Bireysel emeklilik sisteminin işleyişinde, devletin üstlendiği temel rol, yasal zemini oluşturmak suretiyle, formel kurallar içerisinde, açık ve güvenilir şekilde çalışan bir piyasa meydana getirmek ve bu piyasanın denetimini üstlenmektir. Bu bağlamda, yapılan yasal düzenlemelerle bireylerin korunması sağlanmış olurken, rekabet ortamını geliştirici, hizmet kalitesini artırıcı yönde hükümlerde getirilmiştir96.
Bireysel emeklilik sisteminde kurumsal yapının en üstünde Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu (BEDK) bulunmaktadır. BEDK, bireysel emeklilik sistemi ile ilgili politikaları belirlemekte ve hayata geçirilmesi ile ilgili gerekli önlemler konusunda önerilerde bulunmak ve mevzuat düzenlemeleri hakkında tavsiye niteliğinde karar almakla görevlidir. BEDK; Hazine Müsteşarlığı’nın başkanlığında, Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve SPK tarafından görevlendirilecek en az genel müdür seviyesindeki birer temsilciden oluşmaktadır (4632 Sayılı Kanun, md.3).
Bireysel emeklilik sisteminin işleyişine ilişkin esaslar, 4632 Sayılı Kanun ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmelikler ile düzenlenmiştir. 4632 Sayılı Kanunu tamamlayıcı nitelikte olmak üzere Hazine Müsteşarlığı tarafından birtakım yönetmelikler çıkarılmıştır. 4632 Sayılı Kanunun 26. maddesi gereğince düzenlenen yönetmelikler aşağıdaki gibidir97.
- Bireysel Emeklilik Danışma Kururlunun Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik (31.10.2001 tarih ve 24569 sayılı RG)
- Emeklilik Şirketleri Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik (28.02.2002 tarih ve 24681 sayılı RG)
- Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik (28.02.2002 tarih ve 24681 sayılı RG)
95 EGEMEN, s. 42. 96 KIZILOT, s. 146.
- Bireysel Emeklilik Aracıları Hakkında Yönetmelik (03.03.2004 tarih ve 25391 sayılı RG)
- Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik (28.02.2002 tarih ve 24681 sayılı RG)
Söz konusu düzenlemeler incelendiğinde, sistemin katılımcılar ve emeklilik şirketleri açısından işleyiş yapısı ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, katılımcılar ile emeklilik şirketleri arasında aracılık yapacak bireysel emeklilik aracıları ve katkıların değerlendirileceği emeklilik yatırım fonlarına ilişkin düzenlemelerin de yapıldığı görülmektedir. Yapılan düzenlemeler göre sistemin en önemli unsurlarından olan emeklilik şirketleri ve bireysel emeklilik aracıları; katılımcılara, üçüncü kişilere ve kuruluşlara karşı gerçeğe aykırı, yanıltıcı ve aldatıcı beyanda bulunamamakta ve ilan, reklam ve broşürleri ile bu amaca yönelik her türlü faaliyetlerinde bu nitelikteki ifadelere yer verememektedir (4632 Sayılı Kanun, md.10).
BEDK, üç ayda bir Hazine Müsteşarlığı tarafından önerilen ve Başkan tarafından belirlenen tarih ve gündemle olağan olarak toplanmaktadır. BEDK üyelerinin toplantılara bizzat katılmaları esas olup üyelerin herhangi bir nedenle işlerinden geçici veya sürekli olarak ayrılmaları halinde yerlerine vekilleri toplantıya katılmaktadır. Olağan toplantılar dışında, Başkanın gerek gördüğü hallerde veya BEDK üyelerinden birinin yazılı başvurusu üzerine Başkan tarafından olağanüstü toplantıya çağırılabilmektedir. BEDK, toplantıya çağırılan üyelerin yarısından bir fazlası ile toplanmakta ve çekimser oyun kullanılamadığı toplantıda kararlar, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınmaktadır98.
98 Bireysel Emeklilik Danışma Kurulunun Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik, md.7
Tablo 1:Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyiş Yapısı99.
Aşağıda sistemin işleyiş yapısı ve sistemde yer alan organlara ait bilgiler özetlenmektedir.
