AYDES

AYDES, Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi ulasal afet ve acil durumların etkin bir biçimde yönetilmesini sağlayan 2B ve 3B CSB destekli web tabanlı bir

platformdur (URL-23).

AYDES proje ’sinin amacı; afet öncesi (hazırlık ve zarar azaltma), afet sırası (müdahale), afet sonrası (iyileştirme), Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) kapsamında etkin yürütülmesi için ihtiyaç duyulan bilişim altyapısı ve karar destek sistemi merkezli yönetim modelinin kurulması, sürdürülebilir afet yönetimi ve bilgi sistemi oluşturulması gibilerini içerir.

Teknik boyut;

AYDES, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), ilgili Bakanlıklar ve taşra teşkilatları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu kapsamda şekil 6.5’de görüldüğü üzere AYDES; Olay Komuta Sistemi, Mekânsal Bilgi Sistemi, İyileştirme Sistemi olarak üç ana bileşen ve bunlara ait alt bileşenlerinden oluşmaktadır. Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) altyapısında olan AYDES, AFAD tarafından TÜRKSAT işbirliği ile geliştirilmiş olup, iyileştirme ve bakım desteği devam

etmektedir (T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AYDES ve URL-23).

Ekonomik boyut;

Tek bir merkezden (AFAD) temin edilen ve ulusal düzeyde tüm kullanıcıların afet yönetimi ihtiyacını karşılayacak şekilde tasarlanan AYDES ’in, mevcut yerel ve kurumsal afet yönetim sistemlerini ikame edeceği ve büyük bir maliyet tasarrufu sağlayacağı değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, afet nedeniyle can kaybı ve yaralanmaların ekonomik bir değerle hesaplanması mümkün değildir. Bununla birlikte, Türkiyede her yıl afet ve acil durum yönetimi için yaklaşık bir milyar iki yüz elli milyon Türk Lirası harcanmaktadır. Afet durumunda ve sonrasında yaşanan mal ve can kayıpları sonucunda oluşan maliyet, harcanan bu miktarın büyük bir yüzdesini oluşturmaktadır. AYDES ile afet öncesi ve sonrası yaşanması istenmeyen olaylara hızlı müdahalede bulunabileceğinden ötürü can ve mal kayıpları büyük ölçüde azaltılacaktır. Bu sonucun, Türkiye’de afet ve acil durum yönetim sistemleri için harcanan miktarı %80 oranında azaltacağı öngörülmektedir (T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AYDES ve URL-23).

Sosyal boyut;

Afet, özellikle de deprem kabul etmemiz gereken bir gerçektir. Bu yüzdendir ki henüz afetleri önceden tahmin etmenin mümkün olmadığı çağımızda, afetlerden doğan zarar ve kayıpları en aza indirme sorumluluğu ve çabası da bize düşmektedir. Afet öncesi ve sonrasında yapılması gereken çalışmalar ve önlemlerle kayıplar en aza indirilebilir. Bu bağlamda AYDES, sadece afetlerin konumlarının belirlenmesi, gözlemlenmesi ve etkilerinin belirlenmesi değil, bunlara ilave olarak afet öncesinde ve sonrasında her düzeydeki kullanıcısına afet ve acil durumlar konusunda karar desteği sunan pek çok seçeneği de kapsamaktadır. AYDES bu özellikleri ile afet zararlarının en aza indirilmesi, afete maruz kalan insanların kurtarılması, yaralıların tahliyesi, acil durumların kontrolü açısından önemli bir sosyal yarar sunmaktadır.

AYDES, sahip olduğu yetenekler ile afet ve acil durum yönetiminde her düzeydeki kullanıcıya karar desteği sunmakta, coğrafi veri yönetimi ve görüntü analizi fonksiyonları ile genelde yurtdışı kaynaklı Coğrafi Bilgi Sistemi ve Uzaktan Algılama yazılımlarına ihtiyacı büyük ölçüde ortadan kaldırmaktadır. AYDES, ulusal ve yerel düzeyde afet ve acil durum yönetiminde zaman, para ve personel tasarrufu ile

ekonomik yararlar, can kaybı ve maddi hasarları en aza indirme ile sosyal yararlar sağlamaktadır (URL-23).

Afetlerin yönetimini sağlayan ve tarihçesini tutan afet özeline kurgusu yapılan AYDES, AFAD tarafından Türkiye’de kazandırılan üstün bir katma değere ve öneme sahip milli bir projedir (TCB Genel tanıtımı).

Şekil 6.5: Aydes system bileşenleri (URL-23) Komuta sistemi;

AYDES’in olay komuta sistemi, planlama, hazırlık ve müdahale gibi TAMP kapsamında belirlenen hizmet grupların süreçlerinin bütünleşik bir sistem üzerinde yönetilebilmesine imkan sağlayan bir bileşendir. Ulusal ve yerel düzeyde yazılım tabanlı yönetim modeli ile acil durumlara hazırlık ve müdahale imkanı sağlamaktadır. Afet ve acil durumlarda oluşan ihtiyaçlar, nakliye, kaynak ve talep yönetimi süreçleriyle etkin ve esnek şekilde yönetilebilmektedir. Yerel ya da ulusal düzeyde olay bildirimleri, ekiplere SMS ve e-posta ile afet olayı gerçekleştiği andan itibaren gönderilebilmektedir. Hizmet grupları, e-posta ve anlık mesajlaşma yoluyla sistem üzerinde sürekli iletişim ve etkileşim halinde TAMP kapsamında kalabilmektedir. (URL-23).

Sürdürülebilir bir afet yönetim sistemini oluşturmak için mekansal bilgi sistem ile sistemle CBS teknoloji sistemi kullanılmıştır. Afet safhaları, veriye doğru ve hızlı bir şekilde ulaşılması, ve veriden en kısa zaman içerisinde yeni bilgi üretilmesi ve bu bilgi ile afet uğraşim ve uğrayabilecek bölgelerde yapılacak analizler mekansal sorgu ile ilgili hızlı karar verilebilmesine imkan verecek şekilde tasarlanmıştır. Uygulama alt bileşen ve menüleri, çeşitli altlık haritalar sunarak verilerin gerçek zamanlı olarak düzenlenebilmesini, raporlanabilmesini, güncellenebilmesini, sonuçların ve çıktıların görüntülenmesini ve sorgulanabilmesini sağlamaktadır (URL-23).

İyileştirme sistemi;

Afet sonrası yürütülen iyileştirme çalışmaları ile iyileştirme sistemin bilişim ortamında CBS destekli olarak gerçekleştirebilmesi hedeflenmiştir. İlerleyen hasar tespiy, yer seçimi, hak sahipliği vb. süreçler aksamadan birbirleriyle ilişkili olarak yürütülmesi sağlanacaktır. Ayrıca konum içeren bilgilerin elde edilmesini, özellikle sahada yapılan çalışmalardan elde edilen verilerin toplanmasını, mobil uygulamalar ile desteklenmesini sağlamaktadır (URL-23).