗ 𝑁𝑖𝑡 𝐻𝑖𝑡
𝑛 𝑛=1
𝐵𝑖𝑡
Et = Endeksin t zamandaki değeri
n = Endekse dahil olan hisse (şirket) sayısı
Fit = “i”nci hisse senedinin t zamandaki fiyatı
99
Hit = “i”nci hisse senedinin t zamandaki aynen saklamada bulunanlar hariç MKK saklamasında bulunan miktarının sermayeye göre tam sayıya yuvarlanmış oranı
Bt = Bölenin (Düzeltilmiş baz piyasa değeri) t zamandaki değeri
Endekste Düzeltme: Endeks kapsamındaki hisse senetlerinin piyasa değerleri toplamında, hisse senetlerinin fiyatlarındaki hareketler dışında bir nedenle meydana gelen değişikliklerden dolayı düşüş veya yükselme olmasını engellemek amacıyla, endeks hesaplama formülünün paydasında (Bölen değerinde) düzeltme yapılarak endeksin devamlılığı (karşılaştırılabilirliği) sağlanır. Endeksin bölen değerinde düzeltme aşağıda gösterildiği şekilde yapılır:
𝐸𝑇 =
𝑃𝐷𝑡 𝐵𝑡
Et = “t” günü endeks kapanış değeri (değişiklik öncesi)
PDt = “t” günü endeks kapsamındaki hisselerin kapanış piyasa değeri
Bt = “t” günü bölen değeri
∆PD = şirket faaliyetleri nedeni ile toplam piyasa değerinde meydana gelen değişiklik
Bt+1 = t+1 gününde kullanılacak bölen değeri
Et+1 = Değişiklik sonrası endeks değeri
Et = Et+1 𝑃𝐷𝑡 𝐵𝑡 = 𝑃𝐷𝑡+ ∆𝑃𝐷 𝐵𝑡+1 𝐵𝑡+1= (1 +∆𝑃𝐷 𝑃𝐷𝑡 ) ∗ 𝐵𝑡
Tüm sayılan özellikleri ve kuralları sonucu olarak, Türk Sermaye Piyasalarının en itibarlı şirketler grubunu oluşturan BIST Kurumsal Yönetim Endeksi şirketlerinin, endeks şirketi
100
olmakla sağladıkları prestij ve bu prestijin getirilerinden başka, doğrudan elde ettikleri bir diğer hak da, kotta ya da kayıtta kalma ücret indirimidir. Kotta/kayıtta kalma ücretinin tahakkuk ettirildiği tarih itibarı ile “BIST Kurumsal Yönetim Endeksi” kapsamında yer alan şirketlere “Kotta Kalma” veya “Kayıta Kalma” ücretlerinde %50 oranında indirim yapılmaktadır.
3.2.2. BIST Kurumsal Yönetim Endeks Değerlendirmesi
Kurumsal yönetim endeksinin ilk hesaplanması ve yayın tarihi ile 31.08.2007’den itibaren 48.082,17 değeridir. Bu hesaplamanın ardından ilerleyen yıllarda yapılan hesaplamalarda derecelendirme şirketlerinin raporları doğrultusunda endeks değerlerinde değişimler meydana gelmişitir. Kurumsal Yönetim derecelendirme ile şirketlerin hissedar haklarına verdikleri önem, kamuyu aydınlatma faaliyetleri, çıkar sahipleri ile ilişkileri ve yönetim kurullarının genel kredibilitesi için bir görüştür. Risklerin ölçümlerinin sonuçları ilgili tüm taraflar için bir risk yönetim aracı olarak, BIST Kurumsal Yönetim Derecelendirmesini oluşturur. Kurumsal derecelendirme notu SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde belirtilen Pay Sahipleri, Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık, Çıkar Sahipleri ve Yönetim Kurulu başlıkları için ayrı ayrı hesaplanır ve sırası ile %25, %35, %15 ve %25 ağırlıklarla elde edilen toplam “Genel Şirket Notu” olarak ortaya çıkar.
Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi, şirketten gelen derecelendirilme talebi sonucu olarak başlatıldığından, derecelendirme yetkisine sahip şirket ile yapılan sözleşme ile süreç başlar. Süreç ile ön derecelendirme yapılır ve durum derecelendirilme talebinde bulunmuş olan şirkete bir rapor olarak sunulur. Bu rapor mutabakatın ardından, nihaî değerlendirme kamuya açıklanır. Gözetim ise, notun açıklanmasından sonra da devam eder. Bu derecelendirme sonucunda ortaya çıkan notların anlamı ise Tablo 3.1’de gösterilmiştir.
Tablo 3.1 Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notlarının Anlamları
Notlar Notlar
9 - 10 Şirket SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne büyük ölçüde uyum sağlamış ve tüm politika ve önlemleri uygulamaya sokmuştur.Yönetim ve iç kontrol mekanizmalarıetkin bir şekilde oluşturulmuş ve işlemektedir. Tüm kurumsal
101
yönetim riskleri tespit edilmiş ve aktif bir şekilde yönetilmektedir. Pay ve çıkar sahiplerinin hakları en âdil şekilde gözetilmektedir; kamuyu aydınlatma ve şeffaflık faaliyetleri en üst düzeydedir, ve yönetim kurulunun yapı ve işleyişi en iyi uygulama kategorisindedir. Bu alanlarda hemen hemen hiçbir zaaf bulunmamaktadır. BIST Kurumsal Yönetim Endeksi’ne en üst düzeyde dahil edilmek hak edilmiştir.
7 - 8
Şirket SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne önemli ölçüde uyum sağlamış ve çoğu gerekli politika ve önlemleri uygulamaya sokmuştur. Yönetim ve iç kontrol mekanizmaları, az sayıda iyileştirmelere gerek duyulsa da etkin bir şekilde oluşturulmuş ve işlemektedir. Kurumsal yönetim risklerinin çoğunluğu tespit edilmiş ve aktif bir şekilde yönetilmektedir. Pay ve çıkar sahiplerinin hakları âdil şekilde gözetilmektedir; kamuyu aydınlatma ve şeffaflık faaliyetleri üst düzeydedir, ve yönetim kurulunun yapı ve işleyişi sağlam temellere dayandırılmıştır. BIST Kurumsal Yönetim Endeksi’ne üst düzeyde dahil edilmek hak edilmiştir.
6
Şirket SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne orta derecede uyum sağlamış ve gerekli politika ve önlemlerin bir kısmını uygulamaya sokmuştur. Yönetim ve iç kontrol mekanizmaları, orta derecede oluşturulmuş ve işlemekte, ancak iyileştirmelere gerek vardır. Kurumsal yönetim risklerinin bir kısmı tespit edilmiş ve aktif bir şekilde yönetilmektedir. BIST Kurumsal Yönetim Endeksi’ne dahil edilmek hak edilmiş ve ulusal standartlara uyum sağlanmıştır ancak uluslararası platformlarda bu standartların gerisinde kalınabilir. Pay sahipleri; çıkar sahipleri; kamuyu aydınlatma ve şeffaflık; ve yönetim kurulu alanlarının bazılarında iyileştirmeler gerekmektedir.
4 - 5
Şirket SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne gereken asgarî derecede uyum sağlamış ve gerekli politika ve önlemlerin standartların altında bir kısmını uygulamaya sokmuştur. Yönetim ve iç kontrol mekanizmaları var ama tam etkin bir şekilde işlememektedir. Kurumsal yönetim riskler tespitli fakat iyi yönetilmemektedir. Pay sahipleri; çıkar sahipleri; kamuyu aydınlatma ve şeffaflık; ve yönetim kurulu alanlarının bazılarında veya hepsinde önemli iyileştirmeler gerekmektedir.
<4
Şirket SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyum sağlamamıştır ve gerekli politika ve önlemleri zayıftır. Yönetim ve iç kontrol mekanizmaları, gerekli etkinlikte oluşturulmamıştır. Önemli kurumsal yönetim riskleri mevcut ve kurumsal yönetim ilkelerine duyarlı değildir. Pay sahipleri; çıkar sahipleri; kamuyu aydınlatma ve şeffaflık; ve yönetim kurulu alanlarının hepsinde önemli zaaflar vardır. Yatırımcı güveni zedelenebilir ve maddî zararlar oluşabilir.
Kaynak : www.BIST.org.tr, 10.12.2012
Tablo 3.2 Fiyat Endeksi Düzeltmeleri