Bakanlık Dönemi Aydınlatma

Burada, diğer elektrik tesislerinde olduğu gibi mevzuatlar gereği mal varlığı TEDAŞ’a it olduğudur.

Ancak işletme hakkının ise lisanslarında belirtilen bölgede faaliyet yürüten ilgili dağıtım şirketine aittir.

4628 sayılı Kanununda Genel aydınlatma:

Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesinde ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatmasından ve bunlara ait gerekli ölçüm sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. Bu tür aydınlatmaya ve trafik sinyalizasyonlarına ait tüketim giderleri, 1/1/2009 ila 31/12/2015 tarihleri arasındaki dönem için Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.

6446 sayılı Kanunun Genel aydınlatma:

“Otoyollar ve özelleştirilmiş erişme kontrollü karayolları hariç, kamunun genel kullanımına yönelik bulvar, cadde, sokak, alt-üst geçit, köprü, meydan ve yaya geçidi gibi yerler ile halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile trafik sinyalizasyonunu,”

Kanunun Geçici 6 ncı maddesinin altıncı fıkrasında;

“Aydınlatmayla ilgili ölçüme ilişkin teknik esaslar ile ödemeye, kesinti yapılmasına, uygulamaya ve denetime ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir”

hükmünce, 27 Temmuz 2013 tarihinde Genel Aydınlatma Yönetmeliği, …. Temmuz 2013 tarihinde Genel Aydınlatma Tebliği yürürlüğe girmiştir.

FAALİYET RAPORU 27

Aydınlatma yükümlülüğü

Genel Aydınlatma Yönetmeliğinin Aydınlatma Yükümlülüğü başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında,

“Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesindeki yerleşim yerlerinde bulunan otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik meydan, bulvar, cadde ve sokak aydınlatmasından ve bunlara ait gerekli aydınlatma sistemleri ve ölçüm sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. Bu sorumluluk, imar planlarında cadde veya sokak olarak belirlenen meskûn yerlerin tamamını kapsar.” Şeklinde hüküm altına alınarak,

Genel aydınlatma kapsamını 2 şekilde ayrıştırmamızda yarar olduğunu düşünmekteyiz.

Birincisi; Otoyollar ve özelleştirilmiş erişme kontrollü karayolları hariç, kamunun genel kullanımına yönelik bulvar, cadde, sokak, alt-üst geçit, köprü, meydan ve yaya geçidi gibi yerler,

İkincisi, halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile trafik sinyalizasyonunu,”

Olduğudur,

Her ne kadar, Kanunun geçici 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında,

“Bakanlığın belirleyeceği temsilcinin başkanlığında dağıtım şirketi, ilgili belediye ve/veya il özel idaresi temsilcilerinden oluşan aydınlatma komisyonunun genel aydınlatma kararı vereceği bölgelere ilişkin gerekli yatırımlar, dağıtım şirketince yapılır.”

Aydınlatma komisyonunca karar verilen gerekli yatırımların dağıtım şirketince yapılacağı belirtilmesine rağmen ikincil mevzuat olan Genel Aydınlatma Yönetmeliğinde buna açıklık getirilmiştir.

Birinci olarak açıkladığımız aydınlatma alanının, tesis edilmesi ve işletilmesinden dağıtım şirketi sorumludur. Ancak burada bile ülkemizin bir gerçeğidir ki, meydan, bulvar, cadde sokak aydınlatmalarının bir bölümünün belediyeler tarafından yapıldığı bilinmektedir.

İkinci olarak açıkladığımız aydınlatma alanının tesis edilmesi ve işletilmesinden belediyeler ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları olarak anlamamız gerekmektedir.

Tesis devirleri:

Elektrik Piyasası Aydınlatma Yönetmeliğinde yönetmeliğin yayımı tarihinden önce belediyeler, il özel idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca bulvar cadde ve sokakalarda tesis edilmiş aydınlatma tesislerinin, taraflar arasında, imzalanacak bir protokolle mülkiyeti TEDAŞ’a it olmak üzere, 31.12.2009 tarihine kadar ilgili dağıtım şirketine devredilmesi öngörülmüştür.

