Büyük Veri ve Veri Güvenliği

Farklı kaynaklardan elde edilen verilerin mantıklı ve kayıt altına alınabilir, işlenebilir biçime sokulmasına büyük veri denir (Genç, 2018: 239).

Veri tabanlarında yer alan yazılımda kullanılan araçlarla yönetim sistemlerinin verilerin toplanmasında ve bu toplanan verilerin muhafaza edilmesinde ve bu verilerin yönetiminde çözüm kabiliyetini aşan büyüklükteki verilere büyük veri denir (Özsoylu, 2017: 51).

Büyük veri sensörler aracılığıyla elde edilen bilgilerin ve verilerin bir süzgeçten geçirilerek incelenmesi, yorumlanması ve elde edilen sonuçların ürün üretimindeki aşamalarda kullanılması ile üretilen ürünü daha kaliteli hale getirmek için kullanılmaktadır (Nuroğlu ve Nuroğlu, 2018: 335).

Bir şekilde ele geçirilmiş ancak düzeltilmemiş, üzerinde gerekli açıklamalar yapılmamış yani gereken bilgi gerekmeyen bilgiden ayrılmamış, ham olan veri büyük veridir. Bilgisayarla internete bağlanıldığında interneti kullanan kişinin gerçekleştirdiği tüm işlemler büyük veriyi kapsamaktadır (Can ve Ertürk, 2019: 2293).

Büyük veri bilinen ve veri tabanlı olarak kullanılan yazılım araçlarını depolayarak ilerde kullanılmak üzere saklamak ve bunları gerektiğinde analiz etmenin ilerisinde olan veri kümeleridir. Büyük veri günlük hayatta log kayıtları, bloglar gibi farklı kaynaklardan alınan verilerin istenildiğinde kullanılmak üzere anlaşılabilir bir şekle sokulmasıdır (Soylu, 2018: 47).

Büyük veri çok fazla miktarda verinin, bilginin beraberce kullanılmasını sağlayan bir uygulamadır. Sanayi 4.0’e ayak uyduran pek çok firmanın kendine ait depolama ve veri alanı yetersiz gelmeye başlamıştır (Yüksekbilgili ve Çevik, 2018: 427).

115

Büyük veri işletmelerde masrafları aşağıya çekme ve karar verme sürecini hızlandırarak üretilen ürün ile verilen hizmetlerde kalitenin artmasını sağlar. Büyük veri sayesinde elde edilen veriler doğru okunursa alınan kararların daha etkili olacağı, önünde yer alan tehlikenin erken farkına varılacağı, önlenebileceği ve inovasyona teşvik etmeyi sağlayacağı bilinmektedir (Özsoylu, 2017: 51).

Büyük veri günlük bloglar, çektiğimiz fotoğraf ve videolar gibi farklı şekillerde elde edilen tüm verilerin anlaşılabilir, depolanabilir ve saklanabilir şekle dönüştürülmesidir. Büyük veriden faydalanırken kullanılmayan gereksiz bilgi olarak nitelendirilen bu bilgilerden yararlanılarak çok değerli bilgilere ulaşılabilecektir (Duman ve Özsoy, 2019: 543).

Eldeki bilgiler veri tabanında saklanır, buradan istenildiğinde ulaşılır ve veriler değerlendirilerek analiz edilirdi. Büyük veri işte bu klasik hale gelen işleyişe bir alternatif olmuştur. Büyük veri terebyte, petabyte ve exabyte büyüklüklerindeki verileri de kapsamaktadır (Akben ve Avşar, 2018: 31).

Büyük veri klasik olarak kullanılan veri saklama sunucularına sığmayacak kadar geniştir. Büyük veri çok kapsamlı olduğu için tek sunucuya küçük gelmektedir. Büyük verinin üç önemli unsuru vardır. Bunlar; hacim, hız ve çeşitliliktir (Bilgin, 2018: 60).

Günlük hayatta çekilen fotoğraf, video ve bloglar gibi çeşitli şekillerde elde edilerek depolanan, saklanan, yorumlanabilen verilere büyük veri denir. Büyük veri teknolojisi firmaların önemli konularda verecekleri kararlar da önemli rol oynar. Hemen hemen tüm sektörler açısından mantıklı ve çabuk karar alınmasını sağlar. Böylece insan hayatındaki karışıklıklar giderilir (Bulut ve Akçacı, 2017: 57).

Büyük veri malların üretimi ve yönetimiyle uyumlu hale gelen ve farklı kaynaklardan derlenen çok alan kaplayan verilerin saklanması, depolanması ve değerlendirilmesidir (Öcal ve Altıntaş, 2018: 2074).

