Bellek Eğitim Programının Hazırlanması

Bellek eğitim programı, okul öncesi dönem altı yaş grubu çocukların bilişsel gelişimlerine paralel olarak bellek gelişimlerini desteklemeyi amaçlamaktadır.

Bellek eğitim programının hazırlanabilmesi için bellek gelişimiyle ilgili literatür taranmıştır. Eğitimci tarafından dikkatini belli bir süre belli bir noktaya toplayabilme, görsel ve sözel uyaranları kısa süreli ve uzun süreli olarak bellekte tutabilme, bilgileri gerektiğinde hatırlayabilmeyi kolaylaştırıcı stratejileri kullanmaya yönelik hedef ve hedef davranışlar belirlenmiştir.

Bellek eğitim programı literatür taranarak, belirlenen hedef ve hedef davranışlar doğrultusunda, çocukların gelişimsel özellikleri ve bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Eğitim programının hazırlanmasında çocukların yakın çevresinden uzak çevresine, bilinenden bilinmeyene, basitten karmaşığı, somuttan soyuta ilkeleri dikkate alınmıştır. Etkinlikler planlanırken çocukların ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda kendi yaşam deneyimlerinin ele alınmasına çalışılmıştır. Ayrıca, çocukların beş duyusunu birlikte kullanabilmelerine özen gösterilmiştir. Etkinliklerin hazırlanmasında eğitim ortamının genel yapısı ile birlikte okul öncesi eğitim programı dikkate alınmıştır. Okul öncesi eğitim programına uygun olarak oyun, müzik, Türkçe, drama, resim, okuma-yazmaya hazırlık çalışmaları şeklinde hazırlanan etkinlikler tüm çocukların aktif olarak katılımını sağlayacak şekilde planlanmıştır. Çocukların etkinliklere katılımını kolaylaştırmak için eğitim ortamında farklılık oluşturabilecek, dikkat çekebilecek somut materyaller hazırlanmıştır. Ayrıca, çocukların aktif katılımı için soru-cevap, demonstrasyon ve yaparak yaşayarak öğrenme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Küçük grup çalışmaları yapılması ve mümkün olduğunca her çocuğa söz hakkı

verilmesi dikkate alınmıştır. Etkinlik sonrası değerlendirme aşaması için çocukların düşüncelerini açıkça ortaya koyabilmeleri amacıyla açık uçlu sorular hazırlanmıştır. Örneğin; “Hikâyede geçenleri unutmamak için ne yaptınız? Çalışma esnasında en çok hangi bölümü sevdiniz? Kelebeğin kanadındaki boyanmış benekler nasıl sıralanmıştı?” gibi sorularla çocukların kendilerini ifade etmeleri sağlanmıştır. Eğitim programı hazırlandıktan sonra, değerlendirmek üzere üç uzmana gönderilmiştir. Alan uzmanlarından etkinliklerin uygulanması, hedef ve hedef davranışlara uygunluğu, kullanılacak materyaller, uygulama süresinin yeterliğini değerlendirmeleri istenmiştir. Alan uzmanlarının önerileri genel olarak etkinliklerin görsel materyallerle desteklenmesi konusunda olmuştur. Uzman değerlendirmesine bağlı olarak gerekli düzeltmeler yapılarak son şekli verilmiştir.

Bellek eğitimi programında dikkat, görsel ve sözel belleğin gelişimini destekleyici etkinliklere yer verilmiştir. Tablo 13’te etkinliklerin haftalara göre ele alınmasına ilişkin sıralama verilmiştir.

Tablo 13

Bellek Eğitim Programında Yer Alan Etkinliklerin Haftalara Göre Uygulama Sıralarının Dağılımı

UYGULAMA

1. GÜN 2. GÜN

Etkinlik Alanı/Etkinlik Adı Etkinlik Alanı/Etkinlik Adı

1. Hafta GÖRSEL Pencereler SÖZEL Olay Sıralama 2. Hafta GÖRSEL Yüzümü arıyorum SÖZEL / DİKKAT Zincir / Aylarla Hareket 3. Hafta DİKKAT

Sayılarla Ritim

DİKKAT

Sayılar 1 / Sayılar 2 4. Hafta GÖRSEL

Dallarım Çiçek Açtı

SÖZEL

Hikâye Anlatma 5. Hafta GÖRSEL / DİKKAT

Haydi Alışverişe / Zincir

SÖZEL Kart Çekme 6. Hafta DİKKAT Sayıları Sırala DİKKAT Günler 1 / Günler 2 7. Hafta GÖRSEL Kelebek SÖZEL Sincaplar 8. Hafta GÖRSEL Hafıza kartları SÖZEL Boşluk Doldurmaca 9. Hafta DİKKAT Küçük Tren DİKKAT Mısır / Misafir 10. Hafta GÖRSEL Yıldızlar Nerede? SÖZEL

