Bireysel çalgı dersi kapsamındaki keman öğretimi sürecinde değerlendirme aşamasındaki uygulamalar ve katılımcıların çalıştıkları okullardaki değerlendirme kriterlerinin tespiti için görüşme formunda sorular ve maddeler bulunmaktadır.
Bireysel çalgı dersi değerlendirme aşamasında öğrencilerin kimler tarafından değerlendirildiğinin araştırılması amacıyla görüşme formunda “Çalıştığınız kurumda keman sınavlarının değerlendirmesi ne şekilde yapılmaktadır?” sorusu sorulmuş ve katılımcıların dört madde arasından uygun olanın seçilmesi istenmiştir. Bu dört madde “Dersin öğretim elemanı tarafından yapılmaktadır”, “Sınav jürisi tarafından yapılmaktadır”, “Konser etkinliği içerisinde yapılmaktadır” ve “Diğer” seçeneklerinden
oluşmaktadır. Bireysel çalgı dersi değerlendirme aşamasına yönelik katılımcı görüşleri Tablo 48’de sunulmuştur.
Tablo 48.
Değerlendirme Aşamasına Yönelik Görüşler
Soru Madde Katılımcılar f
Çalıştığınız kurumda keman sınavlarının değerlendirmesi ne şekilde yapılmaktadır
Dersin öğretim elemanı tarafından yapılmaktadır
K(1) 1
Sınav jürisi tarafından yapılmaktadır
K(1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11, 12,13,14,15,16,17,18,19,20, 21,22,23,24,25,26,27,28,29)
29
Tablo 48’de görüldüğü üzere araştırmaya katılan öğretim elemanlarının görüşlerine göre değerlendirmenin, katılımcıların çalıştıkları konservatuvarların tümünde sınav jürisi tarafından yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcı 11, ara sınavların dersin öğretim elemanı tarafından yapıldığını, final ve bütünleme sınavlarının sınav jürisi tarafından yapıldığını belirtmiştir. Katılımcılar lisans bitirme/mezuniyet sınavlarının ise konser etkinliği içerisinde yapıldığını belirtmişlerdir.
Katılımcıların çalıştıkları kurumlarda sınıflara göre keman çalma düzeylerinin ve başarı ölçütlerinin belirlenme durumunu incelemek amacıyla görüşme formunda “Keman dersi başarı ölçütleri veya sınıflara göre keman çalma düzeyleri belirlenmiş midir?” sorusuna yer verilmiştir. Katılımcıların “Evet, her sınıfa ait başarı ölçütleri vardır. Bunlar kim tarafından belirlenmiştir?” ve “Hayır, başarı ölçütleri şu şekilde belirlenmektedir” maddelerinden birini seçmeleri ve açıklama yapmaları istenmiştir. Katılımcıların görüşlerine ait bilgiler Tablo 49 ve Grafik 15’te sunulmuştur.
Tablo 49.
Keman Dersi Başarı Ölçütleri Belirlenme Durumu
Soru Madde Katılımcılar % f
Keman dersi başarı ölçütleri veya sınıflara göre keman çalma düzeyleri belirlenmiş midir Evet K(1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,16,17 18,19,20,21,22,24,25,26,27,28) 90 26 Hayır K(15,23,29) 10 3 Toplam 100 29
Grafik 15. Keman Dersi Başarı Ölçütleri Belirlenme Durumu
Tablo 49 ve Grafik 15’e göre “Keman dersi başarı ölçütleri veya sınıflara göre keman çalma düzeyleri belirlenmiş midir?” sorusuna katılımcılar ağırlıklı olarak (f=26) “Evet” cevabını vermiş, anasanat dallarında çalışan öğretim üyelerince oluşturulmuş ve kurum tarafından sabit bir düzey belirleme haline getirilmiş başarı ölçütlerinin bulunduğu görüşünü bildirmişlerdir. Çalıştıkları kurumda keman dersi başarı ölçütleri veya sınıflara göre keman çalma düzeylerinin belirlendiğini belirten katılımcıların görüşlerine ait örnekler aşağıda sunulmuştur.
K19: Her yıl çalınması gereken ve okul tarafından belirlenen müfredata göre
belirlenmiştir. Tabii ki istisnai durumlar olabilir.
K24: Bütün keman hocaları tarafından belirlenmiştir ve her sınıf için ayrı müfredatlar ve
Tablo 49 ve Grafik 15’e göre çalıştıkları kurumda keman dersi başarı ölçütleri veya sınıflara göre keman çalma düzeylerinin belirlenmediğini belirten, “Hayır, başarı ölçütleri şu şekilde belirlenmektedir” maddesini seçen katılımcıların (f=3) görüşlerine ait örnekler aşağıda sunulmuştur.
K15: Öğrencinin ilerleme durumu göz önünde bulundurulur. K23: Özel bir ölçütümüz yok tamamen göreceli.
K29: Düzey olarak her öğrenci ayrı ayrı ele alınır. Yani okulumuzda her öğrenci ayrı bir
programdır.
Araştırmada bireysel çalgı dersi değerlendirme aşamasında performans değerlendirme ölçeği kullanımı durumunun incelenmesi amacıyla görüşme formunda “Keman sınavlarında performans değerlendirmesi için ölçme aracı olarak belli bir ölçek kullanıyor musunuz?” sorusuna yer verilmiştir. Katılımcılardan “Evet ise ölçek kime ait ve hangi kriterlerden oluşmaktadır?” ve “Hayır ise değerlendirme ölçütleriniz nelerdir?” maddelerinden birini seçmeleri ve seçtikleri maddeye yönelik açıklama yapmaları istenmiştir. Katılımcıların görüşlerine ait bilgiler Tablo 50 ve Grafik 16’da sunulmuştur.
