Ayıplı Mal Kavramının Açıklanmasına ĠliĢkin Bulgular

Ayıplı mal kavramını öğrencilerin nasıl açıkladıklarını belirlemek için ön bilgi ve son bilgi değerlendirme formlarının ilk bölümünde, onlara ilgili kavramın tanımı sorulmuĢtur. Ayıplı mal kavramının açıklamasına iliĢkin elde edilen bulgular, Tablo 23‟te sunulmuĢtur:

Tablo-23: Ayıplı Mal Kavramına ĠliĢkin Bulgular

Uygulama Tam (f) Eksik (f) YanlıĢ (f)

Ön bilgi değerlendirme 10 2 11

Son bilgi değerlendirme 23 - -

Tablo 23, çalıĢmaya katılan öğrencilerin ön bilgi değerlendirme aĢamasında ayıplı mal kavramı hakkında 10 tam, 2 eksik ve 11 yanlıĢ bilgiye sahip olduklarını göstermektedir. Buna karĢın son bilgi değerlendirmede ise öğrencilerin kavram yanılgıları tamamen giderilmiĢtir. Bu bölümde öğrencilerin tamamının ayıplı mal kavramını doğru bir Ģekilde açıklaması, öğrencilere verilen eğitimin kavramların öğrenilmesindeki olumlu katkısını açıkça göstermektedir. Bu olumlu katkıyı daha iyi açıklamak adına öğrencilerin ön bilgi ve son bilgi değerlendirme formunda vermiĢ olduğu cevaplara ait alıntılardan örneklerin verilmesi faydalı olacaktır. Bu bağlamda

ayıplı mal kavramıyla ilgili öğrencilerin cevaplarındaki değiĢimleri ifade eden bazı alıntılar, Tablo 24‟te verilmiĢtir:

Tablo-24: Ayıplı Mal Kavramıyla Ġlgili Öğrenci Cevaplarındaki DeğiĢimler

Kod Ön bilgi durumu

Son bilgi durumu

Ön bilgi alıntıları Son bilgi alıntıları

Ö13 YanlıĢ Tam O insana ait olmayan yani haram olan mal.

Bir malın ambalajında, etiketinde sorun olması veya üründe yazılı olan özelliklerin malın

kendisinde bulunmaması.

Ö1 Tam Tam

Üretici tarafından hatalı olan mallara ayıplı mal adı verilir. Örneğin bir kıyafet aldınız ve eve geldiğinizde sökük olduğunu gördünüz. ĠĢte bu ayıplı maldır.

Satıcının ürününde vaat edilen özelliklerin olmaması, Üründe eksiklik olması, ürünün ambalajının açık olmasına ayıplı mal denir.

Ö5 Eksik Tam Bir malın hemen

bozulması ayıplı mal olur.

Bir malı alıyorsun ve almıĢ olduğun mal bozuk çıkıyor. Buna ayıplı mal denir.

Bulgular, öğrencilerin tamamının ayıplı mal kavramını doğru bir Ģekilde açıkladığını göstermektedir. Bu olumlu değiĢimin ortaya çıkmasında yapılan etkinliklerin değerli katkıları olmuĢtur. Ayıplı mal ve diğer bilinçli tüketicilik kavramlarının öğretimi adına yapılan etkinliklerden biri “Bilinçli Tüketicilik Kavram Bulmacası (Kavram Bulma)” olmuĢtur. Bilinçli tüketicilikle ilgili kavramların bulmacanın içine gizlendiği bu etkinlikte, öğrencilerin gizlenen kavramları bulması ve tanıması hedeflenmiĢtir. AĢağıda etkinliğin bir örneği yer almaktadır:

