Bir kurumda etik kurallar nasıl yerleştirilebilir?

İş ahlakının yaygınlaşmasında aile ve eğitim kurumlarının yeri ve önemi büyüktür. Bunun dışında yapılması gerekenler;

 Kurumda yazılı kurallar ve kodlar oluşturulmalı

 Liderlerin çalışanlara örnek olacak şekilde davranışlar sergilemeli

 Liderler etik kuralların kuruma yerleşmesinin önemine inanmalı ve bu konuda kararlı davranmalı

 Kurumda bir etik kurul oluşturulmalı

 Kurumda etik kurallara uygun davranan çalışanlar ödüllendirilmeli, uygun davranmayanlar kınanmalı gerekiyorsa cezalandırılmalı

 Etik konusunda düzenli eğitimler verilmeli

 Etik kurallara uygun olmayan davranışlar için hukuksal düzenlemeler yapılmalı (örnek, vergi kaçakçılığı, yolsuzluk, rüşvetle mücadele yasaları gibi).

7.2 Bilgisayar

Bilgisayarın Tarihçesi

7.2.1 Bilgisayara Giriş ABAKÜS

2000 Yıl Önce

İlk Bilgisayar: ENIAC

Yapım Yılı: 1946

167 m2 yer kaplıyordu.

İlk KİŞİSEL Bilgisayar: PC

IBM firması 1981 Ağustos ayında ürettiği bilgisayarlara PC (Personel Computer) adını verdi.

İşletim Sistemi: MS-DOS 8088 işlemci

64 KB bellek

5,25¨disket sürücü

Bilgisayarlar 2 temel gruba ayrılır.

DONANIM

(Hardware) YAZILIM

(Software)

7.2.2 Bilgisayarı oluşturan Temel Bileşenler

Bir PC’nin çalışabilmesi için gerekli olan temel parçalardır.

1- Anakart

1- Yazıcı (Printer) 2- Tarayıcı (Scanner)

3- Çizici (Plotter) DONANIM –Çevre Birimleri

Bir PC’ye sonradan takılabilen ve çeşitli fonksiyonlar kazandıran parçalardır.

YAZILIM (Software): Bilgisayarı kullanabilmemiz ve istediğimiz işlemleri yapabilmemiz için geliştirilen programlara verilen isimdir.

Yazılım da kendi içinde 2 ayrı gruba ayrılır.

1- İşletim Sistemleri

2- Uygulamalar

YAZILIM – Uygulamalar:

Belirli işleri yapabilmesi amacı ile hazırlanan, çalışmak için bir işletim sistemine ihtiyaç duyan programlardır.

İşletim Sistemlerinden Örnekler:

1- MS-DOS 2- Linux

3- Windows 4- Unix

5- Nowel 6- OS/2 7- Pardus

Uygulamalardan Örnekler:

1- MS Word 2- MS Excel

3- MS Power Point 4- Acrobat

5- Winzip

6- Chat Yazılımları

7- Oyunlar vs.

7.2.3 Bilgisayar Ağları

Aynı mekanda bulunan ya da birbirine yakın bilgisayarların oluşturduğu ağlara yerel bilgisayar ağları (LAN, Local Area Network) denir.

Farklı mekanlarda bulunan ya da birbirlerinden uzak bilgisayarların oluşturduğu ağlara ise geniş bölge ağları (WAN, Wide Area Network) adı verilir.

NETWORK: En az 2 bilgisayarın birbirlerine bağlanıp,

bilgi alış-verişinde bulunmasına Bilgisayar Ağı (Network) denir.

7.2.4 İnternet

İnternet Ne işe Yarar?

1- Dünyanın her noktasına istediğiniz anda elinizin altındaki tek tuşla ulaşabilmek paha biçilemez bir duygu yıllar önce internetin olmadığı zamanlarda bilgi ihtiyacını ansiklopediler

’den kütüphaneler ’den karşılanmaktaydı.

