Sosyal Bilgiler Dersinde Araştırma, Ders Süreci ve Sözlü Tarih Uygulamalarına Yönelik Öğrenci Algıları

Tablo 6. Araştırmanın İkinci Sorusuna Verilen Cevaplara Yönelik Bulgular Soru Araştırma

Aşaması

Ders Aşaması Sözlü Tarih Aşaması Hepsi

2) Misafirperverli k üzerindeki değişimi en çok hangi aşamada fark ettiniz? ( araştırma, ders, sözlü tarih) Sözlü tarih ve araştırmada fark ettim.(Ö12). Derste ve araştırmada fark ettim.(Ö15). Benim sözlü tarih ve ders aşamasında oldu. (Ö3).

Sözlü tarihte değişik bilgiler de söylediler bildiklerimi de söylediler.(Ö6). Derste daha çok fark ettim çünkü siz derste daha kapsamlı anlatıldı.(Ö8). Ben derste daha fazla bilgi öğrendim.(Ö9). Derste fark ettim.(Ö10). Ben ders aşamasında fark ettim.(Ö13). Derste ve araştırmada fark ettim.(Ö15).

Çok faklı bilgiler öğrendim.(Ö1). Derste de birçok bilgi öğrendim ama bana en çok sözlü tarih farklı geldi. (Ö2).

Benim sözlü tarih ve ders aşamasında oldu. (Ö3). Sözlü tarihte aşamasında fark ettim üç kişi yaşları farklı olunca onlardan daha fazla bilgi öğrendim.(Ö5)

Sözlü tarihte değişik bilgiler de söylediler bildiklerimi de söylediler.(Ö6)

Sözlü tarihte büyüklerimizle konuştuğumuz içim daha kapsamlı birçok bilgi öğrendim.(Ö7) Sözlü tarih kısmında öğrendim.(Ö11) Sözlü tarih ve araştırmada fark ettim.(Ö12). Sözlü tarih konusunda fark ettim.(Ö14)

Ben üç aşamada da fark ettim araştırma yaparken resimlerden falan baktım ve daha iyi fark ettim.(Ö4). Katılımcı sayısı 2 7 9 1

92

Tablo 6’da araştırmaya katılan öğrencilerin, "Değişim ve sürekliliği en çok hangi aşamada fark ettiniz?" sorusuna yönelik verdikleri cevaplar incelendiğinde: Görüşmeye katılan 15 öğrenciden 2’si araştırma aşaması, 7’si ders aşaması, 9’u sözlü tarih aşaması olduğunu söylerken, 1 öğrenci ise değişim ve sürekliliği tüm aşamalarda fark ettiğini ifade etmiştir.

Tablo 6 incelendiğinde, araştırma aşamaları ile öğrencilerin değişim ve sürekliliği algılamaları arasında bir bağlantı ortaya çıkmaktadır. Burada, öğrenciler en az araştırma aşaması derken en fazla sözlü tarih aşamasını ifade etmişler. Bu durum bize, öğrencilerin tekrar arttıkça ve konuyu pekiştirdikçe değişim ve sürekliliği fark edebilmelerinin arttığını göstermektedir. Ayrıca sözlü tarih aşamasında en fazla olduğunu ifade etmeleri, öğrencilerin edindikleri bilgileri uygulamaları, öğrenme sürecini arttırdığını ve olumlu katkı sağladığını göstermektedir.

Çalışma esnasında, araştırma sürecinde öğrenciler kendileri araştırma yaparken, ders aşaması yapılandırılmış ve öğrencilerin dikkatini toplamak için çeşitli etkinlikler ve planlamalar yapılmıştır. Ders esnasında geçmişten günümüze farkları ortaya koymak için çeşitli görsel, video, hikâye sunulmuş, bunun yanında bazı ikramlar yapılmıştır. Ders aşamasında öğrencilerin değişim ve süreklilik becerisini kazanmaları için bütün hazırlıklar yapılmış olmasına karşın öğrencilerin en fazla sözlü tarih aşamasında değişim ve sürekliliği algıladıklarını ifade etmeleri, bu becerinin kazandırılması için öğrencilerin edindikleri bilgileri uygulama fırsatı verilmesi gerektiğinin önemini ortaya çıkarmaktadır. Bunun yanında ders aşaması sonundaki Tablo 3 ile sözlü tarih aşaması süreci sonunda Tablo 4 arasındaki söylemlerde, öğrencilerin ders aşaması sonunda daha fazla tema ürettiği görülmüştür. Bunun yanında değişim ve sürekliliği en fazla sözlü tarih aşamasında fark ettiklerini bildirmelerinde, sözlü tarih aşamasının son aşama olmasının etkisi yüksek olmuştur.

