Basınç ve Rüzgârlar

Hava basıncı ve rüzgarlar, önemli iklim elemanlarıdır. Hava basıncı, yükseltiye, yer çekimine, sıcaklığa ve dinamik etkenlere göre değişir. Rüzgarlar, atmosferdeki basınç farkından oluşan yatay yönlü hava hareketleridir. Yüksek basınç merkezinde sıkışan hava, alçak basınç merkezine doğru hareket eder. Bu hava hareketine rüzgar adı verilir (Aras, S ve Diğ., 2000).

1.3.1.2.1. Basınç

Kadınhanı’nda ortalama basınç 898 mb. olarak tespit edilmiştir. En yüksek basınç ve en düşük basınç arasındaki fark 5 mb.’dır. Yıl içerisindeki en düşük basınç ortalamasına 895,8 mb. ile Nisan ayında, en yüksek basınç ortalamasına ise 900,8 mb. ile Ekim ayında rastlanır (Tablo 5). Kasım ayından itibaren başlayan basınç azalması, Nisan ayına kadar devam eder. Mayıs ayında artan basınç, Eylül ayına kadar düşüş gösterir.

Tablo 5. Ortalama Aktüel Basıncın Aylara Dağılışı (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.

Mb. 899,1 897,6 896,4 895,8 897,1 897,0 895,9 896,6 898,9 900,8 900,4 899,9 898,0 Kaynak: D.M.İ.G.M., 2006.

1.3.1.2.2. Rüzgar

Kadınhanı’nda rüzgarların yıl içindeki ortalama esme sayıları incelendiğinde; Ocak ayında en yüksek frekansa 23,2 ile SW yönlü rüzgar sahiptir. Bunu 22,8 ile S ve 15,9 ile NNW takip eder. Ocak ayında en düşük frekansa 4,1 ile ENE yönlü rüzgar sahiptir. Şubat’ta en yüksek frekans 19,6 ile SW yönlü rüzgara aittir. Bunu 16,6 ile WSW ve S, 14,7 ile SE takip eder (Tablo 6).

Mart ayında da en yüksek frekansa 23,4 ile SW yönlü rüzgar sahiptir. En düşük frekansa ise 4,9’luk değeriyle ENE yönlü rüzgar sahiptir. Nisan ayında en yüksek frekansa 26,2 ile SW yönlü rüzgar, en düşük frekansa ise 4,5 ile ENE yönlü rüzgar sahiptir. Mayıs ayında da 20,5’lik değerle SW yönlü rüzgar en yüksek frekansa sahip iken, aynı ayda en düşük frekanslı yön yine ENE (5,7) olmuştur (Tablo 6).

Haziran ayında yüksek frekansa sahip yön 23,6’lik değerle N’dir. En düşük frekans ise 5,1 ile SSW yönlü rüzgar sahiptir. Temmuz ayında da N, 22,4’lik değeri ile en yüksek frekanslı yöndür. Bu ayda en az frekansa sahip yön 6,7 ile SSW’dir. Ağustos ayında, bir önceki ayda olduğu gibi en yüksek frekansa sahip olan yön 18,5 ile N’dir. En düşük frekans ise, 5,7 ile W yönüne aittir (Tablo 6).

Eylül ayında en yüksek frekansa sahip olan yön 17 ile NNW’dir. En düşük frekanslı yön ise 6,4 ile W’ye aittir. Ekim ayında en yüksek frekans 16,3 ile SW’ye geçmektedir. En düşük frekanslı yön ise 5,9 ile SSW’ye aittir (Tablo 6).

Kasım ayında en yüksek frekansa sahip yön 21,3’lük değerle SW’dir. En düşük frekanslı yön ise 5,6 ile WNW’ye aittir. Aralık ayında en yüksek frekansa sahip yön 21,2’lik değerle SW’dir. En düşük frekanslı yön ise 3,2 ile ENE’ye aittir (Tablo 6).

Tablo 6. İnceleme Sahasının Aylık Rüzgar Frekansları (1975-2006).