1-) Emeklilik Şirketleri
Bireysel emeklilik sisteminde faaliyeti gerçekleştiren emeklilik şirketleridir. Rekabete açık olması nedeniyle birden fazla olması gereken emeklilik şirketlerinin kuruluşu, organları, birleşme ve devirleri hakkındaki bazı bilgilerden bahsetmekte yarar bulunmaktadır.
a-) Emeklilik Şirketlerinin Kuruluşu
“Emeklilik şirketi, 4632 sayılı Kanun’a göre kurulan ve bireysel emeklilik sisteminde faaliyet göstermek üzere bu Kanun ile ihdas emeklilik branşında ruhsat almış şirketti ifade eder. Şirket, 21.12.1959 tarihli ve 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu hükümlerine göre hayat ve ferdi kaza sigortaları branşlarında da ruhsat alabilir. Şirketin emeklilik branşı dışında bir branşta da faaliyet göstermesi halinde her branşa ait hesaplar ayrı tutulur. Şirket kuruluş izni Bakan tarafından verilir. Kurulacak şirketin ticaret
ünvanında “emeklilik” ibaresinin bulunması zorunludur. Kuruluş izni için Müsteşarlığa başvuruda bulunulur.
Kurulacak şirketin;
- Anonim şirket şeklinde kurulması,
- Faaliyet konusunun bu Kanunda belirtilen faaliyetlerle sınırlandırılmış olması, - Sermayesinin yirmi trilyon liradan az olmaması ve ödenmiş sermayesinin asgari on trilyon olması ve kalanının üç yıl içerisinde ödenmesinin taahhüt edilmesi,
- Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, - Ana sözleşmesinin bu Kanun hükümlerine uygun olması,
- İş planı ve sistem tasarımı ile yapılabilirlik raporlarının sunulması gerekir (4632 Sayılı Kanun, md. 8).”
Söz konusu yasanın 8. maddesinin 5. fıkrasında kurucularda aranacak şartlar ile bunlara ilişkin yasal engellere yer verilmiştir. Kanunun bu maddesine göre kurucularının;
- Tasfiyeye tâbi tutulan bankerler, bankalar, sigorta şirketleri ile para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren diğer kurumlarda doğrudan ve dolaylı yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmaması,
- İlgili mevzuat çerçevesinde faaliyetlerinin tamamen veya belirli faaliyet alanları itibariyle sürekli veya başvuru tarihinden önceki bir yıl içerisinde bir ay veya daha fazla süreyle geçici süreyle durdurulma kararı verilmemiş olması,
- Müflis veya konkordato ilan etmiş olmaması, taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi ağır hapis veya beş yıldan fazla hapis yahut basit veya nitelikli zimmet, cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, karapara aklama veya Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından dolayı kesinleşmiş mahkûmiyet kararlarının bulunmaması,
- Emeklilik şirketi olmanın gerektirdiği malî güç ve itibara sahip olması, gerekir.
Sermayenin en az %51’ inin mali piyasalar konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip tüzel kişilere ait olması ve tüzel kişi kurucuların yönetim ve denetime sahip gerçek kişilerin, kurucularda aranan şartlara (emeklilik şirketi olmanın gerektirdiği mali güç ve itibara sahip olması şartı hariç) taşımaları gerekir.
Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kurumları, 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesi kapsamında kurulan sandıklar ve 13.7.1967 tarihli ve 903 sayılı Kanun ile değişik 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi hükümleri kapsamında kurulan vakıflar hariç olmak üzere, bu Kanun kapsamında bulunmayan gerçek ve tüzel kişiler bu Kanunda düzenlenen faaliyetlerde bulundukları izlenimini verecek şekilde “Emeklilik”, “Emeklilik Planı”, “Emeklilik Fonu” ve “Emeklilik Yatırım Fonu” gibi kavramları veya aynı işlevi gören ifadeleri kullanamazlar (4632 Sayılı Kanun, md. 10).
Söz konusu kavramları kullanabilecek olan emeklilik şirketinin kuruluşu, Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu Bakanın iznine tabi olup emeklilik şirketinin kuruluşu için Hazine Müsteşarlığı’ na dilekçe ile başvurulması gerekmektedir. Başvuru dilekçesine ilgili yönetmelikte ayrıntılı düzenlenen pek çok belgenin eklenmesi istenmektedir100. Bu belgeler; kurulacak şirketin şekli ve içeriği Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenlenen ve emeklilik şirketi kurucuları tarafından noter huzurunda imzalanan birer beyannamedir. Kurulacak şirketin faaliyet konusunun 4632 sayılı Kanunda belirtilen faaliyetlerle sınırlandırılmış olması, anonim şirket şeklinde kurulduğunu gösteren belge olmalıdır.