Öğrencilerin değişim ve sürekliliği en çok sözlü tarih aşamasında fark ettiklerini bildirmelerinin bir diğer sebebi ise görüştükleri kişiler ile ilgili olmuştur. Öğrencileri günlük yaşamlarında her ne kadar anne, baba, nene ve dedeleri ile görüşmüş olsalar dahi bunu resmi bir şekilde yapmaları, kayıt altına almaları onlara farklı gelmiş ve söylemlerden bilgiler edinme yoluna gitmişlerdir. Ayrıca öğrenciler bu uygulamada görüştükleri kişileri bir ebeveyn olarak değil, bilgi kaynağı olarak görmüşlerdir.

93

Burada “yaşlılar ile görüşülmesi”, “farklı farklı cevaplar verilmesi”, “farklı yaş grupları ile görüşülesi” değişim ve sürekliliğin en fazla algılandığı aşamanın sözlü tarih olmasının nedeni şeklinde ifade edilmiştir. Öğrencilerin değişim ve sürekliliği en fazla sözlü tarih aşamasında fark etmelerinin sebebi ders sürecinden farklı olarak kendilerinin sorular sorarak bilgiye ulaşmaları, ayrıca kendilerinden yaşça çok büyük kişilerin anılarını anlatmaları ve farklı yaş gruplarındaki kişilerden farklı dönemlere ait bilgiler edinmelerini göstermişlerdir.

Ortaya çıkan bir diğer sonuç, ders aşamasında ne kadar farklı yöntem ve teknikler uygulamaya çalışılsa da öğrencilerin, farklı yaş grupları ve farklı kişiler ile görüşerek yaptıkları çalışmaların daha verimli olduğunu ortaya koymasıdır. Öğrencilerin kendilerini işin içine katarak kendi buldukları bilgileri yapılandırmaları, ayrıca farklı kişilerin anlatımı ile empati becerisini kullanarak farklı dönemlerde kendilerini düşünmeleri olmuştur. Ayrıca ders aşamasında kullanılan İbn-i Batuda’nın Seyahatname'sinden alınan hikâyeden ziyade görüşülen insanların çocukluklarına dair anlattıkları hikâyeler, öğrenciler tarafından daha gerçekçi olarak algılanmış ve daha kalıcı olmuştur. Öğretmen ders sürecini iyi planlamış ve çeşitli örnekler sunmuş olmasına rağmen öğrencilerin akıllarında uzun süreli olmaması, öğrencinin bunu okulda yapması ve bir okul etkinliği olarak gördüğü için sıradan hissetmesidir. Günümüzde her şeyin hızlı geliştiği, öğrencilerin ani değişimlerle karşılaştığı, parlayan nesneler sendromu denilen bir sendromla karşı karşıya kaldıkları bir gerçektir. Günlük hayatında oyuncağın, sinemanın, kitapların, teknolojinin öğrenciyi sürekli yeni bir nesne ile karşılaştırması; her oyunun, arabanın, telefonun her yıl bir üst versiyonunun çıkması, öğrencileri büyük beklentiler içine sokmuş ve bu durum okullarda da sürekli yeni şeylerle karşılaşma isteğini doğurmuştur. Bu durumda öğrencilerde dikkatin sağlanması ve kalıcılığın artırılması için sürekli yeni çalışmaların, yeni etkinliklerin yapılması ve yöntemlerin güncellenmesi sağlanmalıdır.

Burada dikkat edilmesi gereken sonuçlardan biri, araştırma aşamasının öğrenciler açısından verimli olarak algılanmamasıdır. Bunun sebebini ise öğrenciler, araştırma aşamasını ödev olarak algılaması, konuyu içselleştirememesi ve araştırma aşamasını eğlenceli algılamamalarıdır. Ayrıca öğrencilerin araştırma aşamasını bir ödev olarak algılayıp bilgi edinmek amacıyla değil, yapması gereken bir sorumluluk olarak algıladığı ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında öğrencilerin konuyu nereden

94

araştıracaklarını bilememeleri, internette araştırma yapmayı bilmemeleri, kütüphane kullanma alışkanlarının olmaması dikkate değerdir. Burada ortaya çıkan sonuçlardan bir tanesi araştırma çalışmalarında, internet ve kitap temelli araştırmalar yerine, yaparak yaşayarak yapılabilecekleri araştırmalar verilmesi öğrencilerin algılamasında daha faydalı olacaktır.

Değişim ve sürekliliği ders aşaması sürecinde fark ettiklerini ifade eden öğrenciler bunun sebebini, ders sürecinde okutulan hikâye, izletilen film, oynanan oyunlar ve yapılan ikramların olduğunu ifade etmişlerdir. Ders aşamasının iyi planlanması halinde öğrencilerin geçmişten günümüze değişim ve süreklilik kavramlarını algılayabilecekleri ve ders aşamasının etkililiğinin artacağı ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında öğrencilerin yeni bir etkinlik yapmaları, yeni oyun oynamaları derse karşı ilgiyi artıracak ve ders süreci öğrenci açısından sıkıcı olmaktan çıkacaktır.

