21. yüzyılda teknoloji ile harmanlanmış sosyal yaşam ile birlikte öğrencilerin eğitim alanında da teknolojiyi kullanma gereksinimleri ve toplumun öğrencilerden beklentileri değişmiştir (Prensky, 2001; ISTE, 2016; Günüç, Odabaşı, & Kuzu, 2013: 438). Uluslararası Eğitim Teknolojileri Derneği (ISTE) çalışmalarına göre dijital dünyada öğrencilerden beklenen yetkinlikler şu şekilde sınıflandırılmıştır.
Teknolojiyi aktif kullanan öğrenci
Dijital dünyada yaşama kültürüne sahip öğrenci
Kolay yoldan hızlı bilgi oluşturan öğrenci
Yaratıcı ve problem çözebilen öğrenci
Problem çözmede teknolojinin gücünü kullanan öğrenci
Teknoloji ile kendini ifade edebilen öğrenci
21. yüzyılda beklenen öğrenci özellikleri var olan topluma adaptasyonda hızlı bir değişim yaşanacaktır. Bu sayede öğrencilerin öğrenme hayatları ve ileride mesleki yetkinliklerinin en üst verimde olmasını sağlayacaktır. Kişilerin bu yetkinlikler ile donatılması Milli Eğitim Bakanlığının en önemli eğitim politikaları arasında bulunmaktadır (MEB, 2011: 300- 309). Milli Eğitim Bakanlığı yapmış olduğu araştırma sonucunda bir durum tespiti yapmıştır ve 21. Yüzyıl öğrenci özelliklerini sıralamışlardır. Öğrenciler yenilikçi, tasarımcı, bilişim teknolojileri donanımları ve yazımlarını kullanma konusunda bilgili, güncel e-öğrenme ve mobil öğrenme yeteneklerine sahip, bilgiye hızlı ulaşabilen ve aynı anda birden fazla iş ile uğraşabilme becerisine sahip olması gerekmektedir.
Ayrıca yapılan çalışmada birlikte çalışma becerileri öz değerlendirme, ahlaki kurallara uyan, öğrenmede aktif, problemleri tanımlayabilen, çıktılara odaklanan, disiplinler arası öğrenme becerisine sahip olma kriterleri de 21. Yüzyıl öğrenci profilleri arasında gösterilmektedir. Çalışmada sorgulayıcı, meraklı, bilimsel araştırma yapabilen, öz güveni yüksek, yorumlama yapabilen, öğrenmeyi öğrenebilen, sanat bilim ve kültür ile uğraşan öğrencilerinde günümüz öğrenci özelliklerini tarif edilmiş şekli olarak görülmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yenilenen öğretim programlarının yeniden düzenlenmesinin nedenleri arasında da kişilerin ve ülkenin değişen ihtiyaçları gösterilmiştir. Öğrenme öğretme ortamlarında yaşanan değişimlerin beklenen profilleri de farklılaştırdığı vurgulanmıştır. 2011 yılında MEB tarafından yapılan araştırmanın etkilerinin beklendiği öğretim programlarında açıkça ifade edilmiştir.
Öğretim programlarının temel yetkinlikleri arasında gösterilen dijital yetkinlik, öğrencilerin günlük yaşamında, iş hayatında ve okul hayatında bilişim teknolojilerini güvenli ve eleştirel anlamda kullanılmasını ifade eder. Bu sayede öğrenciler günümüzün en önemli değeri olan bilgiye erişim sağlayacak ve bilgiyi sorgulama, değerlendirme, arşivleme, yeni bilgi üretimi ve sunulması gibi aktiviteleri gerçekleştirecektir. Tüm bu dijital süreçler mobil veya masaüstü bilgisayar sistemleri ile iletişim teknolojileri üzerinden bu isteklerini ve çalışmalarını destekleyecektir ( Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB], 2018: 3-7 ). Dijital vatandaş, dijital yerli, dijital yetkinlik kavramlarının öğrencilere kazandırılması ve öğrencilerde beceri
halini alması için MEB tarafından ortaokullarda Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi zorunlu olarak okutulmaktadır. Bu dersin MEB’e bağlı okullarda okutulması süreci Tablo 2. 7’de gösterilmiştir (TTKB, 2018: 9; BTED, 2013).
