Cips de mi Yasak? Başlıklı Profilo Elektrik Süpürgesi Reklam Filminin Göstergebilimsel Analiz

Yarı yapılandırılmış deney çalışmasında kullanılan reklam filmi 2014-2015 yılları arasında ulusal kanallarda yayınlanmış, monografik örnekleme tekniği ile seçilmiş, Profilo markasına ait Cips de mi Yasak? başlıklı elektrikli süpürge reklamıdır.

Reklam filmi iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, açık mavi ve pembe kareli gömlek giyen, genç, fit ve kızıl saçlı annenin çocuğun odasına girmesi ile reklam filmi başlamaktadır. Çocuk; kumral, uzun saçlı, kilolu, yarım kollu mavi tişört ve gri eşofman altıyla yatakta yarı oturma pozisyonunda bilgisayar ile oyun oynayarak cips yemektedir. Çocuğun cips yemesi ve cipsi yatağa dökmesi annesini sinirlendirmiştir. Bu nedenle anne ve çocuk arasında sözel şiddet içerikli bir diyalog geçmektedir. Anne, çocuğu hem sözel olarak hem de jest ve mimikleri ile odasından uzaklaştırmaktadır.

İkinci bölümde ise genç, kızıl saçlı, hareketli, açık mavi ve pembe kareli gömlekli siyah pantolon giyen anne süpürge ile kirlenen yerleri temizlemektedir. Evin temiz olmasından dolayı anne mutlu ve kendini güçlü hissetmektedir. Anne, temizlik işlerini bitirdiğinde kumral uzun saçlı, kilolu, yarım kollu mavi bir tişört giyen erkek çocuk elinde ağzına kadar dolu patlamış mısır kâsesi ile annenin yeni

56

temizlediği odasına gelir. Çocuğun elindeki kâseyi gören anne çocuğa sinirlenir. Anne, süpürgenin sopasını çocuğun elindeki patlamış mısır kâsesine sokarak, kâsenin içerisindeki mısırları çeker. Reklam filminin ikinci bölümde anne, süpürge sopası ile çocuğa karşı sembolik şiddet uygulamaktadır.

Reklam filmindeki temel göstergeler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 1

Reklam Filminin 1. Bölümünde Yer Alan Temel Göstergeler

Gösterge İnsan Mekân Nesne Gösteren Genç kadın ve erkek

çocuk

Patates cipsi tabağı, Dünya küresi, bilgisayar, yatak, poster, abaküs, kitaplar

Oda

Gösterilen Genç kadın: Anne, titiz, temiz/tertipli, düzenli, sinirli

Erkek çocuk: Şişman, vurdumduymaz, rahatına düşkün

Patates cipsi: Eğlencelik, şişmanlatıcı, sağlıklı olmayan

Dünya Küresi: Eğitici okul materyali

Bilgisayar: Eğlence Poster: Rol model, ergenlik dönemi Abaküs: Okul çağı Kitaplar: Bilgi veren okuma kaynakları Yatak: Rahatlık

Dağınık, rahatına düşkün, anneye başkaldıran bir erkek çocuk odası

Anne çocuğun odasına girdiğinde çocuk yatağın içinde elinde bir kâse patates cipsi ile oturmaktadır. Kucağında ise bir dizüstü bilgisayar bulunmaktadır. Odada masa olduğu halde çocuğun yatakta cips yemesi ve uzanarak bilgisayar ekranına bakması onun rahat ve vurdumduymazlığını pekiştirmektedir. Anne ise ayaktadır, oldukça sağlıklı ve fit görünmektedir. Annenin çocuğa kızmasının nedeni sağlıksız yiyecekler /abur cubur yemesinden kaynaklanmamaktadır. Yatakta ve dökerek bir şeyler yemesidir. Çünkü çocuğun yatakta yemek yemesi etrafın kirlenmesine neden olmaktadır.

57

Şişman erkek çocuğunun odasında dünya küresi, abaküs ve kitaplar vardır. Bu nesneler, erkek çocuğunun öğrenci olduğunu göstermektedir. Kitap, abaküs ve dünya küresi çocuğun ilgi alanında olmadığı için arka bölümünde konumlandırılmıştır. Bu nesneler arka bölümde konumlandırılarak çocuğun dikkatini sadece bilgisayara verdiği daha da pekiştirilmiştir.

Çocuk, sadece bilgisayar ile ilgilenmekte ve patates cipsi yemektedir. Duvarda asılan posterler, erkek çocuğunun ergenlik dönemini ifade etmektedir. Genellikle ergenlik döneminde birey, tanınmış kişilere hayranlık duymakta ve o hayranlık duygularını da posterler ile pekiştirmektedir. Ergenlik dönemi ve odanın dağınık olması birbiri ile bağlantılıdır. Bu dönemde çocuklar yetişkinlere karşı kişiliğini ispatlama çabasına girmektedirler. Annenin sinirli sözleri karşısında erkek çocuk vurdumduymaz bir tavır sergilemektedir. Şiddet içerikli söylemler ve davranışlar ile anne, erkek çocuğunu rahatsız ederek odadan çıkarmıştır. Annenin bakışları ve el hareketleri sinirli olduğunu göstermektedir.

Reklam filminin 1.bölümüne ilişkin karşıtlıklar şunlardır: Tablo 2

Reklam Filminin 1. Bölümüne İlişkin Karşıtlıklar

Çocuk Yetişkin Erkek Kadın Yatakta Ayakta Şişman Zayıf Tembel Çalışkan Vurdumduymaz Endişeli Sakin Sinirli Dağınık Düzenli Kirli Temiz

Kuralara uymayan Kural koyucu

Buna göre, bu reklam filminin 1. bölümündeki yan anlam; Evin, odaların kirlenmemesi çocukların sağlıksız beslenmesinden daha önemli bir konudur.

