AVUKATLIK MESLEĞİ

Avukatlık, gerçek ve tüzel kişilere hukuki ihtilaflarda, dava açılması, danışmanlık hizmeti sağlanması, hukuki yardım gerektiren konularda hukuki bilgisi ve tecrübesiyle hizmet sağlayan yargılamanın önemli fonksiyonlarından olan bir meslektir. Ortaya çıkan bir ihtilafta konunun ilgililerine yaptığı bir sözleşme veya danışmanlıkla yardımcı olabileceği gibi, bu taraflardan birisine dava açmak suretiyle tüm yargılama safhalarında hukuki bir hizmet verebilir. Anayasa md.35/1 ile herkesin meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahip olduğu hükmü düzenlenmiştir. Ayrıca günümüzde çok önemli bir kavram olan adil yargılanma hakkı, ancak bağımsız ve özgür savunma imkanları ile ortaya konulabilecektir.

Nitekim, Avukatlık Kanunu(AvK)152 md.2 ile mesleğin amacının hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar gerçekleştirmek olduğu düzenlenmiştir.

Yargıtay bir kararında153, AvK 1, 2, 34 ve 35. maddelerinin birlikte incelenmesiyle avukatlığın, kamu hizmeti niteliğinde bir serbest meslek olduğu ve bu mesleğin amacının, avukatların hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine bağlama, tarafların hukuki ilişkilerinden doğan uyuşmazlıkların, hakka uygun olarak çözümlenmesinde ve genel olarak mahkemelerle diğer resmi mercilerde yasaların tam olarak uygulanması konusunda yardımda bulunmaktır. Çünkü, avukat, sözleşme ile üzerine aldığı işin yapılmasında müvekkilinin emri altında olmadığı gibi müvekkilinin çıkarları ve yararları peşinde olmak da avukatın yükümlülüğü değildir. Kısaca hukukun üstün tutulmasında yargı organlarına, hakemlere, resmi ve özel kurumlara yardımcı olmak ve dolayısıyla müvekkilini bu doğrultuda yararlandırmak olduğu ifade edilmiştir.Avukatın temsil yetkisinin kaynağı, kural olarak

152 _{1136 sayılı 19.3.1969 tarihli kanun.}

müvekkiliyle yapmış olduğu avukatlık sözleşmesi iken; yasal temsilcinin temsil yetkisinin kaynağı yasa olmaktadır154. Avukatlık mesleği gerekli şartları haiz olan ve baroya kayıtlı kişilerce yürütülebileceği Av.K md.35 ile açıkça ifade edilmiştir.

Av.K md. 1 ile avukatlık mesleğinin kamu hizmeti ve serbest bir meslek olduğu ifade edilmiştir.

Maddî açıdan kamu hizmeti, giderilmesinde toplum yararı olan ve toplumsal bir gereksinimi karşılayan eylem ve girişimlerdir. Anayasa’nın 47. maddesinde yer alan “Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler... devletleştirilebilir.” hükmündeki kamu hizmeti deyiminin faaliyet anlamında kullanıldığı açıktır. Şekli açıdan kamu hizmeti ise, belli bir usulü, belli bir hukuki rejimi ifade etmektedir. Buna göre, bir faaliyetin kamu hizmeti sayılabilmesi için kamu hizmetleri hukukî rejimine, yani kamusal yönetim usullerine tâbi tutulmuş olması gerekir. Zira, bugünün hukuk anlayışında, her insanî faaliyet, niteliği ne olursa olsun kamu hizmeti olmaya elverişlidir; yeter ki, başta yasama organı olmak üzere, siyasal organlar, o faaliyeti kamu hizmeti olarak kabul etsinler155.

Kamu hizmeti ortaya çıkan ihtiyaçlara göre değişim ve çeşitlilik gösterebilecektir. Kamu ile ilgili olması dolayısıyla bir kişi tarafından ihtiyaç duyulduğunda bu hizmetin alınması sağlanmalıdır. Kamu hizmetini, devletin sağlaması gibi bir zorunluluk olma halinde artan ve değişen ihtiyaçların da etkisiyle çıktığından bu hizmet özel kişiler ve kuruluşlarca da yerine getirilmektedir.

Avukatlık Kanunu’nda da anayasal hak arama özgürlüğünün yaşama geçirilebilmesi bakımından avukatlık faaliyeti bir kamu hizmeti olarak değerlendirilmiştir156.

Mesleğin arzettiği önem dolayısıyla gerek mesleğe kabul şartları gerek mesleği yürütürken uyulması aranan kurallar, mesleğe başlayabilmenin ön koşulu sayılabilecek stajın hangi koşullarda ve nasıl yürütüleceği gerekse hak ve yükümlülükleri kanunla düzenlenmiştir. Diğer taraftan avukatın müvekkiline hizmet verirken görüşme şartları, kendisinden hukuki bilgi ve yardım talep eden kişilerle yaşanacak hukuki süreçte nasıl bir yol izlemesi gerektiği yani hak ve yükümlülükleri de yer almıştır. Diğer taraftan avukatlık bir kamu hizmeti olduğu

154 _{Özkan, M.:Avukatlık Hukuku, İzmir 2006, s.2.}

155 _{Tuncil V.: Kamu Hizmeti, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_199.htm.} 156 _{Özkan, s.3.}

içindir ki avukatlar mesleklerini yerine getirirken özen, doğruluk içinde hareket etmeli, unvanının gerektirdiği saygı ve güvene uygun bir biçimde davranmalı ve meslek kurallarına uymalıdır(AvK md.34).Avukat bağlı bulunduğu baronun gözetim ve denetiminde görevini yerine getirir.

Kamu hizmeti niteliği avukatlık faaliyetine gereksinim duyan herkesin yararlanabilmesini sağlamayı amaçladığından, adli yardım ve CMK.md.150, AvK md.176- 181, HUMK.md.456 ile düzenlenen zorunlu müdafilik kurumları bu amaçlarla düzenlenmiştir157.

Avukatın kendisinden hukuki yardım talep eden iş sahibi ile anlaşması halinde aralarında hazırlanan sözleşme sonucunda bu kişiye karşı yükümlülüklerini ortaya çıkmaktadır. Yüklenilen bu sorumlulukların gereğini yapmak, işle ilgili gerekli hukuki yardımı konusuna göre yerine getirmek amacıyla harekete geçmek, sonuçlandırmak için hızla, aksaklık yaşatmadan neticelendirmelidir.

Avukat, hukuk alanındaki problemleri zamanında görebilmek ve doğru çözebilmek ve kararları uygulayabilmek yeteneği kazanmalı, entelektüel olabilmeli, insan ve toplumu tanımalı, meseleler üzerine bizzat düşünerek doğru hüküm verecek olgunluğa varabilmelidir158.

Serbest meslek nitelemesi, mesleğin özel nitelikli bir özgürlük içinde yürütülmesini gerektirir ki Av.K md.1/I,II ile avukatın serbest meslek faaliyetindeki bağımsızlığını, gerek karar verme gerek ekonomik bağımsızlığı ile gerçekleşmektedir159. Avukatlığın serbest meslek oluşu, avukatın müvekkilinin serbest bireysel yararlarını savunabilmesi bunun için mücadele eden kişi olarak görevini eksiksiz gerçekleştirebilmesinin de bir gereğidir160.

157 _{Özkan, s.5.}

158 _{Eyüboğlu N.: Meslekler, Kişilik Özellikleri ve Avukatlar ile Muhasebecilerin Özelliklerine İlişkin Bir}

Araştırma, İstanbul 1993, s.73.

159 _{Özkan, s.16.} 160 _{Özkan, s.17.}