BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ İDARİ YAPISI

BKA‘lar için, Dünyada standart bir idari yapılanma söz konusu olmamakla birlikte yerel toplumun genel özellikleri ile ihtiyaçları kadar, kurulan BKA’nın amaç ve faaliyetlerine göre farklı idari yapılar da ortaya çıkabilmektedir. Türkiye’de ise BKA’lar 5449 sayılı kanunla birlikte Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisi şeklinde yapılanmışlardır.

Şekil 5: Kalkınma Ajansları Organizasyon Yapısı

Kaynak: ORAN (Orta Anadolu Kalkınma Ajansı) http://www.oran.org.tr/kategori/14/organizasyon-

yapisi.html, Erişim Tarihi: 05.11.2012.

Kalkınma ajanslarının idari yapılanması birbiriyle uyumlu ve koordineli bir şekilde yürütülmektedir. Kalkınma kurulu, danışma organı niteliğinde olup karar organı olan yönetim kuruluna seçim, tavsiye, izleme ve değerlendirmelerde bulunmakta ve bu çerçevede icra organı olan genel sekreterliğe ajansın çalışma alanı şekillenmektedir. Genel sekreterlik ise, ajansın çalışmalarını faaliyet ve denetim raporları ile yılsonunda yönetim kurulu ve kalkınma kuruluna sunmaktadır (Kalkınma Bakanlığı, 2011: 16).

Şekilde 5’te görünen Kalkınma ajanslarına bağlı olan birimlerin yanında, bölge ihtiyaçlarına göre araştırma, strateji, tanıtım ve işbirliği gibi alanlarda ya müstakil birimler kurulmuş veya şekilde adı geçen birimlerin isim ve fonksiyonları bu alanları

80

da kapsayacak şekilde geliştirilmiştir. Esnek yapıya sahip olan ajansların, belirtilen ana hizmet birimi sayısı çerçevesinde ihtiyaç duyulması durumunda gelecek dönemlerde yeni birimler oluşturulmasına ve farklı temalarda çalışma yapılmasına imkân vermektedir (Kalkınma Bakanlığı, 2011: 16).

3.2.1. Kalkınma Kurulu

Kalkınma kurulları; faaliyet alanı içindeki kamu kurumları, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve belediyeler arasındaki koordinasyonu sağlamak ve geliştirmek amacıyla ajans bünyesinde oluşturulurlar (Atınışık ve Peker, 2010: 154).

Kalkınma kurulu, yönetişim anlayışı temelinde en fazla yüz üye ile sınırlı bir biçimde bölgedeki kamu kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum temsilcilerinden oluşmaktadır. Yılda en az iki defa ve üye tam sayısının beşte birinin teklifi ile toplanan kalkınma kurulu bir anlamda ön seçim merkezidir. Çünkü bu kurullar yönetim kurulunun kimlerden oluşacağını belirlemektedir. Kurulun diğer görevi ise ajansların yıllık faaliyet raporlarını değerlendirerek yönetim kuruluna çeşitli tavsiyelerde bulunmaktır (Övgün, 2007: 248).

Kalkınma Kurulunun görev ve yetkileri ise 5449 sayılı yasanın 9. maddesinde ifade edilmiş olup BKA’lar içindeki fonksiyonu belirtilmiştir. Bu kapsamda kalıkma kurulu, bir ilden oluşan bölgelerde Yönetim Kurulunda yer alacak özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşları temsilcilerini ve iki katı yedeklerini sırasıyla seçebilmektedir. Kalkınma kurulu, Ajansın yıllık faaliyet ve iç denetim raporlarını görüşmekte, değerlendirmekte ve Yönetim Kuruluna önerilerde bulunmaktadır. Bölgenin tanıtımına, potansiyeline, önceliklerine, sorunlarına ve çözüm önerilerine yönelik olarak Yönetim Kuruluna tavsiyelerde bulunmaktadır. Ayrıca Kalkınma kurulu, Toplantı sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına raporlamak ve toplantıya ilişkin bir sonuç bildirisi yayımlaması gerekmektedir (Koçberber, 2006: 44).

81

3.2.2. Yönetim Kurulu

Yönetim kurulu, ajansların karar organıdır. Yönetim Kurulu, bir ilden oluşan bölgelerde o bölgedeki valiler, büyükşehir belediye başkanları, sanayi ve ticaret odaları başkanları ve kalkınma kurulu tarafından seçilecek üç özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşu temsilcisinden meydana gelmektedir. Eğer, bölge birden fazla ilden ibaretse o zaman il valileri, büyükşehir belediye başkanları veya büyükşehir olmayan illerde il merkez belediye başkanları, il genel meclisi başkanları ve her ilden birer kişi olmak kaydıyla ticaret ve sanayi odası başkanlarından oluşmaktadır. Üye tamsayısının yarısından bir fazlasıyla ve her ay en az bir kere toplanan yönetim kurulu, çeşitli görev ve yetkilere sahiptir (Övgün, 2007: 248, Koçberber, 2006: 44).

Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri ise 5449 sayılı yasanın 11. maddesinde belirtilmiş olup BKA’lar içindeki fonksiyonları açıklanmıştır. Bu kapsamda yönetim kurulunun ajans bütçesi üzerinde önemli yetkileri bulunmaktadır. Yönetim kurulu, Ajans bütçesini onaylayarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına sunması gerekmektedir. Genel sekreterlik tarafından sunulan program, proje ve faaliyetlerin desteklenmesine ilişkin teklifler ile kişi ve kuruluşlara yapılacak yardımları onaylaması ve Ajansa yapılacak bağış ve hibeleri kabul etmesine yönelik yetkileri bulunmaktadır. Ayrıca taşınmaz alımına, satımına ve kiralanmasına karar verebilmekte, yıllık malî raporu ve kesinleşen bütçe sonuçlarını onaylamaktadır.

