Yönetimde bilgi, belirli amaçlara ulaşmak veya belirli bir anlayışı geliştirmek için verilerin ya da ham bilgilerin birtakım işlemler sonucunda yöneticiler için faydalı şekle dönüştürülmüş halidir. Hammaddenin bir üretim prosesi sonunda ürün haline dönüştürülmesine benzer biçimde, veri ya da işlenmemiş bilgiler de bilgi işleme süreçleri sonucunda yöneticilere, karar verme ve diğer yönetsel faaliyetlerinde destek sağlayacak birer bilgi haline gelir79.
Son 40-50 yıl içinde bilgisayarların işletmelerde veri işleme ve bilgi sağlama konularında kullanım alanlarına ilişkin önemli gelişmeler olmuştur. Bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak veri işleme daha hızlı, güvenilir ve ucuz hale gelmiş, işletmelerdeki kullanım alanları günden güne artmıştır80.
Bilgi teknolojisi, bir örgütün taşıdığı misyonu gerçekleştirmek için ihtiyaç duyduğu bilgiyi yönetecek kaynaklarla ilgili bir kavramdır. Bilgi teknolojisinin öncelikli temel amacı, yönetim faaliyetinde, karar almada ve örgüt yapı ve işleyişini kontrol etmeye yardımcı olacak bilginin toplanması, işlenmesi ve iletilmesidir81.
Kavram olarak bilgi teknolojileri; • Verilerin toplanmasını,
• Elde edilen verilerin enformasyona dönüştürülmesi,
• Bu enformasyonun düzenlenmesi ve bütünleştirilmesi yoluyla bilginin açığa çıkması ya da kazanılması,
• Bu bilginin saklanmasını,
78 Türksel KAYA BENSGHIR, Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, TODAİE Yayın No:274, Ankara,
1996,s:16
79 Hadi GÖKÇEN, Yönetim Bilgi Sistemleri: Analiz ve Tasarım Perspektifi, Epi Yayıncılık, Ankara,
2002, s:14
80 Mahmut TEKİN ve Diğerleri, Değişen Dünyada Teknoloji Yönetimi, Damla Ofset, Konya, 2000, s:102 81 Rıfat İRAZ, Bilişim Teknolojilerinin Örgütsel Yapı Ve Süreçler Üzerindeki Etkileri: Bankacılık
• Gerektiğinde herhangi bir yere iletilmesi ya da herhangi bir yerden bu bilgiye ulaşılmasını,
Elektronik, optik vb. tekniklerle otomatik olarak sağlayan teknolojiler bütününü olarak ifade edilebilir82. Sesli, resimli, metinli ve sayısal verilerden elde edilmesi, işlenmesi, saklanması ve dağıtımını yürüten mikro-elektroniğe dayalı hesaplama ve iletişim teknolojilerini içerir. Bu çerçevede başta bilgisayarlar ve bunlara destek sunan girdi ve çıktı donanımları olmak üzere faks, mikrografik, telekomünikasyon, doküman doldurma ve hazırlama makineleri ve basım makineleri, bilgi teknolojileri terimi içinde yer alan donanımlar olmaktadır83.
Bilgi teknolojileri bir işletmenin rekabet üstünlüğü sağlanmasında kritik rol oynamaktadır. Bilgi teknolojileri alanındaki gelişmeler, bu teknolojilerle ilgili maliyetlerin azalması ile birlikte piyasadaki rekabet yapısının değiştirilmesi ve rekabet üstünlüğünün elde edilmesi konusunda yeni fırsatlar sunmaktadır. Organizasyonlar, bilgi sistemleri yardımı ile verimliliğini artırabilir, maliyetleri aşağıya çekilebilir, yeni ürünler, hizmetler ve süreçler geliştirerek rakiplerine karşı üstünlük elde edebilirler84.