Tablo-2. 7: Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Tarihi
Yıl Dersin İsmi Durum Okutulduğu Sınıf
1997 Bilgisayar Seçmeli 4-8.sınıf
2005 Bilgisayar Seçmeli 1-8.sınıf
2007 Bilişim Teknolojileri Seçmeli 1-8.sınıf
2010 Bilişim Teknolojileri Seçmeli 6-8.sınıf
2012 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Seçmeli 5-8.sınıf
2013 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Zorunlu - Seçmeli
5. ve 6.sınıf zorunlu
7. ve 8.sınıf seçmeli
2018 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Zorunlu 5. ve 6.sınıf
2018 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Seçmeli 7. ve 8.sınıf
2018 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Serbest Etkinlikler 1-4.sınıf
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okutulan temel yetkinlikleri kapsayacak şekilde basit, sade, günlük yaşam ile ilişkili şekilde güncellenmesi çalışmaları tamamlanmıştır. Çalışmalar doğrultusunda BT ve Yazılım dersi öğretim programına uygun olarak hazırlanan içerikler öğrenci ve öğretmenlerin kullanımına sunulmuştur. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Öğretim programında belirtilen yetkinliklerin ve kazanımların öğrencilere amacı doğrultusunda aktarılabilmesi, MEB temel yetkinlikleri arasında gösterilen ‘Dijital Yetkinlik’ ve Matematiksel ve Bilim/teknolojide temel yetkinlikler hedefine ulaşılmasını sağlamak amacıyla MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ile Google arasında derse yönelik işbirliği protokolü imzalanmıştır. İmzalanan protokol ile öncelikli olarak hazırlanan içerikler 5. Sınıf öğrencilerine ve öğretmenlere 2017-2018 eğitim öğretim yılında kullanıma sunulmuştur. 6. Sınıf öğrencileri için ise 2018 – 2019 yılından itibaren sunulmaya başlamıştır. Protokol kapsamında hedefler şu şekilde tanımlanmıştır:
İnteraktif sınıf içi uygulamalar hazırlama
Çalışma Yaprakları hazırlama
Eğitsel videolar ve animasyonlar hazırlama
Öğretmen kılavuz kitap hazırlama
Hazırlanan Materyaller ile öğretmen ve öğrencilere zengin içerik kaynakları sağlanmıştır. Bu sayede hazırlanan materyaller öğrenciler için eğlenceli ve kalıcı öğrenme süreçleri, öğretmenler için en üst düzeyde yararlanacakları kılavuzluk görevini yerine getirerek günümüz dünyasının temel becerilerine en uygun insan profilinin oluşturulması sağlanacaktır. 2013 yılında Milli Eğitim Bakanlığı TTKB tarafından öğrencilerin üretici konuma geçmesi, yeni teknolojileri tasarlamaları, fikirler ve projeler ortaya koymalarının sağlanması için 5. Ve 6. Sınıflarda Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi zorunlu hale gelmiştir. 2018 yılında açıklanan yeni öğretim programında dersin özel amaçları arasında;
Öğrencileri dijital vatandaş olarak yetişmelerini sağlamak
Öğrencilerin Bilgi ve iletişim teknolojilerini amacı doğrultusunda kullanılmasını sağlamak
Öğrencilerde bilgisayar bilimi konusunda temel standartların oluşmasını sağlamak
Öğrencilerin bilgi-işlemsel düşünme becerileri kazanmaları ve geliştirmelerini sağlamak
Öğrencilere İşbirlikli çalışma becerileri kazandırmak
Web destekli öğrenme etkinliklerini desteklemek
Öğrencilerin algoritma mantığını içselleştirmesini sağlamak
Öğrencilerin programlama mantığına ilişkin yaklaşım geliştirmelerini sağlamak
Öğrencilerin dünyanın konuşma dili olarak adlandırılan programlama dilleri konusunda yetkinlik kazanmalarını sağlamak
Günlük yaşam sorunları üzerine teknolojik çözümler üretilmesini sağlamak
Hayat boyu öğrenme alışkanlıkları kazandırma etkinlikleri bulunmaktadır.
2.5.1. BT Ve Yazılım Dersi Programının Yapısı
Programın genel yapısına bakıldığı zaman ünite temelli bir yaklaşımın benimsendiği görülmüştür. Program’da 5 ve 6. Sınıflar seviyesinde 5 temel ünite başlığı bulunmaktadır. Haftada iki saat zorunlu olarak okutulan derste bilgisayar okuryazarlığı ve temel kodlama eğitiminin kazandırılması amaçlanmaktadır (Ek-5).
Ek – 6’da Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi öğretim programı kapsamında bir ders yılı boyunca öğrencilere aktarılması gereken kazanımlar gösterilmiştir. Bu dersin ilk 4 ünitesinde öğrencilere aktarılacak kazanımlar aynı zamanda bu araştırmanın temelini oluşturmaktadır.
MEB tarafından ders için yayınlanan öğretim programında ayrıca kazanımların aktarılmasına yönelik bazı açıklamalara da yer verilmiştir. Ayrıca yapısı ile ilgili bilgilendirmeler de kazanımların başında kodlanmıştır (Şekil 2.10).
Şekil-2. 10: Kazanımların Yapısı
BT. Dersin Kodu; 6. Sınıf Düzeyi; 3. Ünite Numarası; 2. Konu Numarası; 4. Kazanım Numarası (TTKB, 2018: 9).
BÖLÜM III YÖNTEM
Araştırmada kullanılan yöntemler çalışmanın bu bölümünde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Çalışma grubu, ölçekler, formlar ve başarı testinin cevaplanması, araştırmaya ilişkin model, veri toplama araçları, ölçekler, form ve testlere ilişkin istatistiksel testler, araştırmanın kısımları ve çalışmaya ilişkin süreç bilgilerine de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.