Bu gün yine aydınlatma tesislerinin devrine ilişkin olarak,

Birincisi, mevcut tesisler olarak, Genel aydınlatma Yönetmeliğinin “Aydınlatma tesislerinin devri”

başlıklı geçici 1 nci maddesinde,

“Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce belediyeler, il özel idareleri, Karayolları, küçük sanayi siteleri, konut kooperatifleri, site yönetimleri, dağıtım lisansı olmayan OSB’ler ve Toplu Konut İdaresi tarafından genel aydınlatma kapsamında tesis edilerek işletmeye alınmış olan aydınlatma tesisleri; proje, onay ve kabul şartı aranmaksızın mevcut durumun tespiti yapılarak taraflar arasında imzalanacak bir protokolle, mülkiyeti TEDAŞ’a ait olmak üzere, 31/12/2013 tarihine kadar ilgili dağıtım şirketine iz bedelle devredilir.” Hükmünce ve …… li değişiklikle bu sürenin 31.06.2014 tarihine kadar uzatılmıştır. Burada şayet tesis enerjili ise yani her ne şekilde işletmeye alınmış olması durumunda proje onay ve kabul şartı aranmakasızın tesisin devri gerçekleştirilecektir. Ayrıca buradan Genel aydınlatma kapsamında ödemeleride yapılacağı anlaşılmalıdır.

FAALİYET RAPORU 28

İkincisi, yönetmelik yürürlüğe girdikten sonraki aydınlatma tesisleri için, yine aynı yönetmeliğin, 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, ”Toplu Konut İdaresinin, küçük sanayi sitelerinin, dağıtım lisansı bulunmayan OSB’lerin anahtar teslimi yaptırdığı genel aydınlatma tesisleri ile Karayollarının ve Belediyelerin anahtar teslimi yaptırdığı alt-üst geçit ve köprülü kavşak işlerine ilişkin aydınlatma tesisleri bağlantı anlaşması yapıldıktan sonra mülkiyeti TEDAŞ’a ait olmak üzere ilgili dağıtım şirketine protokol ile iz bedel üzerinden devredilir.”şeklinde hükme bağlanmıştır.

Burada her ne kadar genel aydınlatma tesisisinin yapım işini dağıtım şirketine verse de Toplu Konut İdaresinin, küçük sanayi sitelerinin, dağıtım lisansı bulunmayan OSB’lerin anahtar teslimi yaptırdığı yeni tesislerin devri söz konusu olabilecektir. Ancak buradan proje onay ve kabul şartı aranmaz şeklinde anlaşılmamalıdır.

Park ve bahçelerin devri;

Genel aydınlatma Yönetmeliğinin 5 nci maddesinin üçüncü fıkrasında,

“Halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, yürüyüş yolu, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile alt geçit ve trafik sinyalizasyonu için gerekli sistemlerin tesisi ve işletilmesi ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aittir. İlgili kurum ve kuruluşlar tesis edip bakım-onarımını yaptıkları bu tür tesislerin işletme yükümlülüğünü dağıtım şirketine devredebilirler”

Geçici 5 ici maddesinin ikinci fıkrasında ise “Halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, yürüyüş yolu, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile trafik sinyalizasyonu bu kapsamın dışındadır.”

Buradan park bahçelerin devrine ilişkin hükümlerin çelişkiliymiş gibi anlaşılsa da, her iki tarafın anlaşması durumunda devri söz konusu olabilecektir. Ancak uygulamada bu tesislerin devri gerçekleşmemiştir.

2.1-Genel Aydınlatma Ödemeleri

Genel Aydınlatma Yönetmeliği kapsamındaki aydınlatma giderleri Bakanlığımızın bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanmasına başlanmıştır.

2013 yılına ait Genel Aydınlatma ödemeleri ilk dört ay Hazine Müşteşarlığı tarafından yapılmıştır.

Elektrik dağıtım şirketlerince gönderilen genel aydınlatma fatura bilgilerinin TEDAŞ tarafından incelenip ve ödeme tabloları oluşturularak Enerji İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesi üzerine Bakanlığımıza aktarılan ödenekten karşılanmaktadır.