Bilgi teknolojileri üst kademe yöneticilerine plan yapmalarında, ürün ve hizmetlerin çeşidi ve üretim şekli konusundaki kararlarında erişilmez fırsatlar vermektedirler.Ayrıca, bu bilgi teknolojileri, kimin hangi bilgiye; ne zaman, ne sıklıkta, hangi ürün ya da hizmet üretimi için, hangi koşullarda sahip olacağı konusunda bilgi sağlayarak, yöneticilerin kararlarının doğruluk derecesini yükseltmektedirler. Bu da, işletmelerin rekabet avantajı elde etmelerine yardım etmektedir. İşletmeler bilgi teknolojilerini değişime uyum aracı olarak kullanabilirlerse, rekabet avantajı sağlamada değişimi yönetmenin pratik çözümünü de bulmuş olacaklardır85.
Günümüzde bilgi teknolojileri ve sistemlerini kullanarak yarattıkları değerlerin maliyetlerini düşürmek suretiyle rekabet avantajı elde eden değişik iş alanlarında çalışan organizasyonlara rastlamak mümkündür; Örneğin, tekstil imalatında bilgi teknolojileri ve sistemlerinin kullanılmasıyla, kalıpların otomatik kesilmesi ile toplam işçilik maliyetlerinde %50'nin üzerinde tasarruf sağlanmıştır. Bir başka örnek ise, kelime
82 Yurdakul CEYHUN ve Ufuk ÇAĞLAYAN, Bilgi Teknolojileri Türkiye İçin Nasıl Bir Gelecek
Hazırlamakta, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1997, s:17
83 Türksel KAYA BENSGHIR, Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, TODAİE Yayınları, Ankara,
1996, s:39
84 Mahmut TEKİN, Hasan Kürşat GÜLEŞ, Adem ÖĞÜT, Değişim Çağında Yönetim, 2.Baskı, Nobel Yayın
Dağıtım, Ankara, 2003, s:332
85 Hasan EKİNCİ, Bilgi Teknolojilerinin Rekabet Açısından Önemi ve Değişim Yönetimindeki
Etkilerine İlişkin Yöneticilerin Algılarını Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma, Kocaeli Üniversitesi Sosyal
işlemcileri kullanan kuruluşlarda metin işlemede sağlanan tasarruflardır. Aynı şekilde tele- pazarlama teknolojisini kullanan organizasyonlar, satış personeline ve ulaşımına ödenen maliyetleri ortadan kaldırarak maliyet avantajı sağlamaktadır. Bu ve benzeri bilgi teknolojileri ve sistemlerinin kullanımı, pazarlamada coğrafi alanla kısıtlı kalma sorununu gidermektedir.86 Bilgi teknolojileri ve sistemleri, önceden ilgisiz ya da ilintisiz sayılan sektörlerin pazarlarını bütünleştirmiştir. Bir ürün ya da hizmeti, geçmişte satın alan ya da kiralayan bir organizasyon, bilgi teknolojilerinin sağladığı kolaylıklardan dolayı artık o ürün ve hizmetlerin üreticisi ve sunucusu durumuna gelebilmektedir 87.
Bilgi teknolojileri günümüz gelişmelerine paralel olarak sürekli bir gelişme göstermektedir. Örgütler gelişmelere paralel olarak kısa sürede teknolojinin gerisinde kalmaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak kişi ve organizasyonların teknolojiyi elde etme ve kullanmalarının maliyeti de sürekli artmaktadır. Bilgi teknolojileri yatırımları başlangıçta büyük maliyetler gerektirse de zaman içinde sistem gelişimi ile maliyetlerin azalacağı açıktır. Bundan dolayı, yöneticilerin bilgi teknolojilerindeki gelişmeleri yakından izlemesi, söz konusu teknolojilerin temini ve yeni teknolojilerden yararlanma olanaklarının üst düzeye çıkarılması açısından bilgi teknolojilerini güncel tutabilmek yönünde çaba göstermeleri gerekmektedir88.