Beden Ġmgesi BaĢ Etme Stratejileri

Beden imgesine iliĢkin acı veren inançlarla baĢ etmek için ve bunları yönetmek için kiĢi birçok öğrenilmiĢ biliĢsel stratejiler içeren tepkiler ortaya koyar. Bu tepkiler; uyum sağlayıcı tepkiler, kaçınma ve bedeni gizleme davranıĢları, görünüĢü düzeltme ritüelleri, sosyal güvence arama ve telafi edici davranıĢları içerir. Bu önlemler, beden imgesi tutumlarını olumsuz pekiĢtirme ile sürdürmeye yararlar, çünkü bu kiĢiler beden imgesine iliĢkin rahatsızlığı geçici olarak düzenlerler, azaltırlar ya da bundan kaçarlar. KiĢiler ayrıca beden imgesi değerlendirmesine iliĢkin proaktif öz-düzenleyici davranıĢlar ortaya koyarlar (Cash, 2002). BiliĢsel- davranıĢçı bakıĢ açısına göre beden imgesi ile ilgili stres yaratıcı düĢünce ve duygularla baĢ etmek ve onları yönetmek için çeĢitli stratejiler öğrenirler. Örneğin kaçınma stratejileri, tetikleyici durum ya da insanlardan kaçınma davranıĢlarını içerir. GörünüĢü düzeltme stratejileri de algılanan “sorun yaratan” özellikleri

53

değiĢtirmeye yönelik hareketleri içerir. Telafi edici stratejiler ise diğer öz- değerlendirmeye yönelik yüklemeleri arttırmak için çaba sarf etmektir. (Cash, 2012).

KiĢinin beden imgesi ile baĢ etmede kullandığı baĢlıca stratejiler görünüĢü düzeltme ve kaçınma stratejileridir. KiĢiler beden imgesi ile ilgili algı ve tutumlarıyla baĢa çıkmak için kusurlu olduğunu düĢündükleri yanlarını düzenler (GörünüĢü düzeltme) ya da beden imgeleri ile ilgili durum, ortam ve inançlardan kaçınırlar (Kaçınma). Cash ve diğerleri (2005) “Beden Ġmgesi BaĢ Etme Stratejileri” ölçeğini geliĢtirdikleri çalıĢmalarında kiĢinin beden imgesine yönelik olumsuz tutumlarla baĢ etmek için kullandığı stratejileri “GörünüĢü Düzeltme”, “Olumlu Mantıksal Kabul” ve “Kaçınma” stratejileri olarak belirlemiĢlerdir.

2.5.4.1. GörünüĢü Düzeltme

GörünüĢü düzeltme, bireyin kusurlu bulduğu ya da kültürü tarafından onaylanmamıĢ olarak algılanan fiziksel görünüĢü ile ilgili yanlarını saklama ya da düzeltmesi olarak tanımlanır (Walker ve Murray, 2012). Cash ve diğerlerine göre (2005) görünüĢü düzeltme bireyin beden imgesine yönelik olumsuzlukları gizleme ve düzeltme çabalarına gönderme yapar.

GörünüĢü düzeltme stratejileri kullanan bireyler, görünüĢleriyle ilgili kabul edilemez buldukları yanlarını gizlemek ya da değiĢtirmek için çok zaman harcarlar. Bu stratejinin tipik örnekleri makyaj ve saç yapma, peruk takma gibi stratejilerin yanı sıra ağda yaptırma, solaryuma girme, cilt beyazlatma, diyet ve egzersiz yapma, selülit kremi kullanma ve estetik operasyonu da içerir. Aynı zamanda göğüsleri yukarıda tutan sütyen kullanma, bedeni toparlayıcı korse giyme gibi belli kıyafet seçimi de görünüĢü düzeltme stratejilerini içerir (Walker ve Murray, 2012).

GörünüĢü düzeltme stratejileri genellikle kadınların beden imgesi tehditlerine karĢı kısa süreli kaygıyı yatıĢtırma sağlar. Bedenle ilgili tehdit edici düĢünce ve görüntülerle karĢılaĢan ve yüksek düzeyde beden imgesi hoĢnutsuzluğu yaĢayan insanlar genellikle bu stratejileri kullanırlar. Bazı insanlar bu stratejileri kaygıyı kısa süreli yatıĢtırmada kullanırken bazıları ise uzun süreli olumsuz davranıĢlar ve zihin sağlığı gibi durumlarda bu stratejileri kullanır (Walker ve Murray, 2012).