Şirket kuruluş izni için gerekli sermaye tutarı, Devlet İstatistik Enstitüsü Toptan Eşya Fiyat Endeksinin iki katının gerektirdiği miktar ve sınırları aşmamak üzere Müsteşarlıkça artırılabilir. Hazine Müsteşarlığı’ na verilmek üzere gerçek kişi kurucular ile sermayedeki doğrudan ve dolaylı pay sahipliği % 10 veya daha fazla olan diğer gerçek kişilerce Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü veya Cumhuriyet Savcılıklarından son altı ay içinde alınmış adli sicil belgelerine sahip olmaları gerekmektedir.
Hazine Müsteşarlığı, en geç iki ay içinde emeklilik şirketinin kuruluş başvurusunu yapanlara kuruluş iznine ilişkin sonucu bildirmektedir. Kuruluş izni alan emeklilik şirketi, kuruluş işlemleri tamamlandıktan sonra gerekli bilgi ve belgelerle faaliyet ruhsatı
100 Bu belgeler için bkz. 4632 sayılı Kanun, md. 8 ve EŞY (Emeklilik şirketi Kuruluş ve Çalışma Esasları
başvurusunu yapmaktadır (EŞY md. 5). Kuruluş izni alan şirketin faaliyete geçebilmesi için emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alması zorunludur. Emeklilik branşı faaliyet ruhsatı Müsteşarlık tarafından verilir. Kuruluşa ilişkin verilen izin, izin tarihinden itibaren bir yıl içerisinde emeklilik branşı faaliyet ruhsatı almak üzere başvurunun yapılmamış veya gerekli belgelerin süresi içinde tamamlanmamış olması halinde kendiliğinden geçersiz olur. Emeklilik branşında faaliyet ruhsatı alan şirketin, ruhsatın veriliş tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde fon kurmak amacıyla Kurula başvurması gerekir. Şirketin fon kurma başvurusunun Kurula zamanında yapılmaması veya başvurusunun reddedilmesi halinde, verilmiş olan kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı kendiliğinden geçersiz olur. Şirketlerin faaliyet ruhsatı almak üzere Müsteşarlığa yaptıkları başvurularda; iki yıl içinde en az yüz bin katılımcıya hizmet verecek şekilde gerekli her türlü planlamanın yapılmış olması, iş planı ve sistem tasarımında öngörülen düzenlemelerin yapılmış olması, fiziksel mekan, teknik ve idari altyapı ile insan kaynakları uyumunun sağlanmış olması, şartları aranır (4632 Sayılı Kanun, md. 9).
Faaliyet ruhsatı almış şirketler üç ay içerisinde Sigorta Murakabe Kanununun 36. maddesi uyarınca kurulmuş olan Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğine üyelik başvurusu yapmak zorundadır101. Emeklilik yatırım fonu kurma başvurusunun zamanında yapılmaması veya reddedilmesi durumunda verilmiş olan izin ve faaliyet ruhsatı kendiliğinden geçersiz olmaktadır. Hayat branşında faaliyet gösteren, yeni poliçe akdetme yetkisi olan ve süresinde gerekli şartları yerine getirerek emeklilik şirketine dönüşen sigorta şirketlerinin söz konusu branşlardaki ruhsatları geçerliliklerini korumaktadır. Bu şirketler ile hayat ve ferdi kaza branşlarında da faaliyet gösterecek şirketlerin her bir branşlardaki ruhsatları faaliyet gösterecek şirketlerin her bir branşa ait hesapları ayrı tutmaları gerekmektedir (EŞY, md. 10-11).
