HAZIRLANMA SÜRECİ
7
Bölge planı genel olarak bir bölgenin kalkınması amacıyla ulusal dü-zeyde üretilen politika, plan ve stratejilerle yerel düdü-zeyde yürütülecek faaliyetler arasındaki ilişkiyi belirlemek; yerel düzeyde yer alan ku-rum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu güçlendirmek;
kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek; bölgesel gelişmeyi hızlandırmak; sürdürülebilirliğini sağlamak; kaynakların yerinde ve etkili kullanımını sağlamak ve böl-gesel program ve projelere temel oluşturmak üzere hazırlanan stra-teji, koordinasyon ve yönlendirme belgesidir.
3194 Sayılı İmar Kanunu’na göre bölge planı, sosyo–ekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımını bölge çapında belir-lemek üzere hazırlanmış plan olarak tanımlanmıştır.
Hiyerarşik yapı içinde bölge planları; ulusal kalkınma planı, bölgesel gelişme ulusal stratejisi ile çevre düzeni planları arasında yer alır. Bir ara ölçek olarak bölge planı bu özelliğini aşağıdan yukarı ve yukarı-dan aşağı planlama yaklaşımlarının bütünleştirilmesinden alır. Böl-ge ölçeği, il düzeyinin üzerinde planlama ve koordinasyon zemini sağlar. İl kapsamı dışında kalan yerleşme organizasyonu, ekonomik ve sosyal ilişkiler, bölgenin gelişmesinde önem taşıyan yatırımlar bölge ölçeğinde daha kolay algılanıp planlanabilir. Bölge planları genel itibarıyla arazi kullanım kararları vermez ancak çevre düzeni planlarına yön verebilecek, mekâna ilişkin üst politika ve stratejileri belirleyebilir.
Bölge planları; ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki önceliklerin uyumlaştırılmasında etkili bir araç olarak merkezi yönetim, kalkın-ma ajansları ve yerel idareler arasındaki işbirliğini geliştirmede ve kaynak tahsisinde yönlendirici bir rol oynar. Bunun yanı sıra, iç ve dış kaynaklı program ve projeler için politika çerçevesi oluşturur. Bu planlar, hedeflerin belirlenmesinde ve uygun stratejilerin benimsen-mesinde seçici olup bölge açısından katma değeri en yüksek konu-lara odaklanır.
Bölge planlama, mevcut durum analizi yapıldıktan sonra vizyon, strateji ve politikaların belirlenmesiyle birlikte, uygulamada izleme ve değerlendirmeyi de kapsayan bir süreçtir. Bu nedenle, bölge planlarının uzun vadeli bir perspektifle, bölgenin vizyonunu ortaya koyması ve vizyona ulaşmak için bölge kaynaklarının nasıl değer-lendirileceğine ilişkin gerekli amaçları, hedefleri, ilke ve stratejileri belirlemesi gerekmektedir. Bölge planı stratejik plan yaklaşımını be-nimser ve bu yaklaşım ile katılımcılık ilkesini, yenilikçiliği ve sosyal bir süreci simgeler. Bölge planının hazırlanmasında en mühim konu katılımcılık ilkesi olup bu planların katılımcı demokrasi kültürünün gelişmesine katkı sağlaması beklenmektedir.
7.2. BÖLGE PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ VE YÖNTEMİ
Bölge planlamanın mevcut durum analizi sürecinde paydaş anali-zi, veri toplama safhası, sosyo-ekonomik analizler, GZFT analizi ve
7.1. BÖLGE PLANI
Şekil 33 Plan İlişkileri
mekânsal analizlere yer verilmektedir. Bunun yanı sıra bölge plan-lama, bölge vizyonu ve geleceğine ilişkin öngörülerin belirlendiği;
vizyona ilişkin gelişme eksenleri, öncelikli gelişme hedefleri ve stratejilerinin ortaya konduğu; öncelikli eylem alanlarının tespit edil-diği ve buna ilişkin araçların belirlenedil-diği; katılımcı plan anlayışı ile örgütlenme modellerinin geliştirildiği; elde edilen tüm bilgilerin sen-tezlenerek raporlandığı ve sürdürülebilirlik ilkesi ışığında uygulama, izleme ve değerlendirme süreci de bulunan ve belirli bir finansman programının tanımlandığı dinamik bir süreçtir.
7.2.1. Planlama Alanı ve Yöntemi
TRC1 Bölgesi planlama alanı Gaziantep, Adıyaman ve Kilis illerinin idari sınırlarının tamamını kapsayan bölgedir. Bu bölgedeki planla-ma yaklaşımı, bölgesel kalkınplanla-ma kararlarının sürdürülebilir gelişme ilkeleri çerçevesinde belirlenerek uygulanmasına yönelik politika ve stratejileri oluşturmayı amaçlayan bir planlama yaklaşımıyla ele alınmıştır.
Şekil 34
Şekil 35 Plan Hiyerarşisi
Planlama Alanı
Nüfus ( 2012) Gaziantep 1.799.558
Adıyaman 595.261
Kilis 124.320
Toplam 2.519.139
TRC1 DÜZEY 2 BÖLGESİ
TRC1 DÜZEY 2 BÖLGESİ (Gaziantep - Adıyaman - Kilis)
TRC1 Bölgesi (Gaziantep-Kilis-Adıyaman)
7.2.2. Plan Hazırlama Süreci
2014-2023 yıllarını kapsayan TRC1 Bölge Planı, Türkiye’nin 2023 hedeflerine hizmet etmek üzere beşeri ve sosyal sermayeyi, iktisadi ve kurumsal yapılar ile rekabet üstünlüğü bulunan alanları tahlil et-mektedir. Bölge planı ortak kalkınma bilincini yükseltip doğal, beşeri ve sosyal kaynakların Bölge dinamizmini destekleyecek ve azami katma değeri üretecek alanlara sevk edilmesini sağlamaktadır. Plan, İpekyolu Kalkınma Ajansı koordinasyonluğunda stratejik ve katılımcı yaklaşımla bölgedeki paydaşlarla birlikte hazırlanmıştır.