2- Günümüzde internet ayağımıza kadar kütüphaneyi, ansiklopedileri, eğlence merkezlerini, TV’yi, radyoyu, hastaneleri kısacası aradığınız her şeyi ayağımıza getiren bu hizmetten doğru şekilde yararlanmayı bilmeliyiz. Tek tuşla uzakta olan bir arkadaşımızla konuşabilir, hatta hiç tanımadığınız biri ile dertleşebilirsiniz. Son zamanlarda alışverişe bile gitmenize gerek kalmadan tek tuşla evinize bu imkânın getirilmesini sağlayan internet artık koşulsuz olarak her evde bir gereklilik olarak görülmektedir. Kendi çıkarlarımızı düşünerek interneti kullanmak tanımadığımız kişiler tarafından zarar görmemize engel olur. Kullanıcılar gerçek kişiliklerini tanımadıkları kimselerle paylaşmamalı kimlik ve kredi kartı bilgilerini tanımadığı bilmediği yada güvenmediği sitelerde kullanmamalıdırlar.

İNTERNETİN İNSAN HAYATINA GETİRDİĞİ KOLAYLIKLARA BİRKAÇ ÖRNEK

3- Ulaşamadığınız ya da kaybettiğiniz arkadaşlarınızı bulmak.

4- Ödemelerinizi kolaylıkla yapabilmeniz.

5- Kitap okumak 6- Tv izlemek 7- Ödev yapmak

8- Devletle ilgili işlemleri internetten gerçekleştirmek.

9- Merak ettiğiniz tüm konularda bilgi sahibi olabilmek 10- Tatil imkânları

11- Günlük gazete okuyabilmek 12- Yorulmadan alışveriş yapabilmek.

13- İstediğiniz an sohbet edebilecek birilerini bulabilmek

14- Daha sayamadığımız bir sürü imkânları kullanıcılarının ayağına getirmektedir. İnternet kullanmak için bilgisayar, cep telefonu veya tablet bilgisayar kullanılabilir. İnternet explorer ile sayfalar açılabilir veya daha hızlı olması için firefox, chrome veya opera gibi tarayıcılar kullanılabilir.

Milyonlarca bilgisayardan oluşan, binlerce bilgisayar ağını

birbirine bağlayan global ağa INTERNET denir.

İnternetin Sunduğu Hizmetler

Elektronik Posta

Dosya Transfer Protokolü (FTP) Haber Grupları

Dünya Çapında Ağ (World Wide Web)

Elektronik Posta

Elektronik posta mektuplarınızı Internet ortamının sağladığı iletişim sistemini kullanarak elektronik yollarla göndermenizi sağlayan servislerin genel adıdır.

Mektubunuzda düz yazının yanı sıra, resim, grafik, ses, program formatındaki bilgilerinizi de gönderebilirsiniz.

E-posta gönderip alabilmeniz için bir e-posta adresinizin olması gerekir.

Servis sağlayıcıları, kullanıcılarına, bir ya da birkaç posta adresi verebilir. İş yeriniz de size e-posta adresi verebilir.

E-posta adresinizin @ ("at", et diye okunur. Türkçe anlamı "-da" dır.) işaretinden önceki, kullanıcı ismi kısmını siz belirleyebilirsiniz. Bu kısım kendi isminizden ya da takma isminizden oluşabilir.

Kullanıcı ismi seçerken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlar:

Kullanıcı ismi küçük harflerden oluşur.

Kullanıcı isminde boşluk, virgül, parantez kullanılmaz.

Kullanıcı isimleri sayı, alt çizgi, nokta gibi özel karakterler alabilir.

Kullanıcı isimlerinde Türkçe karakter kullanılmaz.