Fotoğraf-10: Kavram Bulma Etkinliği Örneği

Etkinlik örneğinde de görüldüğü üzere gerek diğer bilinçli tüketicilik kavramları gerekse ayıplı mal kavramının tanınması adına bu etkinliğin faydaları olmuĢtur. Ayıplı mal kavramının öğrenilmesi amacıyla yapılan diğer bir etkinlik, "Ayıplı Mal Karikatürü Yorumlama"dır. Tüketici sorunlarından biri olan ayıplı mal kavramıyla ilgili bir karikatürün verildiği bu etkinlikte, öğrencilerin ayıplı mal kavramını açıklaması ve yorumlaması hedeflenmiĢtir. Video kayıtlarında ve öğretmen gözlemlerinde, öğrencilerin çoğunluğunun karikatürde verilen tüketici sorununu (ayıplı mal satın alınması durumunu) doğru açıkladıkları tespit edilmiĢtir. Öğrencilerin karikatürde yer alan tüketici sorunuyla ilgili yapmıĢ oldukları değerlendirmelerde ise özellikle tüketici haklarının kullanımı üzerinde durdukları görülmüĢtür. Öğrenciler, ayıplı mal satın alınmasından kaynaklanan bu sorunun çözümünde, yasal mercilere Ģikâyet edilmesinin gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Örneğin; Ö1, sorunun çözümü için önerisini Ģu Ģekilde anlatmıĢtır:

"Bu karikatürde tüketici, hakkını aramalıdır. Alo 175 Tüketici Danışma Hattı'nı arayıp hakkını savunmalıdır. Fiş veya faturası ile Tüketici Hakem Heyeti'ne dilekçe yazmalıdır. Adam 14 gün içinde ürünü iade edebilir. Satıcıyı şikâyet edebilir. Adam bilinçli bir tüketiciyse bunları yapmak hem hakkı hem de sorumluluğudur."

Öğrencinin yapmıĢ olduğu açıklamalar, tüketicilerin haklarını araması gerektiğini ve farklı hak arama yollarının olduğunu göstermektedir. Diğer öğrencilerin bu tüketici sorunun çözümüne yönelik yapmıĢ olduğu açıklamalardan örnekler, aĢağıdaki tabloda yer almaktadır:

Tablo-25: Karikatür Yorumlamalarından Örnekler

Karikatür Öğrenci Alıntı

Ö18

Ben olsam ilk önce Alo 174 Tüketici DanıĢma Hattı'nı arardım. Ne yapmam gerektiğini sorardım. Dilekçe yazarak hakkımı savunabilir ve mahkemeye baĢvuru yapabilirim. Tabi ki bunları yapabilmek, hakkımı savunabilmek için bizim de sorumluluklarımız var. Mesela bunlar: ürünün garanti belgesi, fiĢi ve faturası gibi belgeleri istememiz ve ayrıca haklarımı savunabilmek için de iade ve cayma hakkını kullanabilmek için zaman dilimine dikkat etmemiz ve ürüne zarar vermememiz gerekir.

Ö6

Ġlk önce ürünün fiĢ, fatura veya garanti belgesinin olup olmadığını bilmeliyiz. Eğer varsa 175 Tüketici DanıĢma Hattı'nı aramalıyız. Sonra dilekçe yazarak Tüketici Hakem Heyeti'ne baĢvurmalı ve hakkını aramalı.

Karikatürdeki öğrencilerin cevapları, etkinliğin özellikle ayıplı mal satın alınması durumunda tüketici haklarının etkin kullanılmasının önemini ortaya koyma açısından katkıları olduğunu göstermektedir.

Ayıplı mal kavramının doğru bir Ģekilde öğrenilmesinde katkılar sağlayan diğer bir etkinlik, “Bilinçli Tüketicilik Kavramları (Anagram Bulmaca)” olmuĢtur. Bu etkinlikte, bazı bilinçli tüketicilik kavramlarının tanımlamaları yapılmıĢtır. Bu kavramlar arasında ayıplı mal kavramı da yer almaktadır. Öğrenciler, kendilerine karıĢık olarak verilen bu kavramları uygun Ģekilde düzenlemiĢlerdir. AĢağıda etkinliğin bir örneği yer almaktadır:

Fotoğraf-11: Ayıplı Mal Anagram Bulmaca Örneği

Bu bilgilerden hareketle eylem araĢtırması sürecinde yapılan etkinliklerin ayıplı mal kavramının doğru Ģekilde açıklanmasında katkı sağladığını belirtmek mümkündür.