Barok ve Rokoko Mobilya Sanatı (M.S.1550-1774)

Barok Mobilya Sanatı: Barok daha çok bir saray sanatıdır. Rönesans’ın yüzeyde ince süslemeciliğine karşı barok’un amacı şaşırtmak ve göz kamaştırmaktır. Barok mobilyalarındaki kral koltukları, kadife kumaşla kaplı, doğadan analog figürler ahşap oymacılığıyla işlenmiştir. Yazı masaları açılır-kapanır türden burgu ayaklı, çapraz bağlamalı ve ahşap işçilikle bezenmiştir. Mobilyaların üst görünüşlerinde dairesel, yan ve ön görünüşlerinde iç ve dış bükey yüzeyler ile süslü, kıvrımlı oymalar görülmektedir. Biçimin bütününden çok detaylara önem verilmiştir. Madalyon ve kartuş çok kullanılan öğelerdendir. Tarihteki ilk büro örneği olarak gösterilen Giorgio Vasari’nin 1558’de Floransa’da yaptığı Uffizzi Palace, barok dönemine denk gelmektedir. Türk mimarisinde barok etkisi III.Ahmet döneminden 19.yy.’ın başlarına kadar sürmüştür. Türk barok üslubu doğu sanatıyla karışık niteliktedir. İstanbul’daki önemli örneklerinden biri, şekil 5.30’da görülen Dolmabahçe Sarayı’dır.

Fransa’da Louıs’ler dönemi çok ihtişamlı ve pahalı bir dönemdir. Bu durum mimari, mobilya ve mekanlara da yansımıştır. Kralların isteklerine göre mobilya türleri gelişmiş ve onların sembolleri süsleme türü oluşmuştur (Dinçel, Işık, 1979). Şekil 5.31’den şekil 5.36’a kadar dönemin donatı örnekleri görülmektedir.

Şekil 5.31. ve 5.32. Barok Tarzı Çalışma Masası (18)

Şekil 5.33. ve 5.34. Barok Tarzı Koltuklar (18)

XIII. Louıs Mobilya Sanatı: XIII. Louis stili barok sanatının Fransa da yeni bir anlayışla şekillenmesidir. Bu akım büyük ölçüde İtalyan ve daha sınırlı olarak İspanyol Rönesans’ından etkilenmiştir. Saray mekanları küçük odalar halinde bölünmüş, duvar yüzeyleri alçı kabartmalarla süslenmiş, tavan yüzeyleri ceviz ağacıyla kaplanmış ve pencerelerde ağır kadife perdelerle kullanılmıştır. Bu dönemin mobilyaları genelde ahşaptır. Dolaplar elmas uçları adı verilen motiflerle, süslü çekmecelerle bölünmüştür. Konsollar bu dönemde görülmeye başlanmıştır. Goblen kumaş ilk olarak bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır (Dinçel, Işık, 1979). Yönetim mekanlarının prestijine en iyi örneklerin verildiği dönemlerdir. Şekil 5.37 ve 5.38’de çalışma masaları, şekil 5.39 ve 5.40’da koltuk ve konsol görülmektedir.

Şekil 5.37. ve 5.38. XIII. Louıs Çalışma Masaları (19)

XIV. Louıs Mobilya Sanatı: İtalyan Barok’unun etkisi ile XIV. Louıs mobilya sanatı oluşmuştur. Versay Sarayı, bu dönemde yapılmıştır. Ayna ve yaldız, sarayların vazgeçilmez öğeleridir. Kralın baş harfi olan ’’L’’ bir sembol olarak her noktaya işlenmiştir. Mobilyasında belli başlı değişiklikler ayakların eğmeçli, arkalıkların yanlarda düz, üstte çoğunluk simetri taçlı, köşelerde yuvarlak oluşudur. Ayakların üst kısmı kabartma yaprak oymadır. Kayıtların oymasında bazen simetri görülmez. Arkalıkları yuvarlak, okuma koltukları yaygındır. İpekli Çin kumaşı ve ahşap kaplı duvarlar yine dönemin prestij sembolüydü (Dinçel, Işık, 1979).