b-) Emeklilik Şirketlerinin Organları
Emeklilik Şirketlerinin doğal olarak bazı organları da bünyesinde bulundurması gerekir. Emeklilik şirketinin yönetim kurul en az beş kişiden oluşması gerekmektedir. Şirket genel müdürü ve yokluğunda vekili yönetim kurulunun doğal üyesidir. Yönetim kurulu üyelerinin salt çoğunluğunun bu maddede genel müdür için öngörülen meslekî
deneyim süresi hariç diğer şartları haiz olması gerekir. Denetim kurulu üyelerinin, genel müdürün, genel müdür yardımcılarının ve başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibariyle genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda imza yetkisini haiz diğer yöneticilerin, bu maddenin üçüncü fıkrasında öngörülen şartları haiz olmaları, en az lisans düzeyinde öğrenim görmüş olmaları ve sigortacılık veya işletmecilik alanında meslekî deneyime sahip olmaları şarttır. Asgarî meslekî deneyim süresi, genel müdür için on yıl, genel müdür yardımcıları ve başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibariyle genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda imza yetkisini haiz diğer yöneticiler için yedi yıldır. Bu Kanun hükümlerine aykırı hareketlerinden dolayı hapis veya bir defadan fazla ağır para cezası ile cezalandırılanlar ile durumları bu Kanunun 8 inci maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendinin 4 numaralı alt bendi hariç olmak üzere (g) bendine uymayanlar, hiç bir şirkette yönetim kurulu üyesi, denetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı veya birinci derecede imza yetkisini haiz görevli olarak çalıştırılamazlar. Şirket, bu gibi kişilerin imza yetkilerini derhal kaldırmak zorundadır. Yapılan denetlemeler sonucunda, bu Kanun veya ilgili diğer mevzuat hükümlerini ihlal ettikleri ve şirketin emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürdükleri tespit edilen şirket yöneticileri ve görevlilerinin, haklarında kanunî kovuşturma istenmesini müteakip Müsteşarlığın talebi üzerine geçici olarak imza yetkilerinin kaldırılması zorunludur. Bu kimseler Müsteşarlığın izni olmadıkça imza yetkisini haiz personel olarak hiç bir şirkette çalıştırılamazlar. Ayrıca, genel müdür ve genel müdür yardımcısı olarak atanacakların, bu maddede aranan şartları taşıdıklarını gösteren belgelerle birlikte Müsteşarlığa bildirilmesi gerekir. Bunların atanmaları, bildirimin alındığı tarihten itibaren on iş günü içerisinde Müsteşarlıkça olumsuz görüş bildirilmediği takdirde yapılabilir. Herhangi bir nedenle görevden ayrılan genel müdür ve genel müdür yardımcılarının, görevden ayrılma nedenleri şirket ve görevden ayrılan tarafından, ayrılış tarihinden itibaren on iş günü içerisinde Müsteşarlığa bildirilir (4632 Sayılı Kanun, md. 12).
Ayrıca emeklilik şirketlerinde devir ve birleşmeler de söz konusu olmakla birlikte bu durum bazı kanun hükümlerine uygunluğu gerektirmektedir. Bir gerçek veya tüzel kişinin, emeklilik şirketinin sermayesinin doğrudan veya dolaylı olarak % 10 veya fazlasını temsil eden payları edinmesi ile bir ortağa ait payların emeklilik şirketi sermayesinin % 10’nu, % 20’ sini, % 33’ ünü ya da % 50’ sini aşması sonucunu doğuran hisse edinimleri ile bir ortağa ait payların söz konusu oranların altına düşmesi sonucunu doğuran hisse
devirleri Bakanlığın iznine tabi olmaktadır. Oy hakkı edinilmesi ile hisselerin rehnedilmesinde de söz konusu hüküm uygulanmaktadır (4632 Sayılı Kanun, md. 13).