Büyük verinin sağladığı avantaj; birden çok farklı verinin beraberce kullanılmasına imkan tanımasıdır. Büyük veri çok büyük kapasiteye sahip veri alanı olmakla beraber veriyi ortaya çıkarıp üretmede de çok hızlıdır. Verilerin hızlıca değişkenlik göstereceği enformasyonlara da sahiptir. Elde edilen bilgiyi işler, bu verilerin analizini yaparak verileri yorumlamaktadır (Özsoylu, 2017: 51).

Büyük veride depolanan bilgilerden faydalanılarak bu bilgilerin değerlendirilmesiyle üretim daha kaliteli hale gelmiş ve enerji alanında ciddi tasarruf sağlanmıştır. Sanayi 4.0 ile üretim sistemlerine ek olarak müşteri odaklı bir sistemde

116

devreye sokularak buradan da veri alınması sağlanmıştır (Arslan ve Demirkan, 2019:45).

Üretilen ürünler üretimde kullanılan cihaz ve makinelerden alınan bilgiler değerlendirilerek ciddi miktarda istatistik bilgileri elde edilmektedir. Bu şekilde elde edilen büyük bilgiler ve veriler sanayi 4.0’de büyük veri olarak adlandırılmaktadır (Yıldız, Karakoyun ve Parlak, 2018: 420).

İnternet hızla geliştiği için alınan veriler her dakika artmaktadır. Sürekli artan verileri hızlı ve daha kullanılabilir hale getirmek amacıyla verileri analiz edebilecek metodlar ortaya konulmalıdır. Bu metotlar;

 Hacim: Verilerin devasa boyutlara gelmesiyle bunların saklanması, değerlendirilmesi, profesyonellik gerektirir.

 Çeşitlilik: Elde edilen veriler birçok yerden temin edilebilir.

 Hız: Devamlı akan değişen veriler olduğu için bu verilerin doğruluğunu kanıtlayabilmek için eş anlı veri analizi şarttır.

 Değer: Firma için hangi veri kıymetli ise o veri değerlendirilerek kullanılmalıdır (Rasgen ve Gönen, 2019: 2905).

Teknoloji ve internetin hayatımıza girmesiyle bilgiye ulaşmak kolaylaşmış ancak ulaşılan bilginin doğru ve işe yarayan bilgi mi ya da yanlış bilgi mi sorusunu akla getirmiştir. Bu bilgiler bilgi çöplüğünü oluşturmuştur. Büyük veriyle beraber tüm bu veriler analiz edilerek kullanılabilir hale gelmiştir (Gabaçlı ve Uzunöz, 2017: 155- 156).

Büyük veri ayrıntılı olarak incelenerek üretilen ürünlerin daha verimli ve kaliteli bir şekilde yapılması sağlanmaktadır (Demirkol ve Özcan, 2018: 280-281).

Veri güvenliği bireylerin özel bilgilerinin kişinin izni dışında başkalarınca kullanımı yine kişinin rızası olmadan yayınlanması, bireyin bilgisi olmadan ortadan kaldırılması ve değiştirilmesi, kişinin özel bilgilerine izin alınmadan erişilmesine denir (Özsoylu, 2017: 56).

Büyük veri yoluyla ürünlerin üzerinde yer alan çipler, sensörler, işlemciler aracılığıyla saniyelik bilgiler toplamaktadır. Büyük veriden elde edilen verinin kapladığı alan anlaşılmamalı, depolanan verinin sürekli ve kesintisiz olması gerektiği anlaşılmalıdır. Bu da devam eden sürecin kontrol altında olmasına yardımcı olacaktır. (Bilgin ve Işık, 2018: 862).

117

Sanayi 4.0 insan yaşamına girmesiyle ve nesnelerin internetinin kullanılmasıyla beraber elde edilecek veriler aşırı bir şekilde artacaktır. Bu verilerin üretiminin artması artık zettabaytlarla ifade edilmeye başlamıştır. Çünkü veriler artık miktar olarak çok uzun yıllar saklandığı için kapasitesi çok fazla veri kaynakları ortaya çıkmıştır (Kablan, 2018: 1565).

Dijital teknolojik ortamda çok sayıda bilgi vardır. Bu bilgilerin doğru, yanlış veya halen kullanılabilir olup olmadığı ve yanlış bilgiyi doğru bilgiden ayırabilmek için büyük veriye ihtiyaç vardır. Büyük veriyle tüm bilgileri toplayıp bu bilgiler kullanılabilir hale getirilebilecektir (Turan, 2018: 70).