Çalışma masaları bu dönemde bir ayrıcalık olmuş, evlerde de bulundurulmaya başlanmıştır. Her aristokratın evinde süslü bir çalışma masasının olması, o dönemde aydın gözükmenin simgesiydi. Çalışma masalarının önlerinde yüksek arkalıklı koltuklar, kolluksuz sandalyeler ve tabureler bulunmaktaydı. Arkaları yuvarlak okuma koltukları da çalıma salonların da görülmekteydi. Şekil 5.41’de XIV. Louıs tarzıyla yapılmış günümüz çalışma odası ve şekil 5.42’den 5.47’e kadar dönemin mobilya örnekleri görülmektedir.

Şekil 5.42. ve 5.43. XIV. Louıs Dönemi Dolaplar (19)

Şekil 5.44. ve 5.45. XIV. Louıs Dönemi Vestiyer ve Sehpa (19)

Rokoko Mobilya Sanatı: Rokoko çok süslü, pahalı ve hareketli bir saray sanatıdır. Mimaride rokoko denilen üslup ilk olarak Fransa da XV.Louis döneminde benimsendi. Sonra Avrupa’nın diğer ülkelerine yayıldı. Mobilyalar da düzgün olmayan hareketli şekiller ve derin oymalar kullanıldı. Mobilyalarda bulunan oyma, kabartma ve taçlar simetriktir. Canlı ve kontrast renkler kullanılmıştır. Oturma elemanları için özel kumaşlar dokunmuştur. Bu kumaşlar mobilyanın tam ortasına göre ayarlanmış, şekil 5.48’de görülen buket çiçek, çiçek sepeti ve manzara resimlerinden oluşur (Hidayetoğlu, 2006). Şekil 5.49 ve 5.50’de hem yazı hem de makyaj amaçlı kullanılan masa ve şekil 5.51’de Rokoko tarzıyla yapılmış günümüz çalışma odası görülmektedir.

Şekil 5.48. Rokoko Tarzı Koltuklar (Hidayetoğlu, 2006)

Şekil 5.51. Günümüz Rokoko Tarzı Çalışma Odası (Hidayetoğlu, 2006)

XV. Louıs Mobilya Sanatı: XV. Louıs dönemin de iç mimarlığa verilen önem artmıştır. İlk defa bu dönem de her oda bir iş için kullanılmaya başlandı. Rokoko mobilyaları ile birbirlerine benzerlik gösterirler ancak 15. Louis mobilyaları daha zarif görünümlüdür. Stilin genel karakteri olan eğrisel çizgiler büfe ve dolaplarda da kullanılmıştır. Kabartma biçiminde oymalar, kakma süslemeler ve marketri (kakma) uygulamaları görülür. Kapak ve çekmeceler genellikle kavisli ve şişkin olarak yapılmıştır. Masa, sehpa ve komodin tablalarında eğrisel dış hatlara sahip renkli mermerler kullanılmıştır. Yaldız ve lake boyama uygulamaları yapılmıştır. Günümüzde klasik mobilya diyince Louıs stilleri akla gelmektedir. Şekil 5.52’de XV. Louıs tarzıyla yapılmış günümüz çalışma odası görülmektedir.

Şekil 5.52. Günümüz XV. Louıs Tarzı Çalışma Odası (Hidayetoğlu, 2006)

Regence (Rögens) Mobilya Sanatı: Mimar Jhon Nash’ın öncülüğünde gelişen bir üsluptur. XIV.Louıs döneminden XV.Louıs dönemine geçerken İngiltere de kısa süreli uygulanan bir akımdır. Doğaya yönelik bu akımda naturalizm esastır. Şezlong biçimi koltuklar ayakları katlanabilir hafif masalar, parmaklıklı karyolalar bir piknik mobilyası özelliği taşımaktadır. Regence stili günümüzde motellerde, dağ ve deniz evlerinde bahçe mobilyasında uygulanan bir üsluptur. Şekil 5.53 ve 5.54’de dönemin çalışma masaları ve şekil 5.55’den 5.59’a kadar kitaplıklar görülmektedir.

Şekil 5.55. ve 5.56. Regence (Rögens) Dönemi Kitaplıklar (Hidayetoğlu, 2006)

Şekil 5.57.-5.58. ve 5.59. Regence Stili Günümüz Kitaplıkları (Hidayetoğlu, 2006)