4.4.2.1 Misafirperverlik üzerindeki değişimi en çok sözlü tarih aşamasında fark eden öğrencilerin ifadeleri

“Benim için sözlü tarih çünkü: Bazı kişiler aynı cevap verdi ama çok güzel şeyler öğrendim. İki kişi aynı şeyler söylemiş olsa da bir tanesinden çok faklı bilgiler öğrendim. Ders süreci ile araştırma sürecinde iyiydi ama sözlü tarihten bir sürü şey öğrendim. Araştırma kısmı pek dikkatimi çekmedi. Sözlü tarih yüz yüze olduğu için daha güzeldi.” (Ö1)

“ Sözlü tarihte anneannemle, teyzemle ve halamla görüştüm. Hepsi de değişik cevaplar verdi. Bir sürü bilgi topladım. Ders aşamasında da sizin birçok katkınız oldu. Araştırma aşaması dikkatimi çekmedi. İnternetten okuyup yazdım.” (Ö3)

“Ben de sözlü tarihte daha çok fark ettim. Üç kişi, yaşları farklı olunca onlardan daha fazla bilgi öğrendim. Yaşları farklı olduğu için farklı farklı bilgiler söylediler.” (Ö5)

“Ben en çok sözlü tarih çalışmasında fark ettim. Derste de bir sürü bilgi öğrendim ama sözlü tarihte büyüklerimizle konuştuğumuz için daha kapsamlı birçok bilgi öğrendim.” (Ö7) “Sözlü tarihte anlamamamın sebebi ise herkes aynı cevapları veriyordu. Herkes nedense aynı cevapları veriyor. Herkes eski olanları unutmuş gibi yeni modern şekilde cevaplar vermeye çalışıyorlardı. Derste fark etmemim sebebi ise daha rahat ettim. Derste hem anlatarak hem etkinli yaparak daha iyi anladım. Araştırma kısmı benim de dikkatimi çekmedi. İnternetten bakıp yazdım. Kitabıma da baktım. Bu konuya kitapta pek fazla yer verilmemişti. O yüzden internete bakmak zorunda kaldım. İnternetten okuduklarım aklımda kalmadı.” (Ö8)

95

“Sözlü tarih ve araştırmada fark ettim. Dedem eskiden misafirperverlikler kapıda ağırlanırmış. O zamanın devri farklıymış. Şimdi ise evlerde ağırlanıyor. İnternette baktığımda ise eskiden insanlar misafirperverlik istiyorlarmış insanları çağırıyorlarmış. Şimdi ise "Gelirlerse gelirler." diyorlar.” (Ö12)

“Sözlü tarih konusunda fark ettim. Çünkü karşılaştığım gittiğim insanlar çok farklı ve duymadığım şeyler söylediler. Mesela ısırgan diye bir yemek varmış, ilk defa duydum.” (Ö14)

4.4.2.2 Misafirperverlik üzerindeki değişimi en çok ders aşamasında fark eden öğrencilerin ifadeleri

“Ben derste daha fazla bilgi öğrendim. Büyüklerimiz sözlü tarihte fazla bilgi vermediler. Bizim sorularımızı cevaplamadılar. Ben soru sordum onlar aynı cevabı verdiler pek istekli değillerdi. Ders aşamasında sizin anlattıklarınızdan daha kapsamlı öğrendim.” (Ö9)

“Derste fark ettim. Misafir geldiğinde köy odalarında ağırlanırmış. Orda oyunlar oynanıyormuş. Şimdi ise misafir odalarında ağırlanıyor telefonlarla uğraşıyorlar yüzlerine bile bakmıyorlar.” (Ö10)

“Derste ve araştırmada fark ettim. Araştırmada dedemden babamdan annemden çok farklı şeyler öğrendim. Derste de içecekleri, yemekleri ve nasıl davranacağımızı öğrendim.”(Ö15)

4.4.2.3 Misafirperverlik üzerindeki değişimi üç aşamada da fark eden öğrencilerin söylemleri

“Ben üç aşamada da fark ettim. Araştırma yaparken resimlerden falan baktım ve daha iyi fark ettim. Derste siz her ayrıntısına kadar anlattınız. Sözlü tarihte ise üç kişiyle röportaj yaparak daha fazla bilgi topladım. Üçü de çok iyiydi ama ders daha iyiydi.

Araştırma kısmında çoğunlukla internetten baktım karşımda bir insan olmadığı için fazla dikkatimi çekmedi.” (Ö4)

96

4.4.3 Sosyal Bilgiler Dersinde Süreç İçerisindeki Uygulamalara Yönelik Öğrenci