FAALİYET RAPORU 29

Bakanlık Dönemi (30 Haziran 2013 Tarihi Sonrası Tahakkuklar)

2013 yılı genel 2014 yılı Genel (Ocak – Aralı k) 2013(Temmuz-Aralık)

2014 (Ocak – Aralı k ) Genel Toplam

Şirket Adı kWh Ödenecek toplam kWh Ödenecek tutar kWh Ödenecek tutar

AKDENİZ 67.017.274,52 23.129.376,42 155.720.170,51 54.652.935,12 222.737.445,03 77.782.311,54 AKEDAŞ 23.006.705,34 9.308.767,18 66.330.379,82 22.078.049,70 89.337.085,16 31.386.816,88 ARAS 39.874.105,90 14.091.073,44 88.841.810,72 32.451.589,18 128.715.916,63 46.542.662,62 AYDEM 73.578.726,00 28.332.822,06 191.851.055,00 62.740.640,66 265.429.781,00 91.073.462,72 AYEDAŞ 60.066.776,70 23.185.108,96 131.678.983,85 43.577.534,48 191.745.760,55 66.762.643,44 BAŞKENT 172.258.684,88 57.913.444,76 322.391.577,89 104.925.918,32 494.650.262,77 162.839.363,08 BOĞAZİÇİ 104.247.263,89 41.497.816,89 244.341.405,28 87.860.698,56 348.588.669,17 129.358.515,45 ÇAMLIBEL 41.951.790,26 16.037.152,35 111.031.934,78 37.594.984,70 152.983.725,05 53.632.137,05 ÇORUH 77.992.321,00 29.230.760,89 182.922.549,00 59.479.728,65 260.914.870,00 88.710.489,54 DİCLE 22.384.267,93 9.526.718,77 59.697.998,72 19.588.105,23 82.082.266,64 29.114.824,00 FIRAT 32.201.366,00 12.556.121,82 88.199.482,00 29.010.600,56 120.400.848,00 41.566.722,38 GEDİZ 81.831.404,57 30.401.673,14 198.347.831,00 64.836.169,86 280.179.235,57 95.237.843,00 KAYSERİ 35.691.941,96 13.114.251,01 89.472.736,38 29.023.063,27 125.164.678,34 42.137.314,28 MERAM 103.284.351,00 37.311.411,75 231.114.760,00 76.260.967,95 334.399.111,00 113.572.379,70 OSMANGAZİ 68.421.471,84 26.094.342,05 158.411.320,16 52.411.103,95 226.832.792,01 78.505.446,00 SAKARYA 86.481.497,41 29.199.602,62 182.242.895,68 59.937.282,54 268.724.393,09 89.136.885,16 TOROSLAR 103.649.654,00 34.371.675,70 223.729.962,94 79.932.729,01 327.379.616,94 114.304.404,71 TRAKYA 39.670.014,49 14.720.750,14 93.537.448,24 30.507.357,73 133.207.462,72 45.228.107,87 ULUDAĞ 104.803.792,92 38.269.624,23 210.713.534,23 80.874.405,97 315.517.327,15 119.144.030,20 VANGÖLÜ 22.323.117,28 7.930.332,57 63.454.358,00 19.972.798,87 85.777.475,28 27.903.131,44 YEŞİLIRMAK 92.953.705,10 34.510.748,04 212.021.132,67 70.639.711,74 304.974.837,77 105.150.459,78 G. Toplam 1.453.690.233,00 530.733.574,79 3.306.053.326,87 1.118.356.376,05 4.759.743.559,87 1.649.089.950,84

FAALİYET RAPORU 30 01.01.2014-31.12.2014 Genel Aydınlatma Ödemeleri

Şirket Adı BAKANLIK MALİYE İLBANK TOPLAM

AKDENİZ 47.379.731,49 796.578,70 2.279.913,00 50.456.223,19 AKEDAŞ 19.608.020,39 116.052,06 1.006.619,98 20.730.692,43 ARAS 29.405.641,21 93.269,78 1.552.289,39 31.051.200,38 AYDEM 55.713.925,05 1.230.733,77 2.349.682,22 59.294.341,04 AYEDAŞ 41.920.428,05 753.725,09 3.171.950,28 45.846.103,42 BAŞKENT 97.143.449,74 2.509.444,27 4.474.810,70 104.127.704,71 BOĞAZİÇİ 72.948.981,87 1.345.390,15 3.478.069,64 77.772.441,66 ÇAMLIBEL 32.811.651,75 0,00 2.252.932,20 35.064.583,95