Yönler O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. N 13.0 8.2 10.7 12.4 15.2 23.6 22.4 18.5 14.8 13.9 13.3 10.3 17.6 NNE 8.0 6.6 8.9 9.0 10.3 15.6 17.7 16.8 13.1 9.8 9.6 7.1 13.2 NE 4.8 6.5 9.3 8.8 9.7 14.7 18.8 15.2 15.0 12.8 9.5 7.2 13.2 ENE 4.1 4.0 4.9 4.5 5.7 8.0 9.3 9.1 7.1 8.8 6.2 3.2 7.4 E 7.5 6.5 6.0 4.7 7.5 6.4 8.8 10.1 8.0 11.0 9.3 6.3 9.2 ESE 10.5 8.3 9.7 8.6 9.8 6.6 9.9 12.4 12.0 14.2 13.9 12.3 12.8 SE 14.7 14.7 13.6 9.9 12.6 8.2 11.9 9.8 13.9 15.0 15.6 16.5 15.6 SSE 12.8 10.3 9.2 6.8 9.2 8.1 9.2 9.4 7.9 9.4 12.8 17.9 12.3 S 22.8 16.6 14.8 11.8 13.1 9.2 10.2 12.9 11.0 10.4 15.1 21.1 16.9 SSW 14.2 14.6 11.4 10.8 8.7 5.1 6.7 7.5 7.3 5.9 9.6 17.4 11.9 SW 23.2 19.6 23.4 26.2 20.5 12.3 9.0 14.1 11.1 16.3 21.3 21.2 21.8 WSW 11.6 16.6 19.1 22.9 13.0 8.0 7.9 7.5 12.2 14.4 15.4 18.7 16.7 W 5.9 7.8 10.1 12.2 11.9 10.4 8.4 5.7 6.4 8.5 6.8 7.4 10.5 WNW 8.4 9.0 11.2 9.7 14.6 13.0 9.9 11.6 10.2 9.0 5.6 5.9 11.8 NW 14.7 14.0 15.7 15.6 18.7 22.1 19.8 17.9 14.4 15.5 9.4 13.4 19.1 NNW 15.9 12.8 13.9 11.9 15.2 22.4 21.2 17.5 17.0 13.7 12.4 13.0 18.6 Kaynak: D.M.İ.G.M., 2006.

Rubinstein formülüne göre; inceleme sahasında birbirinden farklı iki hakim rüzgar yönü ve frekansı olduğu tespit edilmiştir. I. yön S’den 39,4° W istikametindedir. Diğer bir ifade ile W’den 50,6° S yönündedir. II. yön W’den 29,3° N istikametinde, ya da N’den 60,7° W yönündedir.

Şekil 4. İnceleme Sahasının Yıllık Rüzgar Gülü.

Kadınhanı’nda aylık ortalama rüzgar hızına ait en üst değer 2,1 m/sec. ile Nisan ayına, en alt değer ise 1,3 m/sec. ile Ağustos, Eylül ve Ekim aylarına aittir. En yüksek ve en düşük ortalama rüzgar hızları arasındaki fark 0,8 m/sec.’dir. İlkbahar, rüzgar hızının en fazla olduğu mevsim olup, bunu Kış ve Yaz mevsimleri izler (Tablo 7).

Tablo 7. Aylık Ortalama Rüzgâr Hızları (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. m/sec. 1,6 2,0 2,0 2,1 1,6 1,5 1,5 1,3 1,3 1,3 1,6 1,7 1,6

Kaynak: D.M.İ.G.M., 2006 1.3.1.3. Nem ve Yağışlar

Yağışın oluşabilmesi için, zeminden buharlaşan suyun atmosferin üst katmanlarında soğuması ve soğuyan havanın nispi (bağıl) nem oranının % 100’ü geçmesi gerekmektedir.

1.3.1.3.1. Nispi Nem

Kadınhanı’nda ortalama nispi nem miktarlarının aylara dağılışı incelendiğinde; nispi nemde Ocak ayından Ağustos ayına kadar sürekli düşme, Eylül ayından Aralık ayına kadar sürekli yükselme gözlemlenmektedir. Nispi nemin en yüksek olduğu aylar % 74 ile Aralık ve Ocak ayları, en düşük olduğu aylar ise % 54 ile Temmuz ve Ağustos aylarıdır (Tablo 8).

Tablo 8. Ortalama Nispi Nemin Aylara Dağılımı (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.