Örnek: e-posta adresi selma@famvid.com (Örnek)

Servis sağlayıcıların verdiği e-posta adresleri genellikle isim@servissağlayıcınız.com şeklindedir.

serap@superonline.com maxrix@tr.net

ayse@ixir.com

İşyerinden alınan e-posta adreslerine örnekler sule@meteksan.com.tr

selma@bkolej.edu.tr

Selma, Büyük Kolej' de çalışıyor. Büyük Kolej bir eğitim kurumu olduğu için de "edu"

kısaltması kullanılmış. "tr" de Türkiye anlamına geliyor

E-posta programlarındaki kısaltmaların anlamaları

Kimden (From) : Mektubun kim tarafından yazıldığını gösterir.

Kime (To) : Mektubun gönderileceği kişinin e-posta adresi yazar

Konu (Subject) : Mektubun hangi konu ile ilgili olduğu yazar. Mektubunuz ilgili kişiye ulaştığında, posta kutusunda, mektubun hangi konuda olduğunu görecektir. Mektubunuzun okunmadan silinmemesi için mektubun içeriğini anlatan bir başlık seçmeniz önemlidir.

Karbon Kopya (cc) : Eğer mektup birden fazla kişiye gönderilecekse ve bu kişiler mektupla ikincil derecede alakalı iseler bu kısım kullanılır.

Gizli Karbon Kopya (bcc) : Mektubu alan kişiler sadece Kime ve Karbon Kopya bölümlerini görebilirler. Bu kısımdaki bilgileri göremezler.

Adres Defteri:

Düzenli olarak mektup gönderdiğiniz kişilerin e-posta adreslerini saklayabileceğiniz bölümdür. Adres defterine bu kişilerin adreslerini kendiniz ekleyebilir veya aldığınız mektuplardaki adresleri adres defterinize kaydedebilirsiniz.

Adres defterinde kayıtlı kişilere mektup gönderirken bu kişilerin adreslerini tekrar yazmanıza gerek yoktur. Adres defterinde kayıtlı olan kişilere mektup göndermek için listedeki

isimlerinin üzerine çift tıklamak yeterli olacaktır.

Adres defterine kişileri eklerken, bu kişilere takma isim verebilirsiniz ve mektup gönderirken de "Kime" kısmına sadece takma ismini yazabilirsiniz. Böylelikle tüm adresi aklınızda

tutmanıza gerekmez.

E-Postayı Göndermek

Adresi, konuyu ve mektubunuzu yazdıktan sonra sıra mektubunuzu göndermek için, eğer Internet' e bağlıysanız, gönder düğmesini ya da menüden gönder seçeneğini seçin.

Mektubunuz bir iki dakika sonra eğer bir sorun yoksa yerine ulaşacaktır.

Mektubunuza ek olarak başka dosyalar da göndermek istiyorsanız, bu dosyaları, mektubunuza eklemelisiniz. Ekle menüsünden bunu yapabilirsiniz. Eklediğini dosya

mektubunuz ile birlikte iletilmesi gereken adrese ulaştırılır. Eğer gönderdiğiniz dosya büyük bir dosya ise mektubunuzun ulaşma süresi uzayabilir.

İmza:

Mektuplarınızın sonuna, kişisel bilgileriniz içeren "imza" nızı oluşturabilirsiniz. İmzanız adız, ünvanınız, e-posta adresleriniz ve iş adresinizden oluşabileceği gibi beğendiğiniz bir

vecizenizden de oluşabilir. Hatta semboller kullanarak resim de yapabilirsiniz ya da olan bir resmi imza olarak atayabilirsiniz.

E-Postayı Okumak

Yeni gelen mektuplarınızın posta kutusuna indirilmesi için bu işlevi yapan düğmeyi seçin. E-postanızı okumanıza olanak sağlayan programların genelde yeni mektuplardan haberdar etme özellikleri de vardır. Gelen mektupların olduğu klasör açıldığında mektupların konusu, gönderenin adresinin, mektubun konusunun ve gönderiliş tarihinin olduğu bir liste

gelecektir. Mektubun üzerine tıklayarak içeriğini görebilirsiniz.

