Birleşik Krallık ve Türkiye’de Meşru Elektronik Ödeme Yöntemlerinin

a) Birleşik Krallık Hukukunda Meşru Elektronik Ödeme Yöntemleri

Elektronik ödeme sistemleri, Birleşik Krallık’ta düzenleme altına alınmış ve bu amaçla 2011 tarihli Elektronik Para Tüzüğü hazırlanmıştır.

2011 tarihli bu Tüzüğün;

2’nci maddesinde, “elektronik para”, elektronik para düzenleyicisi tarafından ödeme yapmak amacıyla kabul edilen fonlar karşılığında çıkarılan, elektronik ya da manyetik ortamda saklanan, kendi üreticisi dışında üçüncü kişilerce de kabul görmesi gereken tüm değerler olarak tanımlanmış,

Yine 2’inci maddesinde “yetkili elektronik para kuruluşu”, “ortalama olağandışı elektronik para”, “tüketici”, “kredi kuruluşu”, “elektronik para düzenleyicisi”, “ödeme hizmetleri”, “ödeme işlemi” gibi tam 38 kalemde muhtelif kavram ve terimler tanımlanmış,

6, 7, 8 ve 9’uncu maddelerinde, elektronik para kuruluşu olmak isteyen tüzel kişilerin sağlaması gereken koşullar, bu kuruluşların yükümlülüklerini nasıl yerine getireceği, yapılacak başvuruların nasıl değerlendirileceğine dair kıstaslar ortaya konmuş,

10’uncu maddesinde, elektronik para üreticisi olabilmek için öngörülen koşulları artık karşılayamayan veya tüketiciler için tehlike teşkil eden eylemlerde bulunan mevcut ve yetkili elektronik para kuruluşlarının yetkilerinin hangi şartlarda iptal edileceği düzenlenmiş,

19’uncu maddesinde, elektronik para kuruluşlarının sahip olunması gereken asgari sermaye tutarı (350.000,00 EUR) belirlenmiş,

20, 21 ve 22’inci maddelerinde, elektronik para kuruluşlarının elektronik para üretebilmek adına tüketicilerden/müşterilerden kabul ettikleri meblağların korunması için almaları gereken güvenlik önlemleri ortaya konmuş,

32’inci maddesinde, elektronik para kuruluşlarının asli faaliyeti olan elektronik para düzenleme haricinde ayrıca yürütebilmesine cevaz verilen ek faaliyetler belirlenmiştir,

40 ila 46’ıncı maddeleri arasında, elektronik paraların düzenlenmesi/üretilmesi ve paraya çevrilebilirliği ile alakalı koşullar, harçlar, miktarlar, düzenlenmeye dair

69

tüketicilerin talepte bulunması, tüketiciler haricindeki üçüncü kişilerin ödemeye dair hakları, faiz yasağı ve sözleşmelerin sona ermesi şeklinde münhasır konular ele alınmış,

63 ila 79’uncu maddeleri arasında yetkili kuruluşlar haricindeki tüzel kişiler için elektronik para düzenlenmesinin yasak olması, bu tüzel kişilerin yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde uygulanacak olan prosedürler, yürütülecek olan soruşturmalar, hukuk dışı eylemler ve saldırılar ve bunların yaptırımlarının sınırları şeklindeki hukuki ve adli konular hakkında kurallar belirtilmiştir.

2011 tarihli bu Tüzük ile bilhassa elektronik para düzenleyicileri/üreticileri ve onların müşterileri/tüketicilerini etkileyecek mahiyette düzenlemelere yer verilmiş ve işletmeler ile müşteriler arasında güvenli bir ticari ortam oluşturulmaya yarayan hükümler getirilmiştir.

