Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi

Aralık 2004 tarihli ―Mesleki Eğitim ve Öğretimde GeliĢtirilmiĢ Avrupa ĠĢbirliğine Yönelik Öncelikler‖ konusundaki Maastricht Bildirgesi ile Lizbon ve Kopenhag stratejileri kapsamında kaydedilen ilerlemeler değerlendirilmiĢ ve Kopenhag sürecinde yer alan mesleki eğitim ve öğretimde geliĢtirilmiĢ iĢbirliğine yönelik yeni öncelikler ve stratejiler belirlenmiĢtir. Bu önceliklerden biri de karĢılıklı Ģeffaflık ve güven ilkesi üzerine inĢa edilmiĢ bir dizi ortak referans düzeyi ile desteklenen açık ve esnek bir Hayatboyu Öğrenme Ġçin Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinin (AYÇ) geliĢtirilmesidir. MEB tarafından gerçekleĢtirilen ulusal düzeydeki ECVET konulu istiĢarede Ģunlara yer verilmiĢtir (EARGED, 2005):

―Hayatboyu Öğrenme Avrupa‘da ortaya çıkan hızlı sosyal, teknolojik ve ekonomik değiĢim sonucunda bir gereklilik halini almıĢtır. Bununla birlikte Hayatboyu Öğrenmenin uygulanması farklı seviyelerdeki eğitim ve öğretim

sağlayıcıları arasında iletiĢim ve iĢbirliği eksikliği nedeniyle güçleĢmektedir. Kurumlar ve ülkeler arasındaki engeller, eğitim ve öğretime eriĢimi önlemenin yanı sıra önceden kazanılmıĢ olan bilgi ve yetkinliklerin etkili kullanımını da engellemektedir. Bu sorun özellikle yeterliliklerin Ģeffaf olmamasından, baĢka ülkelerde kazanılmıĢ yeterlilikleri tanımaya karĢı isteksizlikten ve vatandaĢların yeterliliklerini bir yerden baĢka bir yere aktarmasına izin veren düzenlemelerin bulunmamasından kaynaklanmaktadır.‖

Bu kapsamda, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinin, Ģeffaflığı artıran ve yeterlilikler alanında karĢılıklı güveni destekleyen bir ara (meta) çerçeve olması öngörülmektedir. Böylece, ulusal ve sektörel seviyede yeterlilik çerçevelerinin ve sistemlerinin birbirleriyle iliĢkili olmaları sağlanacak, dolayısıyla vatandaĢların sahip oldukları yeterliliklerin aktarılması ve tanınması kolaylaĢacaktır. AYÇ uygulamalarından en çok etkilenecek alan mesleki eğitim sektörüdür. Yüksek öğrenim ise daha çok Bolonya sürecindeki faaliyetlerden etkilenecektir (EARGED, 2005).

Avrupa Konseyi tarafından geliĢtirilen, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinin temelini sekiz ana yeterlilik seviyesi oluĢturmaktadır. Her bir referans seviyesi, belli bilgi, beceri ve yetkinliklerin bileĢiminden oluĢmaktadır. Bu seviyeler, en temel öğrenme seviyesinden (seviye 1) en üst düzey öğrenme seviyesine kadar (seviye 8) geniĢ bir alanı kapsamaktadır.

AĢağıdaki tabloda Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi seviyeleriyle ilgili bilgilendirici özet yer almaktadır. Bu sıralamadaki her bir seviye belirli bir seviyede bilgi, beceri ve yetkinlik içermektedir. Genel olarak, seviye ne kadar artarsa, kiĢiden beklenen bilgi, beceri ve yetkinlikler de bu oranda artmaktadır. Örneğin, altıncı seviyedeki bir kiĢinin, beĢinci seviyedeki bir kiĢiden daha fazla bilgi, beceri ve yetkinliğe sahip olması beklenmektedir. BeĢ, altı, yedi ve sekizinci seviyeler Bolonya süreci ile uyumlu olarak hazırlanmıĢlardır.

Tablo 8

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Seviyeleri

Seviye Diploma Yeterlilik seviyesi göstergesi

8 Doktora Diploması

8. seviye yeterlilikler, yüksek oranda uzmanlık gerektiren bir bilgi alanında ve yeni ve karmaĢık fikirleri eleĢtirel analiz, değerlendirme ve sentezden geçirme kapasitesinde sistemli uzmanlığı tanır. Bunlar, aynı zamanda kapsamlı araĢtırma süreçlerini kavrama, tasarlama, uygulama ve uyarlama becerisini de tanır. Bu yeterlilikler, ayrıca mevcut bilgileri veya meslekî uygulamaları geniĢleten ya da yeniden tanımlayan yeni ve yaratıcı yaklaĢımların geliĢtirilmesiyle ilgili liderlik deneyimini de tanır.