E-Postayı Yanıtlamak

Aldığınız mektubu yanıtlamak istiyorsanız, yeni bir ileti oluşturmanız gerekmiyor. Menüden ya da araç çubuklarından yanıtla seçeneğini seçerek yanıtlayabilirsiniz.

Yanıtla düğmesine bastığınızda size mektubu gönderen kişinin e-posta adresi otomatik olarak

"Kime(To):" bölümüne yazılır. "Konu(Subject):" kısmı da "Re:gönderenin yazdığı konu"

şeklinde doldurulmuştur. Mesajın gövdesinde cevaplanan mektubun orijinal kopyası vardır.

İstenirse bu kısım silinebilir.

Posta Sekmesi:

Eğer mektubunuz yazdığınız adrese ulaştırılamamışsa mektubunuz geri döner. Geri dönen postanızın adresini kontrol edin. Sonra tekrar gönderin. Ağda bir sorun yoksa postanız yerine ulaşacaktır.

E-Posta Grubu

E-posta grubu insanların sanal dünyada kurdukları, belli sınırları ve kuralları olan topluluklardır. Üyesi olunan bir e-posta grubunda ortak bir e-posta hesabına atılan bir mektup aynı anda grubun tüm üyelerine dağılır. Her e-posta grubunun en az bir grup yöneticisi vardır. Bazı e-posta gruplarında gelen bütün mesajlar önce yöneticinin kontrolünden geçer, onaylanan mesajlar gruba dağılır onaylanmayanlar silinir; bazı gruplarda ise mesajlar yönetici onayından geçmeden gruba otomatik olarak dağılır.

Sınıfta bulunan öğrenciler için, iş yerinde aynı projede çalışanlar için, okuldaki öğretmenler için e-posta adresi yaratılabilir. Böylece tüm gruba tek bir adresten ulaşıp, duyuruları iletebilirsiniz.

Dosya Transfer Protokolü (FTP)

Ağ içindeki bilgisayarların arası dosya alış verişini mümkün kılan protokoldür. Bu protokol sayesinde, başka bilgisayarlardan, kendi bilgisayarınıza dosya indirebilir, kendi

bilgisayarınızdaki dosyaları paylaşabilirsiniz. Böylece video klipleri izleyebilir, yazılımları güncelleyebilir (upgrade), bedava yazılımlardan faydalanabilir, iş yerinizdeki dosyalarınıza ulaşıp evde çalışabilirsiniz.

Bazı dosyaları indirmek ("download", bilgisayarınıza kopyalamak) için izne ihtiyacınız vardır.

Bu dosyalara ulaşmanızı için kullanıcı şifresini bilmeniz gerekir. Bunun yanında herkesin

kullanımına açık dosyalar, anonim FTP arşivleri, de vardır.

Bir dosyayı bilgisayarınıza indirmek istediğinizde dosyanın bulunduğu linki tıklamanız genellikle yeterli olabilir. Karşınıza dosyayı nereye kaydetmek istediğinizi soran bir pencere açılır. Dosyanın yeri belirlendikten sonra, dosya kopyalama işlemi başlar.

Dosyaları indirirken bazı sorunlar çıkabilir. Bağlantı kesilebilir, kopyalama işlemi bitmeden işlemi iptal edilmek zorunda kalabilirsiniz. Elektrikler kesilebilir ve işlem yarıda kalabilir. Böyle bir durumda dosyanın tamamı indirilmediğinden yapılan işlem boşa gidecektir.

Sıkıştırılmış Dosyalar:

Bilgisayarınıza kopyalayacağınız dosyalar, kopyalama süresini kısaltmak için sıkıştırılmış olabilir. Bu durumda sıkıştırılmış dosyaları açmak için de bir programa ihtiyaç var. Dosyalar genellikle zip' lenmiş olurlar. Bu durumda winzip programını bilgisayarınıza indirip

yüklemeniz gerekir.(Program yüklemenin nasıl yapıldığını öğrenmek için modül 3' e gidiniz.) Sonra da winzip programını kullanarak sıkıştırılmış, bir anlamda havası alınmış dosyaları tekrar şişirilmiş ve eski haline getirmiş olursunuz.