Birleşik Krallık Tüzüğü gerek elektronik para düzenleyicilerine dair daha fazla hüküm öngörmesi ve gerekse düzenleyici işletmelerin elektronik para düzenleme yetkisi alabilmek için sahip olması gereken koşulları detaylıca öngörmesi sebebiyle konsept itibariyle daha korumacı, daha proteksiyonist bir yapıdadır.

b) Türk Hukukunda Meşru Elektronik Ödeme Yöntemleri

Türk Hukukunda elektronik ödemeler kapsamda hazırlanmış en önemli düzenleme 2013 tarihli, 6493 sayılı Ödeme Ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri Ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanundur.

Anılan kanunun 3/1 maddesinin (ç) bendinde elektronik para, elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, 6493 sayılı Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer olarak tanımlanmıştır. Aynı kanun maddesindeki fıkranın (d) bendinde ise elektronik para kuruluşu, anılan Kanun kapsamında elektronik para ihraç etme yetkisi verilen tüzel kişi olarak düzenlenmiştir.

6493 sayılı Kanun’un Elektronik Para İhraç Eden Kuruluşlar başlıklı 18’inci maddesinde 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyet gösteren bankalar ve 6493

70

sayılı Kanun kapsamında elektronik para çıkarma/üretme izni verilen elektronik para kuruluşları dışındaki kişilerin elektronik para ihracı faaliyetinde bulunmaları yasaklanmış ve yine aynı Kanun kapsamında elektronik para ihraç etmek/üretmek isteyen elektronik para kuruluşlarının Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan izin almak kaydıyla faaliyette bulunabileceği ortaya konmuştur.

Kanunun yine 18’inci maddesinde, elektronik para kuruluşlarının;

“anonim şirket şeklinde kurulması, sermayesinde yüzde on ve üzerinde paya sahip

olanların ve kontrolü elinde bulunduranların 5411 sayılı Kanunda banka kurucuları için aranan nitelikleri haiz olması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin en az beş milyon Türk Lirası olması, (6493 sayılı) Kanun kapsamındaki işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması, şikâyet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması, (6493 sayılı) Kanun kapsamındaki yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve elektronik para kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması, Kurumun (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması” şart koşulmuştur.

Aynı kanun maddesinde ayrıca elektronik parayı ihraç eden kuruluşun sadece kendi mağaza ağında, sadece belirli bir mal veya hizmet grubunun satın alınmasında veya yapılan bir anlaşma sonucunda sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçların 6493 sayılı Kanun kapsamı dışında olduğu ortaya konmuştur.

Kanunun “Elektronik Para İhracı” başlıklı 20’inci maddesinde ise elektronik para ihraç eden kuruluşun, üyelerinden aldığı fon kadar elektronik para ihraç edeceği, elektronik para ihraç eden kuruluşun, elektronik para kullanıcısı tarafından yatırılan fonları gecikmeksizin elektronik paraya çevirerek kullanıma hazır hâle getireceği, elektronik para kuruluşunun elektronik para ihracı karşılığında topladığı fonları 5411 sayılı Kanunda tanımlanan bankalar nezdinde açılacak ayrı bir hesaba aktarmak suretiyle kullanım süresi boyunca bu hesapta bulundurmak zorunda olduğu, fonların yatırıldığı bankaların, elektronik para kuruluşunca yatırılan tutarı kullanım süresi boyunca Banka nezdindeki hesaplarına blokaj koyacağı, elektronik para kuruluşunun kredi verme faaliyetinde bulunamayacağı, elektronik para ihraç eden kuruluşun, elektronik parayı elinde

71

bulundurma süresine bağlı olarak elektronik para hamiline faiz veremez ve herhangi bir menfaat sağlayamayacağı düzenlenmiştir.

Kanunun 27 ve devamı maddelerinde ise, elektronik ödeme sistemlerinin meşruiyetine zarar verebilecek ya da tüketicilerin menfaatlerini ve güvenliklerini tehlikeye atabilecek olası hukuk dışı eylemlere uygulanacak olan yaptırımlar belirlenmiştir.

2.4. Türk ve Birleşik Krallık Hukuk Sistemlerinde Elektronik Güveni