Yönetim kurulu diğer taraftan personele ilişkin de önemli yetkileri bulunmaktadır. Bu kapsamda personelin işe alınması ve işine son verilmesi konularında karar vermesi, Genel Sekreterce belirlenen çalışma birimlerini, bunlar arasındaki işbölümünü onaylaması ve teklif üzerine değiştirmesine yönelik bir yapıya sahiptir. Ayrıca Genel Sekreter adaylarını, uygunluğuna karar verilmek üzere Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına sunması da önemli yetkileri arasındadır.

Yönetim Kurulu gerekli gördüğü hallerde görev ve yetkilerinden bir kısmını, sınırlarını açıkça belirlemek şartıyla Genel Sekretere devredebilmektedir (Koçberber, 2006: 44-45).

82

3.2.3. Genel Sekreterlik

Ajansın icra organı genel sekreterliktir. Genel sekreterliğin ve yatırım destek ofislerinin en üst amiri genel sekreter olup yönetim kuruluna karşı sorumludur. Genel Sekreterin görev ve yetkileri ise 5449 sayılı yasanın 14. Maddesinde belirtilmiş olup yürütmeye ilişkin önemli görevleri bulunmaktadır.

Bu kapsamda Genel Sekreter, öncelikle yönetim kurulu kararlarını uygulaması temel görevidir. Ajans bütçesine yönelik olarak, yıllık çalışma programı ile bütçeyi hazırlayarak yönetim kuruluna sunması gerekmektedir. Buna ilişkin olarak Ajans gelirlerini toplamak, harcamaları yapmak, taşıt dışındaki taşınır malların alımına, satımına, kiralanmasına ve hizmet alımına karar vermek görevleri arasındadır.

Genel Sekreter, ajans misyonunun gerçekleşmesine yönelik önemli görevleri bulunmaktadır. Bu kapsamda bölgedeki kişi, kurum ve kuruluşların proje üretme ve uygulama kapasitesini geliştirici faaliyetlerde bulunmak, özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimlerin proje ve faaliyet tekliflerini değerlendirerek malî destek sağlamak üzere yönetim kuruluna öneri götürmek, desteklenen proje ve faaliyetleri izlemek, değerlendirmek, denetlemek ve raporlamak, bölgesel kalkınmayla ilgili yurt içindeki ve dışındaki ajans ve kuruluşlarla işbirliği yapmak ve ortak projeler geliştirmek, yerel yönetimlerin plânlama çalışmalarına teknik destek sağlamak gibi görevleri bulunmaktadır.

Ayrıca ajans personeline ilişkin yetkileri bulunmaktadır. Bu kapsamda personelin performans ölçütlerini belirlemek ve performansını değerlendirmek, personelin işe alınması ve işine son verilmesini yönetim kuruluna teklif etmek görevleri bağlayıcı niteliktedir.

Bununla birlikte genel sekreter, bölgesel gelişme ile ilgili ulusal ve uluslararası toplantılara katılmakta ve yurt dışı temaslarda bulunmakta, Ajansın sekretarya işlerini ve görev alanına giren diğer hizmetleri yürütmekte ve yönetim kurulunun devrettiği yetkileri kullanmaktadır.

83

3.2.4. Yatırım Destek Ofisleri

Kalkınma ajanslarının temel ve en kritik kurumlarından birisi olan Yatırım Destek Ofisleri (YDO), Düzey 2 Bölge illerinde Yönetim Kurulu kararı ile biri koordinatör olmak üzere, en çok beş uzmandan oluşan ofisler şeklinde kurulmakta ve yatırımcılar direkt olarak buralara başvurabilmektedir (Koçberber, 2006: 46). Mevcut pazarı genişletmek ve rekabet gücünü arttırmak amacıyla yatırımcılar için destek sağlamak görevini yerine getirir (Atınışık ve Peker, 2010: 155).

Dolayısıyla YDO’ların işlevi, yatırımcıların yatırıma yönelik iş ve işlemleri konusunda bürokraside yorulmalarının ve zaman kaybetmelerinin önlenmesi ve onlar adına bu iş ve işlemlerin, ilgili mevzuatta görevli ve yetkili olduğu belirtilen kamu kurum ve kuruluşları nezdinde kısa sürede sonuçlandırılması yönelik olarak gerçekleşmektedir (Tamer, 2008: 85).

YDO’ların görev ve yetkileri ise, 5449 sayılı yasanın 16. Maddesinde belirtilmiş olup bölgenin yatırımlarının geliştirilmesinde önemli misyonları bulunmaktadır.

Bu kapsamda YDO’lar, bölge illerinde, özel kesimdeki yatırımcıların kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini ilgili mevzuatta belirtilen süre içerisinde, ilgili mevzuatta bir süre belirtilmemişse öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırmak üzere yönetim kurulu adına tek elden takip ve koordine etmek, yatırımları izlemektedir.

Ayrıca, ilgili mevzuattaki başvuru koşulları ve istenen belgeler doğrultusunda yatırımcıya bilgi vermekte ve yol göstermekte, başvurular hakkında ön inceleme yapmaktadır. Bununla birlikte YDO’lar, yapmış olduğu iş ve işlemler konusunda valiliğe ve genel sekreterliğe bilgi vermesi gerekmektedir.