c-) Emeklilik Şirketlerinde Birleşme ve Devir
Emeklilik şirketinin tüm aktif ve pasiflerini diğer bir emeklilik şirketine devretmesi ya da bir veya birkaç emeklilik şirketi ile birleşmesi de Bakanlığın iznine bağlıdır. Bir gerçek veya tüzel kişinin, şirketin sermayesinin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya fazlasını temsil eden payları edinmesi ile bir ortağa ait payların şirket sermayesinin yüzde onunu, yüzde yirmisini, yüzde otuzüçünü ya da yüzde ellisini aşması sonucunu doğuran hisse edinimleri ile bir ortağa ait payların söz konusu oranların altına düşmesi sonucunu doğuran hisse devirleri Bakanlığın iznine tâbidir. Oy hakkı edinilmesi ile hisselerin rehnedilmesinde de bu hüküm uygulanır. Yönetim ve denetim kurullarına üye belirleme imtiyazı veren veya intifa hakkı tanınan hisse senetlerinin devri, yukarıdaki oransal sınırlara bakılmaksızın Bakanlığın iznine tâbidir. Şirketin tüm aktif ve pasiflerini diğer bir emeklilik şirketine devretmesi ya da bir veya birkaç emeklilik şirketi ile birleşmesi Bakanlığın iznine tâbidir. Şirket sermayesinin yüzde on ve daha fazlasına sahip olan tüzel kişilerin sermayesinin doğrudan veya dolaylı olarak bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen oranlar veya esaslar dahilinde el değiştirmesi Bakanlığın iznine tâbidir. İzin devralan ortağın kurucularda aranan şartları taşıması kaydıyla verilebilir. Bu fıkra hükmü tüzel kişi ortağın yönetim ve denetimini belirleyen sermaye paylarının bir başka tüzel kişiye ait olması halinde, gerçek kişi ortak ya da ortaklara ulaşıncaya kadar uygulanır. Bu madde hükümlerine aykırı olarak yapılan tescil işlemleri hükümsüzdür. Emeklilik şirketlerinde hisse edinilmesine ve devrine, şirketin malvarlıklarının devrine, şirket ortaklarının bu Kanunda aranan nitelikleri kaybetmeleri halinde temettü hakkı hariç ortağa ait hakların kullanımına, dolaylı pay sahipliğine, şirketlerin birleşmesine ve diğer hususlara ilişkin esas ve usuller kurulun uygun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenir (4632 Sayılı Kanun, md. 13). İzin başvurusuna, birleşme veya devir sözleşmesi, birleşme veya devriden itibaren en az üç yıllık hedeflerin ortaya konulduğu tahmini mali tablolar eklenmektedir. Birleşme ve devir sözleşmelerinde katılımcıların ve sigortalıların hak ve alacaklarını ihlal eden hükümlere yer verilmemektedir ( EŞY, md. 16).
2-) Bireysel Emeklilik Sistemine Katılım
Bireysel emeklilik sistemine katılım ise kanunun 4. maddesinde düzenlenmiştir. Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip olanlar gönüllü olarak bireysel emeklilik sistemine katılabilmektedir. Katılma işlemi, katılımcı ile emeklilik şirketinin akdedecekleri emeklilik sözleşmesi ile başlamaktadır. Zira, sisteme katılmak isteyenlerin emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir (4632 Sayılı Kanun, md. 4).
Katılımcıların Toplam Fon Tutarı: [ 2 ] 3.713,1 milyon YTL
Şirketlerin Katılımcılarının Toplamı: 1.285.009 kişi
Katkı Payı Tutarı: [ 3 ] 3.229,4 milyon YTL
Yatırıma Yönlenen Toplam Tutar: 3.126,4 milyon YTL
Şekil 1. Katılımcılara İlişkin Rakamlar ve Yatırıma Yönlenene Tutar Toplamı Kaynak: http://www.egm.org.tr/BESgostergeler.asp (10.07.2007)
Şekil 2. Fona Yönlendirilmiş Sözleşmelerin Katılımcının Yaşına Göre Dağılımı Kaynak: http://www.egm.org.tr/katilimci_yas.htm (10.07.2007)
Emeklilik sözleşmesi katılımcının sisteme girmesine, sistemden ayrılmasına, emekli olmasına, katkıların ödenmesine, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesine, fonlarda yatırıma yönlendirilmesine ve katılımcı veya lehtarına yapılacak ödemelere ilişkin esaslar ile tarafların diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen, esas olarak katılımcı ve şirketin taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir (4632 Sayılı Kanun, md. 4). Emeklilik sözleşmelerinin bahsedilen hükümlere aykırı olacak şekilde düzenlenmesi ve Hazine Müsteşarlığı’ nın onayının alınmaması, idari bir suç olup ilgili gerçek ve tüzel kişiler para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Bu sözleşmede katılımcılar ve varsa işverenleri tarafından ödenecek asgari katkı tutarı veya oranı, ödeme dönemleri ve ödeme süreleri, kesilecek masraf payları, katkıların hangi tür emeklilik yatırım fonunda değerlendirileceği gibi hususlar da dahil olmak üzere, bireysel emeklilik sistemine ilişkin olarak tarafların bütün hak ve yükümlülükleri düzenlenecektir102.