Bölge planı hazırlık çalışmaları 2012 yılının son çeyreğinde, ‘Onuncu Kalkınma Planı’ ve ‘Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi’ çalışmaları ile başlamıştır. Öncelikli olarak katılımcılık analizi yapılan ve sonrasında ilgili paydaşları sürece azami düzeyde dâhil eden bir yaklaşım esas alınmıştır. Takip eden süreçte; kurum ziyaretleri, birebir görüşmeler, ilçe çalıştayları, arama toplantıları, atölye çalışmaları gerçekleş-tirilerek bölge planı hazırlık süreci stratejik ve katılımcı yaklaşımla yürütülmüştür. Söz konusu çalışmaların paralelinde Planlama, Prog-ramlama ve Koordinasyon Birimi (PPKB) uzmanları tarafından ofis çalışmaları aktif bir şekilde yürütülmüştür. Genel itibarıyla “Mevcut Durum Tespiti”, “Mevcut Durum Analizi” ve “Bölge Planı” başlıkla-rı ile süreç 3 ana bölümde ele alınmış ve ortaya çıkan bulgular ile
bölgenin kalkınma politikaları belirlenmiştir. Tüm bu çalışmalar ve mevcut durum analizi sonrasında, bölgenin kalkınmasına yönelik ve geleceği öngören söylem olan vizyon belirlenmiştir. Vizyonun ger-çekleştirilmesi adına temel gelişme eksenleri oluşturulmuştur. Ya-pılan analizler ışığında hazırlanan ve bölgeye yönelik ihtiyaçlar üze-rinde odaklanarak oluşturulan bu eksenleri gerçekleştirmeye yönelik öncelikli hedef ve stratejiler belirlenmiştir.
Bölge Planı hazırlık sürecinin tasarlanmasından plan taslağının çıka-rılmasına kadar geçen süreçte gerçekleştirilen tüm faaliyetler Şekil 36’da özetlenmiştir. Ayrıca, katılımcılık sürecini ayrıntılarıyla ele alan çalışma Mevcut Durum Analizi dokümanında, plan hazırlama süre-cine ilişkin seyir defteri ise Plan Ekleri bölümünde yer almaktadır.
TRC1 Bölge Planı’nın dayandığı üst plan, politika ve belgeler ise
‘Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)’, ‘Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014-2023)’, ‘GAP Eylem Planı (2014-2018)’, ‘KOBİ Stra-tejisi Eylem Planı (2011-2013)’, ‘Ulusal Kırsal Kalkınma StraStra-tejisi (2007-2013), ‘Kırsal Kalkınma Planı (2010-2013)’, ‘Türkiye Turizm Stratejisi 2023’, ‘Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi (2011-2014)’ ve
‘AB Bölgesel Gelişme Politikası (2007-2013)’ dır. (Ek 3).
Adıyaman Kalesi, Adıyaman
VERİLERİN TOPLANMASIMEVCUT DURUMUN ANALİZ EDİLMESİMEVCUT DURUMUN TESPİT EDİLMESİ ÇALIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ BÖLGE VİZYONUNUN VE GELİŞME EKSENLERİNİN BELİRLENMESİ AMAÇ HEDEF VE STRATEJİLERİN OLUŞTURULMASI OPERASYONEL PROGRAMLARIN VE FİNANSMANIN BELİRLENMESİ SENTEZ VE RAPORLANMANIN YAPILMASI
TASLAK PLANININ OLUŞTUR
ULMASI TASLAK PLANIN YÖNETİM KURULUNCA ONAYLANMASI KALKINMA BAKANLIĞI ONAYINA SUNULMASI
BÖLGE PLANININ NİHAİ HALİNE GETİRİLMESİ
Yönetim Kurulu Kalkınma Bakanlığı Yönetim Kurulu Kalkınma Kurulu Yönetim Kurulu Kalkınma Kurulu
Mülakatlar Bire Bir Görüşmeler Birifingler OKP-BGUS Mevcut Durum Bire Bir Görüşmeler OKP-BGUS İl Çalıştayları İlçe Çalıştayları
KalkınmaKurulu Yönetim Kurulu Kurum Ziyaretleri Anket Çalışmaları İlçe Çalıştayları Paydaş Analizi Online Uygulamalar
Kurum Görüşmeler Kalkınma Kurulu İl/İlçe Çalıştayları
Katılımcılık Analizi GZFT Analizi Sosyal Yapı Analizi Sosyal Sermaye Kalkınma Kurulu
Yönetim Kurulu
Gelir Dağılımı&Yoksulluk Sosyal Sorunlar Sosyal Desteklerden Yararlanma Ekonomik Analizler Yoğunlaşma Katsayısı Analizi Değişim Payı Analizi Kümelenme Analizi Rekabetçilik Analizi Yenilikçilik Analizi Yatırım Ortamı Analizi Dış Ekonomik Coğrafya Analizi Yaşam Kalitesi Analizi Mekansal Analizler
PLANLAMA SÜRECİ
Şekil 36