Verilerin güvenli ortamlarda saklanan ve doğru değerlendirilerek işe yarayan bilgiler haline gelmesi sanayi açısından ilerde çok işe yarayacak bilgiler haline gelmesi büyük veridir. Böylece ortaya çıkacak problemler önceden tahmin edilerek müdahale edilebilecektir. Fırsatlar ise doğru değerlendirilerek avantaja çevrilebilecektir. Çok sayıda talep büyük veriyle kayıt altına alınarak firma ve işletmeler için doğru analiz yapılabilir. Bu da doğru karar verilmesine yardımcı olacaktır (Berksun, 2018: 25-26).

Günümüzde bilgiye ulaşmak ve ulaşılan bilginin paylaşılması çok kolay hale gelmiş ancak bu yaramayan bilgilerin oluşmasına da zemin hazırlamıştır. Böylece bir bilgi çöplüğü ortaya çıkmıştır. Bilişim teknolojisinin gelişmesiyle bilgi çöplüğü olarak ifade edilen havuzda yer alan bilgiler ayrıştırılarak faydalı olan bilgilere ulaşılır ve depolanır. Bu da ancak büyük veriyle mümkündür (Kahraman, 2017: 73).

Tüm internet kullanıcılarının internet ortamında hangi siteyi ziyaret ettikleri o ziyaret edilen sitedeki her işlem bir veridir. Bu bilgilerin şimdiye kadar veri tabanında muhafaza edilmemesi sebebiyle bu bilgilere bilgi çöplüğü adı verilmiştir. İnternetin insan yaşamına girmesiyle internet kanalıyla yapılan bu hareketler irdelenmeye başlanmış ve büyük veri ortaya çıkmıştır (Özsoylu, 2017: 51).

Günümüze bakıldığında insan yaşamında kullanılan bir çok nesne internete bağlanabiliyor. Evlerde klimalar, çamaşır ve bulaşık makineleri, trafik ışıkları ve evlerimizin kapılarını açmak için var olan kilitler vb. örnekler çoğaltılabilir. Bu da elde edilen verilerin ne kadar çok kapsamlı olduğunu göstermektedir. (Bilgin, 2018: 60).

Alanında başarılı olmuş firmalara bakıldığında müşteri taleplerini doğru anlayan ve değişmelere karşı kendini güncelleyebilen şirketler başarıyı yakalamıştır. Sensörler sayesinde alınarak bir havuzda toplanan veriler, internet aracılığıyla

118

konuyla ilgili bölümlere iletilir ve burada verinin kullanılacak kısmı seçilerek ayrıştırılır (Nuroğlu ve Nuroğlu, 2018: 335).

Büyük veri eğer işlenirse firmalar kendilerinden alışveriş yapan müşterilerinin alışveriş eğilimleri hakkında daha çok bilgiye sahip olurlar. Böylece bu süreç ürün geliştirmeye ve yapılan ürünün pazarlanmasına yardımcı olarak yol gösterir (Can ve Ertürk, 2019: 2293).

Büyük veri oluşturulurken telefon operatörlerinden alınan bilgiler, internetteki sunucuların log kayıtları internet kullanım istatistiklerinin bilgilerinden faydalanmaktadır. Büyük verinin faydaları da mevcuttur. Analiz yapılırken doğru teknikler kullanılırsa firmalar karar verirken daha doğru bir şekilde hareket eder, önlerinde yer alan tehlikeleri daha önceden görerek tedbir alarak yenilik yapabilirler (Soylu, 2018: 47).

Veri güvenliği internetin insan yaşamına girmesiyle önemini arttırmış, verilerin kötü niyetli kişilerce kullanımını, ele geçirilmesi ve orijinalinin değiştirilerek kullanımı da gündeme getirmiştir. Büyük veri doğru ve etkili kullanılırsa masraflar azalır, alınan verim yükselir, müşteriyle olan ilişkiler düzelir ve gelişir (Özsoylu, 2017: 51-52).

Günümüzde kendi verilerimizin yanında diğer firmalardan da veri akışı sağlanmış, böylece veriler de büyük bir artış meydana gelmiş, bu verilerin saklanması ve gerektiğinde kullanılması gerekmiştir. Şu anda kullanılan bu veri tabanları bunları depolamada yetersiz kalmış bu da büyük veriye olan ihtiyacı doğurmuştur. Artık büyük şirketler veri alanında oldukça ciddi yatırımlar yapmaktadırlar (Yüksekbilgili ve Çevik, 2018: 427).

Büyük veri eğer doğru teknikler kullanılarak değerlendirilirse, büyük firmaların çok önem arz eden konularda çok daha doğru kararlar almalarını sağlar. Yeniliklere açık hale getirir. Riskleri yönetirken daha doğru kararlar alınmasına yardımcı olur (Duman ve Özsoy, 2019: 543).