Haber Grupları

Haber grupları sanal dünyada yapılandırılmış global bir tartışma ortamıdır. Konulara göre tartışma grupları ayrılmıştır. Kişiler ilgi alanlarına göre bu haber gruplarına yazabilir, fikir alış verişinde bulunabilirler.

Haber gruplarının isimlerinden hangi konu üzerine tartışıldığı anlaşılır.

comp. Bilgisayar haber grupları. Bilgisayarlarla ilgili her türlü konuda haber ve yardım alabilirisiniz.

sci. Bilimsel konuların tartışıldığı, genellikle akademiklerin araştırmalarını tartıştıkları haber gruplarıdır.

biz. İş dünyası ile ilgili haber grupları

rec. Reaksiyonel konuların ele alındığı gruplardır. Boş zaman etkinlikleri konu alınır. Spor, oyun gibi.

tr. Türkiye tabanlı haber grupları.

soc. Sosyal kouların ele alındığı haber grupları

alt. Her türlü konu hakkında konuşulan haber grupları

Her gruplarının isimleri birkaç bölümden oluşabilir. Bu haber grubunda tartışılan konu kapsamını daraltmayı sağlar.

Servis sağlayıcılar sundukları Internet paketleri, haber gruplarına ulaşımı da

sağlar. Haber

gruplarındaki yazıları okuyup, okuduklarınıza cevap yazmanızı destekleyecek bir programa

ihtiyacınız var. Internet Explorer, Netscape Navigator gibi programlar bunu destekler.

Haber gruplarının listesine ulaştığınızda, bu listeden ilginiz çeken haber gruplarına yanlarına

"check" atarak üye olabilirsiniz. Bunun için tıklamanız yeterlidir. Üye olduğunuz gruplardan gelen mesajları okuyup, cevap yazabilirsiniz^. Haber gruplarında, e-posta grupları gibi mektubunuz çok sayıda kullanıcıya ulaşacağından mektup gönderirken dikkatli olmanız gerekir.

Dünya Çapında Ağ (World Wide Web)

WWW Nedir?

WWW, çoklu ortam öğeleri olan ses, görüntü, müzik ve animasyonun kullanıcılara sunulduğu, en çok bilinen ve kullanılan Internet ortamıdır. Web üzerinden resim sergisi gezebilir, film demoları izleyebilir, kendi web sayfanızda kendi bilgilerinizi yayınlayabilir, gazeteleri okuyabilir, araştırma yapabilirsiniz.

WWW milyonlarca farklı dokümanın oluşturduğu dünya çapında bir ağdır.

Bu dokümanların her biri web sayfası diye adlandırılır. Bir kişiye veya kuruma ait bir grup web sayfasına site adı verilir. Bu sayfalar sunucu adı verilen bilgisayarlarda saklanır.

Farklı bilgisayarlar üzerindeki sayfaların birbirleriyle bağlantısı vardır. Bu bağlantılara tıklandığı zaman bir başka web sayfasına ulaşılır. Bu şekilde içinde başka sayfalara bağlantı içeren dokümanlara hipermetin (hypertext) adı verilir. Bu bağlantıyı sağlayan objeye de hipermetin bağı (hyperlink) denir. Hipermetin bağı yazı ya da grafiksel bir öğe olabilir.

Hipermetin yapı web ortamına etkileşimli bir yapı kazandırmıştır. Sanal dünyada seçimlerinize göre yol alırsınız.

Dünya üzerinde farklı sunucularda bulunan web sayfalarının birbirine hipermetin bağı ile bağlanmasıyla dünyayı saran, global bir yapı oluşur. Sanal dünya gezginleri bu web sayfalarına donanım ve yazılımdan bağımsız olarak bağlanabilirler.