Reklam filminin 2. bölümünde anne, çocuğun odasını elektrikli süpürge ile temizlerken gösterilir. Anne çocuğa sinirlenmiştir. Onun “sinirine iyi gelen” şey sadece Profilo elektrikli süpürgedir. Süpürge, kirlenen evin her yerini

58

temizlemektedir. Temizleme alanında o kadar başarılıdır ki hassas temizlik gerektiren perde bile süpürge ile temizlenebilmektedir. Tam temizlik bitince erkek çocuk elinde mısır patlağı ile odasına geri döner. Reklam filminde verilmek istenen mesaj burada ortaya çıkar. Çocuk sürekli olarak bir şeyler yemekte ve evi kirletmektedir. Çocuk, bu davranışları ile “suçlu” olarak temsil edilmiştir. Anne ise sürekli çocuğun kirlettiği alanları temizlemektedir. Bu yüzden anne her alana müdahale edebilme hakkına sahip olarak gösterilmektedir. Bu müdahaleler ile anne ev içerisinde çocuğun alanını kısıtlamaktadır. Anne kirlenen alanları süpürge ile yeni temizlemişken, çocuğun tekrar mısır patlağı ile annenin karşısına çıkması, çocuğa karşı şiddet içerikli söylemlerinde anneyi haklı çıkarmaktadır. Çocuğun reklam filminin ilk bölümünde yediği cips tanelerini yere dökmesi ve daha sonra da mısır patlağı yemek istemesi annenin süpürge sopası ile çocuğun mısırlarını çekmesine neden olmuştur. Çocuğun sürekli bir şeyler yemesi ve evi kirletmesi, annenin sembolik ve sözel şiddetini meşru kılar. Annenin ellerini beline dayaması, çocuğa karşı bakışları sinirlendiğini göstermektedir. Süpürge “sopa” sı, annenin yardımcısı olarak konumlandırılır. Anne, sürekli dağılan evi temizlemekte fakat süpürge ile her şey daha kolay hale gelmektedir. Hatta süpürgenin sopası “vurmadan dövme” işinde de annenin önemli bir yardımcısı haline gelmiştir.

Bu bölümdeki temel göstergeler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Tablo 3

Reklam Filminin 2. Bölümünde Yer Alan Temel Göstergeler

Gösterge İnsan Nesne Mekân Gösteren Genç kadın, erkek çocuk Perde, süpürge, mısır patlağı Oda Gösterilen Genç kadın: Anne, hareketli,

fit/zayıf, titiz, sinirli Erkek çocuk: Yetişkin olmayan, sürekli evi dağıtan ve yemek yiyen, anneyi üzen

Perde: Hassas temizlenmesi gereken

Süpürge: Temizlime aracı Mısır patlağı: Şişmanlatıcı eğlencelik Çocuğun kirlettiği alan, Annenin yeni temizlediği alan

Bu bölümdeki temel karşıtlıklar ise şu şekildedir: Tablo 4

Reklam Filminin 2. Bölümüne İlişkin Temel Karşıtlıklar

59

Kirli Temiz

Sinirli Sakin

Şişman Zayıf

Vurdumduymaz Endişeli

Bu bölümdeki temel yan anlam; elektrik süpürgesinin “kir” i, dolayısıyla da annenin “sinirini çektiği” önermesidir.

Ev hanımları otorite alanı olan ev ortamlarının kirlenmesi nedeniyle sinirlenir. Bu yüzden ev hanımları için evin derli/ toplu ve temiz olması çocuğun gelişiminden daha önemli bir hale dönüşmüştür. Annenin ev içerisindeki otoritesini ortalığı dağıtarak kırmaya çalışan çocuk, süpürge sopası ile annesinden “uyarı” görmektedir. Çocuğun davranışları karşısında, fiziksel temastan kaçınan anne süpürge sopasını çocuğa doğru kaldırarak gücünü ve öfkesini gösterir.

Profilo elektrik süpürgesi reklamı kirli ve temiz karşıtlığı kullanılarak oluşturulmuştur. Reklam, çocuğun iktidar alanı olan odasına, annenin müdahalesi ile başlamakta ve evde annenin otoritesinin hâkim olduğunu gösteren güç gösterileri ile devam etmektedir. Annenin evdeki otoritesinin yardımcısı Profilo elektrikli süpürgedir.

Bu reklamdaki temel mit ise; modern aile/ev mitidir. Modern aile, ebeveyn ve çocuklar arasında çözüm odaklı bir ilişki yaşanan aile tipidir. Bu tarz aile yapısında çocukların istekleri de aile içerisinde önem taşımaktadır. Ev içerisinde şiddet içerikli davranışlar kullanmadan demokrasi yöntemi ile sorunlara çözüm bulunmaktadır. Reklam filmindeki temel mit modern aile olmasına rağmen, annenin söylemleri ve davranışları modern aile yaşamıyla tutarsızlık göstermektedir.

Ev, kadınların iktidar alanıdır. Kadın/anne, toplumsal cinsiyet kalıplarına göre; bakıp, büyütme ve temizlikten sorumludur. Evin her zaman derli toplu ve temiz tutulması her şeyden daha önemlidir. Anne, evde çocuğun kendi odasını düzenlemiş ve çocuğa yetişme döneminde “özgürlük alanı” tanımıştır. Fakat çocuğa karşı

60

müdahaleleri bu özgürlüğün aslında kurallar içinde olduğunu göstermektedir. Bu kurallar, çocuğun psikolojik gelişiminden daha önemli olarak sunulmuştur.

3.2.1.Düvertepe Yatılı Bölge Ortaokulu ve Açı Koleji OrtaOkulu Öğrencilerinin