Emeklilik sözleşmesinin tarafları; bireysel emeklilik sözleşmesine katkı yapan veya adına şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılan katılımcı ile emeklilik şirketidir. Katkı payının belirli bir bölümünü veya tamamını ödemek suretiyle katılımcı nam ve hesabına şirket ile emeklilik sözleşmesi akdeden kişiler katılımcı ile birlikte taraf sıfatını taşır (BESY, md. 6). Katılımcının emeklilik sözleşmesi devam ederken vefatı halinde ödeme, Medeni Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, katılımcı tarafından tayin edilen ve kimliği sözleşmede belirtilen lehdar veya lehdarlara yapılır. Lehdar tayin edilmemiş veya lehdar tayini işlemi daha sonradan iptal edilmişse hak sahibi, katılımcının vefatı halinde kanuni mirasçılarıdır. Katılımcı, sözleşme süresi boyunca lehdarı değiştirebilir veya lehdar tayin etme işlemini iptal edebilir. Lehtar emeklilik sözleşmesinde taraf değildir (BESY, md. 7).
Katılımcı, bireysel emeklilik sisteminde Müsteşarlıkça belirlenecek esaslar dahilinde tanımlanır. Katılımcının taraf olduğu her bir emeklilik sözleşmesi, ilk emeklilik sözleşmesini düzenleyen şirketçe Müsteşarlığın belirlediği esaslara göre verilmiş olan numarayı alır. Bu numara sözleşme yürürlükte kaldığı sürece ve aktarım işlemleri sırasında sabit kalır. Bu numara aynı zamanda katılımcının bireysel emeklilik hesap numarasıdır. Aktarım sonucu yeni bir emeklilik sözleşmesinin akdedilmesi halinde eski sözleşme ve bireysel hesap numarası yeni sözleşme bilgisi olarak aktarım yapılan şirket tarafından saklanır (BESY, md. 28).
Katılımcının sisteme girişini başlatan emeklilik sözleşmesi; emeklilik planı, emeklilik sözleşmesi teklif formu, emeklilik sözleşmesi metni, emeklilik sözleşmesi özet metni kısımlarından oluşmaktadır. Bu kısımlardan, Emeklilik Planı; emeklilik sözleşmesinin uygulama biçimini belirleyen teknik esaslardan oluşmaktadır. Emeklilik planı, plan kapsamında katılımcıya sunulan fonların unvanlarını, asgari katkı payı tutarını,
102 SU Mustafa Ali, “Sigortacılık Açısından Bireysel Emeklilik Sistemi”, İşveren (TİSK), C. XL, S. 3,
giriş aidatını, yönetim ve fon işletim giderlerini ve bunlara ilişkin hesaplamaları kapsamaktadır. Emeklilik planı kapsamında katılımcıya sunulan fonların SPK tarafından kayda alınmış olması gerekmektedir. Emeklilik Sözleşmesi Teklif Formu; katılımcı tarafından planın genel esaslarının kabulü ile şirket tarafından da katılımcıya ilişkin bilgilerin oluşturulması ve katılımcının plana dahil edilmesine ilişkin kabul usulünü belirleyen formdur. Emeklilik Sözleşmesi Metni; şirket ve katılımcının ve varsa katılımcı nam ve hesabına sözleşme akdeden kişinin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen metindir. Emeklilik Sözleşmesi Özet Metni; grup emeklilik sözleşmesi metninde yer alan katılımcı ve şirketin hak ve yükümlülüklerini gösteren metindir (BESY, md. 8).
Emeklilik sözleşmesinin imzalanmasından önce emeklilik şirketi; bireysel emeklilik sistemine girmek isteyen katılımcının emekliliğe yönelik beklentilerine, ortalama gelir düzeyine, kamu sosyal güvenlik sistemine dahil olup olmamasına ve risk getiri profili formundaki bilgilere göre uygun bir teklif hazırlamaktadır. Ayrıca emeklilik şirketi,