% 74 70 65 62 62 58 54 54 58 65 70 74 63 Kaynak: D.M.İ.G.M., 2006.

Kadınhanı’nda ortalama bulutlu gün sayısı yıllık 188,9 gündür. Bulutlu gün sayısının en fazla olduğu ay 20,9 gün ile Mayıs, en düşük olduğu ay ise 9,8 gün ile Ağustos’tur (D.M.İ.G.M., 2006).

Kadınhanı’nda açık günlerin yıllık toplamı 118,1 gün, kapalı günlerin yıllık toplamı ise 58,5 gündür. Açık günlerin en fazla olduğu ay 21 gün ile Ağustos, en az olduğu ay ise 3,6 gün ile Aralık’tır. Kapalı günlerin en fazla olduğu ay 11 gün ile Aralık, en az olduğu ay ise 0,2 gün ile Ağustos’tur (D.M.İ.G.M., 2006).

Sisli gün sayısının yıllık toplam 14,2 gündür. Sisli günlerin en fazla olduğu ay 5,4 gün ile Aralık, en az olduğu ay ise 0,1 gün ile Nisan’dır. Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise sise rastlanmamaktadır (D.M.İ.G.M., 2006).

1.3.1.3.2. Yağış

Kadınhanı, yıllık ortalama 438,4 mm. yağış almaktadır. Ancak, ilçenin en kuzey kesiminde yağış değerleri oldukça düşer. Bu sahada yer alan Altınova T.İ.M.’in 1996-2006 tarihleri arasındaki rasatlarına göre, bu kesimdeki yıllık ortalama yağış miktarı 335,6 mm.’dir.

Kadınhanı’nda en fazla yağışlı ay 57,1 mm. ile Nisan, en az yağışlı ay 10,3 mm. ile Ağustos’tur. Yağış miktarı Nisan’dan Eylül’e kadar düşer, Eylül’den itibaren tekrar artmaya başlar (Tablo 9, Şekil 5).

Tablo 9. Ortalama Yağışın Aylara Dağılımı (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. mm. 39,2 37,2 44,7 57,1 50,7 34,0 14,8 10,3 15,0 43,4 42,4 49,6 438,4

0 10 20 30 40 50 60 O Ş M N M H T A E Ek K A Aylar Yağış (mm)

Şekil 5. Yıllık Ortalama Yağışın Aylara Dağılışı (1975-2006).

Yağışın mevsimlere dağılışına bakıldığında; en fazla yağış 152,5 mm. ile İlkbahar mevsiminde (% 34,8), en az yağışın ise 59,1 mm. ile Yaz mevsiminde görülmektedir (% 13,5). İlkbahar ayından sonra en fazla yağış Kış mevsiminde (% 28,7) ve Sonbahar mevsiminde (% 23) görülür (Tablo 10, Şekil 6).

Tablo 10. Yıllık Ortalama Yağışın Mevsimlere Dağılışı.

Mevsim İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

mm. 152,5 (% 34,8) 59,1 (% 13,5) 100,8 (% 23) 126 (% 28,7) 23% 13% 35% 29% İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

İlçedeki yağışlar incelendiğinde, yağışların kışın genelde kar, ilkbahar ve sonbaharda ise yağmur şeklinde olduğu görülmektedir. İlçede yağan yağmurların büyük bir kısmı, ilkbahar mevsiminde görülür. Bu yağışlar, halk arasında “kırkikindi” yağışları olarak bilinen konveksiyonel (yükselim) yağışlardır. Bu tür yağışlar genelde sağanak şeklinde olup, dolu olaylarına da rastlanabilmektedir. İlkbahar’dan sonra en fazla yağış Kış mevsiminde görülür. Bu yağışlar, oluşum bakımından cephe (depresyon) yağışlarıdır.

İnceleme sahasında yıllık yağışlı gün sayısı 97,4 gün, ortalama kar yağışlı gün sayısı 26,1 gün, kar örtülü gün sayısı 36 gün, sisli gün sayısı 14,2 gün, dolulu gün sayısı 2,2 gün, kırağılı gün sayısı 65,2 gün, orajlı gün sayısı 16,5 gün olarak tespit edilmiştir (D.M.İ.G.M., 2006).