ÇORUH 53.073.447,18 0,00 3.080.641,75 56.154.088,93

DİCLE 18.780.169,16 169.954,02 1.190.133,33 20.140.256,51

FIRAT 26.257.951,39 0,00 1.641.235,66 27.899.187,05

GEDİZ 67.879.189,34 546.643,03 3.513.378,41 71.939.210,78 KAYSERİ 24.960.892,85 177.146,09 2.059.208,87 27.197.247,81 MERAM 71.732.782,09 608.093,28 3.650.777,79 75.991.653,16 OSMANGAZİ 46.634.776,81 118.853,33 2.771.779,47 49.525.409,61 SAKARYA 53.521.571,55 1.100.320,87 1.499.983,68 56.121.876,10 TOROSLAR 69.225.618,80 977.158,46 3.955.264,02 74.158.041,28 TRAKYA 27.478.019,88 586.989,58 1.550.392,25 29.615.401,71 ULUDAĞ 61.787.136,09 180.914,69 4.734.820,14 66.702.870,92 VANGÖLÜ 19.581.440,34 0,00 1.258.870,44 20.840.310,78 YEŞİLIRMAK 63.751.915,67 133.133,63 2.758.190,71 66.643.240,01

***Ara Toplam 1.001.596.740,70 11.444.400,80 54.230.943,93 1.067.272.085,43

04-05/2014 Damga Ver. 1.307.926,19 1.307.926,19

* 01.01.2012-30.06.2013 52.621.514,08 52.621.514,08

** 01.01.2012-30.06.2013 11.582.586,72 11.582.586,72 Genel Toplam 1.067.108.767,69 11.444.400,80 54.230.943,93 1.132.784.112,42

*8 adet Şirkete ödenen geçmiş dönem ödemesi

**Aras EDAŞ bölgesine ait olup, TEDAŞ'a ödenen geçmiş dönem ödemesi.

***Ara Toplam (Bakanlık) hesaplanırken Nisan-Mayıs 2014 tahakkuklarına Damga Vergisi dahil edilmemiştir.

2014 yılı Bakanlık ve Maliye tutarları hesaplanırken Kasım 2013-Ekim 2014 tahakkuklarının ödeme dönemi (01.01.2014-31.12.2014) baz alınmıştır.

2014 yılı İlbank tutarları hesaplanırken Ekim 2013-Ağustos 2014 tahakkuklarının ödeme dönemi (01.01.2014-31.12.2014) baz alınmıştır.

FAALİYET RAPORU 31

2.2. Genel Aydı nlatma Kesinti Oranları

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun Geçici 6 ncı maddesi birinci fıkrasında;“31/12/2015 tarihine kadar, genel aydınlatma kapsamında aydınlatılan yerlerde gerçekleşen aydınlatma giderleri Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanır. Bakanlar Kurulu bu süreyi iki yıla kadar uzatmaya yetkilidir. Belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak kesinti, büyükşehir belediyeleri ve mücavir alanlarındaki belediyelerde aydınlatma giderlerinin yüzde onu, diğer belediyelerde yüzde beşi olarak uygulanır. Bu sınırlar dışında ise aydınlatma giderlerinin yüzde onu ilgili il özel idaresi payından kesinti yapılmak suretiyle karşılanır. Bakanlar Kurulu bu fıkra kapsamındaki oranları iki katına kadar artırmaya yetkilidir.” denilmektedir.

30.03.2013 tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun Geçici 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına ilişkin hususlar Bakanlığımız tarafından çıkarılacağı belirtilen düzenlemelerden olan “Genel Aydınlatma Yönetmeliği” 27.07.2013 tarih ve 28720 sayılı Resmi Gazetede, “Genel Aydınlatma Tebliği” 02.08.2013 tarih ve 28726 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Genel Aydınlatma Yönetmeliğinde; “Genel Aydınlatma”: “Otoyollar ve özelleştirilmiş erişme kontrollü karayolları hariç, kamunun genel kullanımına yönelik bulvar, cadde, sokak, alt-üst geçit, köprü, meydan ve yaya geçidi gibi yerler ile halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile trafik sinyalizasyonunu” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımda geçen, “halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihi ve ören yerlerinin aydınlatılması” giderleri artırmaktadır.