Dinle, Hatırla, Anlat 11.Hafta GÖRSEL Beni Gördün Mü? SÖZEL Eşini Bul 12. Hafta DİKKAT Sayı Merdiveni DİKKAT

Bir Yıl On İki Ay

Tablo 13’te görüldüğü gibi; etkinlikler kendi arasında basitten karmaşığa doğru bir sıra izlediği için görsel, sözel, dikkat ile ilgili etkinlikler şeklinde ele

alınmıştır. Haftanın ilk günü görsel bir etkinlik, ikinci günü sözel bir etkinlik, sonraki hafta iki gün dikkat ile ilgili etkinlik ele alınmıştır. Sıralamanın bu şekilde devam etmesine dikkat edilmiş, bazı günler iki etkinliğe yer verilmiştir. Görsel alanla ilgili sekiz, işitsel alanla ilgili sekiz ve dikkat alanıyla ilgili on üç olmak üzere toplam yirmi dokuz etkinlik uygulanmıştır.

Görsel bellek gelişiminin desteklenmesini amaçlayan etkinliklerde; verilen kâğıda çizilmiş ve bazı bölmeleri işaretlenmiş pencere şekli gibi bir görsel materyal sunulduktan sonra işaretli ve işaretlenmemiş bölmelerin ne şekilde sıralandığına çocukların dikkati çekilmiştir. Çocuklardan gördüklerini sözel olarak ifade etmesi istendikten sonra hatırlamayı kolaylaştırıcı ipuçlarından yararlanma ile ilgili uygulamalara yer verilmiştir.

Sözel bellek gelişiminin desteklenmesini amaçlayan etkinliklerde; bir olayın oluş sırasını anlatmayı amaçlayan sözel materyaller resimlerle sunulduktan sonra, çocuklardan olayın oluş sırasını sözel olarak tekrar etmeleri istenmiştir. Sözel tekrar esnasında, gösterilen resimleri düşünerek ilişki kurma stratejisinden ve hatırlamayı kolaylaştırıcı ipuçlarından yararlanma ile ilgili uygulamalara yer verilmiştir.

Dikkatle ilgili etkinliklerde; haftanın günleri ve ayların isimlerinin öğrenilmesinde görsel materyaller kullanılmıştır. Görsel materyaller, eğitim programı boyunca çocukların her gün görebileceği ve tekrarlayabileceği uygun bir yere asılmıştır. İleriye ve geriye doğru sayma çalışmaları eğitim programında yer alan diğer etkinlikler içine de yerleştirilerek belli aralarla tekrarlanmıştır. Sayıların bellekte tutularak tekrarlanması amaçlanan etkinliklerde rakamlar görsel olarak sunulmuş, sözel tekrar yapılması sağlanmıştır.

Etkinliklerde, çocuklardan kendilerine anlatılan ve daha sonra grupla birlikte canlandırılan hikâyeyi hemen anlatmaları gibi kısa süreli hatırlama görevi verilmiştir. Bu kısa süreli hatırlama görevinden sonra, uzun süreli bellek gelişimini desteklemek için en az on dakikalık bir ara verilerek çocuklarla çeşitli oyunlar oynanmıştır. Aradan geçen süre sonunda çocuklardan anlatılan hikâyenin ayrıntılarını tekrar

hatırlamalarının istenmesi gibi uygulamalara yer verilmiştir. Hatırlamayı kolaylaştırmak amacıyla, çocuklar görsel ve sözel ipuçlarından yararlanma stratejisini kullanmaları için teşvik edilmişlerdir.

Üzerinde yüz resimleri bulunan bir zarı atarak piyonu ilerletme şeklinde oynanan oyun materyali gibi bazı materyaller çocuklara hazır olarak sunulmuştur. Aylara özel hava durumlarının resimle ifade edilmesi gibi bazı materyaller çocuklarla birlikte hazırlanmıştır. Hatırlama ile ilgili etkinliklerde, başlangıçta hikâyeyi anlatırken hikâye kartı gibi somut görsel materyallerden yararlanılmış, son aşamada dinlediği hikâyeyi anlatma etkinliği şeklinde verilen destek giderek azaltılmıştır. Böylece, çocukların gördükleri ile birlikte duyduklarını da zihinde canlandırma, zihinsel tekrar etme ve ilişki kurma stratejisini geliştirmek amaçlanmıştır.

Etkinliklerin çocukların ilgilerine göre değiştirilebilecek esnekliğe sahip olmasına, alışılagelmiş günlük uygulamalardan belli yönlerde farklılık göstermesine önem gösterilmiştir. Ayrıca, etkinliklerin ilgi çekici olması, çocukları eğlendirirken öğrenmelerini sağlayacak nitelikte olmasına dikkat edilmiştir.