Alan Adı:

Internet' teki her bilgisayarın bir IP adresi vardır. (Bak Internet nedir?). Başka bir bilgisayarla temas kurabilmek için karşı bilgisayarın IP adresinin tanınmış olması gerekir. IP adresi 4 tane nokta ile bir birinden ayrılmış numaralardan oluşmaktadır. 145.201.245.38 gibi

Internet' teki tüm bilgisayarlar, sizi bu numara sayesinde bulurlar. Alan ismi ise bu numaranın sadece bir görüntüsüdür, yani alan ismi size 145.201.245.38 gibi anlamsız bir numara yerine gibi bir web adresi ile ulaşılmasını sağlar.

Web sayfaları HTML dili (Hypertext Markup Language) kullanılarak oluşturulur. Son yıllarda geliştirilen editörler, web sayfası yaratma işini çok kolaylaştırmıştır.

Tarayıcılar (Browser)

Internet' de milyonlarca bilgisayar üzerindeki birbirine bağlı web sayfalarına ulaşmak için bazı arabirim yazılımlar kullanılmadır. Bu arabirim yazılımlara Tarayıcı (Browser) denir.

Kullandığınız işletim sisteminiz Windows 95 ise örneğin, Internet Explorer bilgisayarınızda yüklüdür. En yaygın kullanılan tarayıcılar Internet Explorer, Netscape Navigator' dır.

Tarayıcılar web' e ulaşımı sağlamını yanı sıra, dosya indirme işlemini de destekler.

Tarayıcıların hemen hepsine basit bir e-posta yazılımı bulunur. Gezip ziyaret ettiğiniz ve daha sonra yine ziyaret etmek isteyebileceğiniz sayfaları kaybetmemeniz için, tarayıcıların

çoğunun işaretleme özelliği vardır.

Tarayıcıların özellikleri genellikle birbirlerine benzer. Bunlardan bir tanesini kullanabilen diğerini de rahatlıkla kullanabilir.

Film: Explorer'ın menu, araç ve adres çubuklarının tanıtımı.

Aktivite:

Tarayıcının menü çubuğunu tanıyalım

Aşağıdaki listede araç çubuğunda yeralan, araçların fonksiyonlarının öğrenci

tarafından

keşfedilesinin istenmesi.

Geri (Back): Bir önceki sayfaya gitmenizi sağlar İleri (Forward): Bir sonraki sayfaya gitmenizi sağlar.

Dur (Stop): Sayfanın yüklenmesini durdurur.

Yenile (Refresh): Sayfanın yeniden yüklenmesini sağlar Yazdır (Print): Ekranda görülen sayfayı yazdırır.

Tarayıcı Penceresi

Tarayıcı adı Adres çubuğu

Giriş Sayfası (Home) tuşu Geri (Back) tuşu

İleri (Forward) tuşu Menu çubuğu

Sayfalara bağlanırken hareket eden resim Sayfanın görüntülendiği alan

Durum çubuğu ve durum çubuğundaki öğeler Bu öğeler resim üzerinde gösterilir.

Web Adresi

Internet' de her sayfanın bir adresi vardır. Web adresleri, ulaşmak istediğiniz bilginin hangi sunucu üzerinde saklı olduğunu saptamak için kullanılırlar.

Web adreslerinde sitenin adı ve sitenin hangi tür kuruma ait olduğunu gösteren kısım değişir.

Bazı sitelerin sonun da ülke kısaltmaları vardır.

Kurum kısaltmaları:

.org Ticari olmayan organizasyonlar .net Internet'le ilgili kurumalar .ac akademik (Büyük Britanya)

.edu Eğitimle ilgili kurumlar için kullanılır.

.gov Devlete ait kurumlar .mil Askeri kurumları gösterir.

.com Ticari organizasyona ait olduğunu gösterir.

"tr" Türkiye' yi simgeler.

Belgede ADAY MEMURLAR HAZIRLAYICI EĞİTİM DERS NOTLARI (sayfa 64-0)