Büyük veriler normal veriye göre daha karmaşıktır ve kapladığı alan çok büyük olduğu için klasik yöntemde yapılan veri işleme tekniklerince kullanılamaz. Büyük veri özellikle firmalar arasında yaşanan rekabeti tetikler (Akben ve Avşar, 2018: 31).

Büyük veriyle üretimde kullanılan makineler insana bağlı olmadan internet üzerinden iletişim kurarak haberleşirler. Çözülmesi gereken problemler çok hızlı

119

giderilecektir. Müşteriye özgü üretim yapılacak ve maliyet çok azalacaktır (Kahraman, 2017: 74).

Asıl olan şey verinin kapladığı alan değil verinin doğru bir şekilde değerlendirilmesidir. Bundan dolayı son birkaç yıldır büyük verinin tanımı da aşağıdaki gibi olmaya başlamıştır: Devletin veya özel işletmelerin eldeki verilerini birleştirerek ortaya çıkmamış bilgileri veri madenciliği tekniği ile ve istatistiki yöntemlerle ortaya çıkarmak olarak yeniden tanımlanmıştır (Özsoylu, 2017: 51).

Büyük verinin firmalarda önemli konularda verilen kararlarda önemli rol oynamasının sakıncaları ve faydaları vardır. Firmalar ve şirketler önemli kararlar verirlerken bu karara dayandırdıkları verilerin güvenirliliği çok önemlidi (Bulut ve Akçacı, 2017: 57).

Büyük veri videolar, bilgisayarlar, log kayıtları, fotoğraflar gibi farklı yerlerden toplanan bilgilerin değerlendirilip kullanılabilir hale getirilmesidir. Büyük verinin kapsamı çok geniştir. İçeriğinde GSM kayıtları, mikrobloglar, sosyal medya verileri gibi birçok veriyi barındırmaktadır. Çeşitli kaynaklardan toplanan bu bilgiler doğru yöntemlerle analiz edilirse firmalar önemli konularda çok daha doğru karar verir ve yeniliklere daha açık hale gelirler (Gabaçlı ve Uzunöz, 2017: 156).

Büyük veri üç önemli basamaktan oluşmaktadır. Bunlar; veri miktarını gösteren hacim, verinin üretimini ve kullanımını gösteren hız, verilerin neyi kapsadığını gösteren çeşitlilikten oluşmaktadır. Büyük veri internette sıkça karşımıza çıkan bize en uygun ürünleri sunan tavsiye motorlarını ve hizmet filtrelerini kapsamaktadır. Malın üretiminden satışına kadar tüm elde edilen veriler büyük verinin içinde yer almıştır (Turan, 2018: 70-71).

Veri güvenliği bilgisayarlar için olmazsa olmazdır. Bilgisayar ve internete bağlandığımız diğer cihazlar, akıllı telefon, tabletler de verilerin gizlenmesi, güvenli bir şekilde depolanması ve sürekli bir şekilde korunması veri güvenliğidir. Burada veri güvenliğinden sadece kişisel veriler anlaşılmamalıdır. Mesela fabrikalarda yapılan üretim safhaları, faaliyetlerin hangi ortamda ve nasıl yapıldığı da bu kapsam içine girmektedir (Özsoylu, 2017: 56-57).

Büyük veriyle müşterinin taleplerine de en hızlı bir şekilde cevap verilmektedir. Bu da firmalar ve şirketler arası rekabeti doğurur. Büyük veri analiziyle üretimde elde edilen verim yükselir. Ürünlerin taşınması açısından enerji alanında ve üretim maliyetlerinde çok büyük tasarruf sağlanmıştır (Nuroğlu ve Nuroğlu, 2018: 335).

120

Büyük veri sayesinde analiz yapılırken mevcut üretimin daha da iyileştiği, enerji alanında da ciddi oranda tasarruf elde edildiği ve maliyetleri de ciddi oranda düşürdüğü görülmüştür (Soylu, 2018: 47).

Büyük veri çekilen videolar, fotoğraflar, sosyal medyada yapılan paylaşımlar, GSM operatörü kayıtları farklı kaynaklardan elde edilen bilgilerin verilere dönüştürülmesidir (Kahraman, 2017: 73)

Fabrika ve işletmeler üretim yaparken büyük verilerden yararlanırlar. Bu verileri ilerde kullanılmak üzere depolarlar. Böylece yapılan üretim kaliteli hale gelir. Zaman ve enerjiden ciddi anlamda tasarruf elde edilir. Makinelerin kontrol ve bakımları asgari düzeye iner. Büyük veri ile kurumsal firma ve şirketlerin müşterilerin talebiyle elde edilen bilgiler bir araya gelerek daha doğru ve zamanında karar verilip kaliteli üretim yapılır (Altay, 2016: 6).