54 2.5.4.2. Kaçınma

Kaçınma davranıĢları kiĢinin kilosu ve beden Ģekli ile ilgili bilgi vermekten kaçınma, tartılmama ya da ara sıra tartılma, bol elbiseler giyme, aynaya bakmaktan kaçınma, karanlıkta giyinme ya da soyunma, spor salonu veya sahil gibi kiĢinin vücut Ģeklinin görüneceği durum ve ortamlardan kaçınma gibi bir dizi davranıĢı içerir (Walker ve Murray, 2012). Kaçınma stratejisi Cash ve diğerleri (2005) tarafından beden imgesine yönelik stres yaratan durum ve duygulardan kaçınma olarak ele alınmıĢtır.

Diğer davranıĢlar kusurları gizlemek için belirli kumaĢta, renkte ve desende kıyafet seçmek, görünüĢün ortaya çıkabileceği dans, egzersiz, yüzme gibi aktivitelere katılmama, evden makyajsız çıkmama gibi davranıĢları içerir. Bu davranıĢları sergileyen insanlar görünüĢlerini daha da kötüye sokacak aktivitelerden kaçınırlar; mesela rüzgarlı havada dıĢarı çıkmazlar çünkü saçları bozulabilir ya da fiziksel güç gerektiren iĢlerle uğraĢmazlar çünkü terleyebilirler ve makyajları bozulabilir (Walker ve Murray, 2012).

Kaçınma davranıĢı bireylerin özel yaĢamını birçok açıdan etkileyebilir. GörünüĢlerinin ortaya çıkacağı sosyal durumlardan kaçınmanın yanı sıra bedeninden memnun olmayan bireyler kendileri için önemli kiĢilerle –romantik iliĢkilerde- olan etkileĢimlerinde yüksek düzeyde öz-bilinç ortaya koyarlar. Partnerlerinin önünde, partnerleri fiziksel kusurlarını fark edecek diye kıyafetlerini çıkartmayı reddedebilirler. Ayrıca aile üyelerini ve arkadaĢlarını ölçüleri ve vücut Ģekilleri ortaya çıkacağından kucaklaĢmaktan, fotoğraf çekinmekten ve video kaydından kaçınabilirler. Son olarak kaçınma davranıĢı sergileyen bireyler kendi cinsinden olan, vücutlarına ya da görünüĢlerine hayran kalacakları ya da beğenecekleri çekici insanlardan kaçınırlar. Cinsel olarak çekici buldukları, bulundukları ortamda fiziksel görünüĢten bahseden insanlardan kaçınırlar. Ve görünüĢüyle ilgili kusurları gizlemek için belirli bir pozisyonda oturabilir ve durabilirler (Walker ve Murray, 2012).

2.5.4.3. Olumlu Mantıksal Kabul

Cash ve diğerlerine göre (2005) olumlu mantıksal kabul beden imgesine yönelik pozitif ve mantıksal kabullenmeyi içerir. Yaptıkları araĢtırmada olumlu

55

mantıksal kabul stratejisi kaçınma ve görünüĢü düzeltme stratejisine göre iĢlevsel olmayan durumlarla daha az iliĢkili bulunmuĢtur.

Buraya kadar bahsedilen ve romantik iliĢkilerin önemli faktörleri olan bağlanma, eĢ seçiminde sınırlandırıcı inançlar ile beden imgesi baĢ etme stratejileri bu iliĢkilerin sürdürülmesinde ve iliĢkilerden doyum sağlanmasında çok önemlidir. KiĢiler arası iliĢkilerde olduğu kadar romantik iliĢkilerde de bireylerin partneriyle uyumundan öznel iyi oluĢlarına kadar iliĢki sürecini etkileyen önemli bir yapı ise kiĢilerin romantik iliĢkilerde sergiledikleri mükemmeliyetçi davranıĢlardır. Bundan dolayı mükemmeliyetçiliği romantik iliĢkiler bağlamında ele almak iliĢkileri daha yakından anlamaya yardımcı olacaktır.