Ödemelerin Belediyelerin gelirlerinden alınmasının artırılması, sorumluluk bilincini artırarak genel aydınlatma tesislerinin verimli şekilde projelendirilmesi ve tesis edilmesini sağlayacaktır. Ayrıca, Belediyelerin keyfi davranışlarını engelleyecektir.

Buna göre büyükşehir belediyeleri ve mücavir alanlarındaki belediyeler % 10, diğer belediyeler ise % 5 oranında genel aydınlatma giderlerine ödeme yapmaktadırlar. Belediyelerin ödemeleri gereken bu giderler, genel bütçe vergi gelirlerinden kendileri için ayrılan paylardan kesilmektedir.

Kanunda Bakanlar Kuruluna verilen yetki kapsamında; Belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak kesinti, büyükşehir belediyeleri ve mücavir alanlarındaki belediyelerde aydınlatma giderlerinin yüzde yirmisi, diğer belediyelerde yüzde onu olarak uygulanması, bu sınırlar dışında ise aydınlatma giderlerinin yüzde yirmisi ilgili il özel idaresi payından kesinti yapılmak suretiyle karşılanmasına Bakanlar Kurulunun 03/10/2014 tarihli ve 29138 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 08/09/2014 tarihli ve 2014/6784 sayılı kararı ile değiştirilmiştir.

Belediyeler Sorumlu İdare 6446 S.K.Oran 2014/6784B.K. Kararı

Büyükşehirlerde Enerji Bakanlığı % 90 % 80

Maliye Bakanlığı (Belediye) % 10 % 20

Mücavir Alanlardaki Belediyelerde

Enerji Bakanlığı % 90 % 80

İLBANK (Belediye) % 10 % 20

Diğer Belediyelerde

Enerji Bakanlığı % 95 % 90

İLBANK (Belediye) % 5 % 10

İl özel idaresi

Enerji Bakanlığı % 90 % 80

İLBANK (Belediye) % 10 % 20

FAALİYET RAPORU 32

2.3. Genel Aydı nlatma Komisyonu

6446 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, “Aydınlatma komisyonu: Bakanlığın belirleyeceği temsilcinin başkanlığında dağıtım şirketi, ilgili belediye ve/veya il özel idaresi temsilcilerinden oluştuğu” şeklinde tanımlanmıştır.

Genel Aydınlatma Yönetmeliğinde ise, “Aydınlatma komisyonu: İlgili ilin valisi veya valisi tarafından görevlendirilen vali yardımcısının başkanlığında TEDAŞ, dağıtım şirketi, ilgili belediye ve/veya il özel idaresi temsilcilerinden oluşan heyet olarak tanımlanmıştır.”

Kanunda olmamasına rağmen Genel Aydınlama Yönetmeliğimizde Komisyona TEDAŞ üyesini dâhil etmiş bulunmaktayız.

Genel aydınlatma komisyonunun bir kısım görevlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz,

 Park ve bahçeler hariç, genel aydınlatma kapsamında yapılacak olan aydınlatma yatırımları, EPDK tarafından onaylanan yatırım planına uygun olarak aydınlatma komisyonunun vereceği karar çerçevesinde dağıtım şirketince yapılır.

 Aydınlatma komisyonu tarafından alınan yatırım kararlarının, yatırım planının cari uygulama döneminde gerçekleştirilmesi mümkün değilse, EPDK tarafından aydınlatma yatırımlarına ilişkin olarak il bazında onaylanan yatırım harcama tutarları dikkate alınarak, dağıtım şirketi tarafından takip eden uygulama döneminde yer alması sağlanır.

 …..park, bahçe, tarihî ve ören yerleri ile yürüyüş yolu gibi yerlerdeki mevcut aydınlatma tesisleri ve yeni yapılacak tesislerde, aydınlatma düzeylerinin en geç saat 02:00’den sonra yüzde elli oranında düşürülmesi konusunda tereddüt hasıl olduğunda karar alabilir

 Genel aydınlatma tesislerinin kurulacağı yerlerin tarihi ve kültürel özellikleriyle uyumu konusunda karar alabilir.

 Direk dikilmesi uygun olmayan bulvar, cadde, sokak, kavşak, alt-üst geçit, köprü, meydan ve yaya geçidi gibi yerlerde aydınlatma tipi belirlemeye yetkilidir.