Tablo 50.
Performans Değerlendirmede Ölçek Kullanımı Durumu
Soru Madde Katılımcılar % f
Keman sınavlarında performans değerlendirmesi için ölçme aracı olarak belli bir ölçek kullanıyor musunuz?
Evet K(1,2,3,4,5,6,9,11,14,16,17,18,22,25,26) 52 15
Hayır K(7,8,10,12,13,15,19,20,21,23,24,27,28,29) 48 14
Grafik 16. Performans Değerlendirmede Ölçek Kullanımı Durumu
Tablo 50 ve Grafik 16’ya göre “Keman sınavlarında performans değerlendirmesi için ölçme aracı olarak belli bir ölçek kullanıyor musunuz?” sorusuna katılımcıların %52’si (f=15) Evet, %48’i (f=14) Hayır cevabını vermişlerdir. Evet cevabını veren katılımcıların, kullanılan ölçeğin kime ait olduğu ve hangi kriterlerden oluştuğuna yönelik görüşlerine ait örnekler aşağıda sunulmuştur.
K4: Kurumun ölçeği var. Öğrencinin sınavdaki performansının yanı sıra eğer
beklenmedik bir terslik olursa öğretmeni de devreye girer.
K11: Anasanat dalındaki öğretim elemanlarının ortak görüşü alınarak hazırlanmış bir
değerlendirme ölçeği kullanıyoruz. Her sınıfın sınav repertuvarı farklı olduğu için değerlendirme ölçeğindeki kriterlerin puan ağırlıkları da her sınıf için farklı. Değerlendirme ölçeğindeki genel kriterler sağ el tekniği, sol el tekniği, ritmik doğruluk, tempo, müzikalite, akıcılık-bütünlük, eşlikle uyum. Örneğin piyanolu eserleri saydığım tüm kriterlere göre değerlendiriyoruz. Ancak dizileri ise yalnızca sağ el ve sol el tekniği ile ritmik doğruluk kriterlerine göre değerlendiriyoruz. Tabi şunu da eklemek zorunda hissediyorum; elbette bir değerlendirme ölçeğinin olması, sınavın değerlendirilmesini daha sağlıklı hale getiriyor bununla birlikte mevcut değerlendirme ölçeğimizin geliştirilmesi gereken pek çok yönü olduğunu da düşünüyorum.
K25: Keman öğretim elemanları tarafından sınıf ve yaş aralığına göre belirlenmiş form
K26: Okul tarafından belirlenen bir ölçeğimiz var. Mesela ilk üç sınıf için ölçekte
gelişmeli, iyi, çok iyi gibi ifadeler ve bunların açıklamaları için bir kısım bulunuyor. Tablo 50 ve Grafik 16’ya göre “Hayır” cevabını veren katılımcıların belirttikleri değerlendirme ölçütlerine yönelik görüşlerine ait örnekler aşağıda sunulmuştur.
K7: Gam, etüt, piyanolu eser ve konçertoya ayrı ayrı not veriyoruz. Teknik ve
müzikaliteyi değerlendiriyoruz.
K8: Geleneksel şekilde değerlendiriliyor. Her eser, etüt, gam için puanlama yapılıyor.
Müzikalite, ritim, teknik vb. not veriliyor.
K10: Öğretim elemanlarının oluşturduğu entonasyon, ritim, müzikalite, eşlikle uyum,
bütünlük-akıcılık gibi değerlendirme kriterlerinden oluşmaktadır.
K12: Entonasyon, teknik yeterlilik, müzikalite, ait olduğu döneme uygunluk.
K13: Ben geneli düşünüyorum ama bazı hocalarımız jüride gam, etüt gibi puanlamalarda
bulunuyorlar. Ben bunu çok mekanik bir yaklaşım olarak görüyorum, bence bütünsel olarak daha doğru oluyor değerlendirmek. Bazı çocukların o kadar müzikalitesi oluyor ki çok ruha dokunarak çalıyorlar ama teknik olarak bazı aksaklıklardan dolayı etütte bazı takılmalar olabiliyor. Sonraki sene aşabilecek bu sorunu, bu belli. Bunun için not kırmanın gereksiz olduğunu düşünüyorum.
K19: Öğrencinin seslendirdiği eserlere göre notlama yapılıyor.
K20: Öğrencinin genel çalma tekniği ve müzikalitesine göre değerlendirme yaparım. K21: Sınıf düzeyine göre belirlenen eserlerin barındırdığı keman çalma teknikleri,
müzikalite, ritim, entonasyon gibi becerilere göre not veriyorum.
K23: Sanatı bir ölçekle değerlendirmek mümkünse eğer ben de öğrenmek isterim. K24: Yazılı bir ara uygulamıştık başarılı olamadı. Sözlü ifade ve tecrübeye dayanan
kriterler.
K27: Ölçek dediğimiz değerlendirme ise hocalara, jüriye aittir ve her öğretmenin
karşısında teknik, müzikalite/yorum, ezber, yıl içi değerlendirme notu bulunmakta.
K28: Entonasyon, müzikalite, ritmik yapı, eşlikli eserlerde birliktelik, eserin formunu,
K29: Geleneksel olarak değerlendirme yapılıyor. Öğrencinin güzel çalması, stil
özelliklerine göre çalması, temiz çalması elbette dikkate alınıyor ve yanı sıra derse devamlılığı, çalışma disiplini ve hocasının görüşleri değerlendiriliyor.