7

Yüksek Lisans Diploması

7. seviye yeterlilikler, bazıları uzmanlık gerektiren belirli bir alanında önde gelen ve genellikle bir araĢtırma bağlamında fikirler geliĢtirmek ve/veya uygulamak için orijinallik temeli sağlayan kiĢiye yönelik, teorik ve pratik öğrenmeyi tanır. Bu yeterlilikler, aynı zamanda sosyal ve etik konuları ve sorumlulukları dikkate alarak bilgileri bir araya getirme ve yargılarda bulunma becerisini de tanır ve karmaĢık ortamlarda değiĢimi yönetme deneyimini yansıtır.

6 Lisans Diploması

6. seviye yeterlilikler, gelen belirli bir öğrenme alanıyla veya çalıĢmasıyla iliĢkili bazıları alanında önünde ayrıntılı teorik ve pratik bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanır. Bu yeterlilikler, aynı zamanda argümanlar geliĢtirmek ve sürdürmek, problemleri çözmek ve sosyal veya etik konuları dikkate alan yargılarda bulunmakla ilgili bilginin uygulanmasını da tanır. Bu seviyedeki yeterlilikler, karmaĢık bir ortamda çalıĢmak için belirli bir meslekî yaklaĢıma uygun çıktıları içerir.

5 Meslek Yüksek Okulu Diploması (Tekniker)

5. seviye yeterlilikler, belirli bir öğrenme veya meslek alanıyla ilgili bilgiler de dahil olmak üzere geniĢ teorik ve pratik bilgiyi tanır. Bunlar, aynı zamanda iyi tanımlanmıĢ soyut ve somut problemlere stratejik çözümler geliĢtirirken bilgi ve becerileri uygulama kapasitesini de tanır. Öğrenme becerileri, özerk öğrenme için temel oluĢturur ve yeterlilikler insanların ve projelerin yönetilmesini de içeren iĢ veya çalıĢmada operasyonel etkileĢim deneyimini temel alır.

4

Meslek Lisesi Diploması (Teknisyen)

4. seviye yeterlilikler, alana özel önemli pratik ve teorik bilgi ve becerileri tanır. Bunlar, aynı zamanda uzmanlık gerektiren bilgi, beceri ve yetkinlikleri uygulama, problemleri bağımsız Ģekilde çözme ve diğerlerini gözetme kapasitesini de tanır. Öğrenciler, öğrenmede kiĢisel yönelim sergilerler; hem genel hem de istisnai durumlarda çalıĢma ve iĢte pratik deneyim sahibidirler.

3

Yaygın Eğitim Sertifikası

3. seviye yeterlilikler, genel bilgileri ve alana özel pratik ve temel teorik bilgileri tanır. Bunlar, aynı zamanda emir altında görevleri gerçekleĢtirme kapasitesini de tanır. Öğrenciler, kendi öğrenmeleriyle ilgili sorumluluk alırlar ve belirli bir çalıĢma veya iĢte sınırlı pratik deneyime sahiptirler.

2

Yaygın Eğitim Sertifikası

2. seviye yeterlilikler, somut ve genel nitelikteki sınırlı bilgi, beceri ve yetkinlik aralığını tanır. Beceriler kontrollü bir ortamda gözetim altında uygulanır. Öğrenciler kendi öğrenmeleriyle ilgili sınırlı sorumluluk alırlar. Bu yeterliliklerin bazıları mesleğe özeldir, ancak çoğu çalıĢma ve iĢe yönelik genel hazırlığı tanır.

1 Ġlköğretim Diploması

1. seviye yeterlilikler, temel bilgi ve becerileri ve iyi yapılandırılmıĢ bir ortamda doğrudan gözetim altında basit görevleri yerine getirme kapasitesini tanır. Öğrenme becerilerinin geliĢtirilmesi, yapısal destek gerektirir. Yeterlilikler mesleğe özel değildir ve genellikle herhangi bir yeterliliğe sahip olmayan insanlar bunları kazanmak ister.

(European Council, 2008).