Avrupa Birliği (AB) Ülkelerinin Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Tanımı 11

KOBİ tanımındaki karışıklıkları önleyebilmek için Avrupa Birliği (AB) ortak bir tanım yapmış ve komisyon bu tanımı bir tebliğ ile yayınlamıştır. Bu tanımın dayandığı temel ölçütler arasında, personel sayısı, ciro ve bilanço tutarı gösterilmektedir. Avrupa Birliği'nin yeni tanımına göre, bir işletmenin KOBİ olarak nitelenmesi için 250'den az personelle çalışması gerekmektedir. Ayrıca yayınlanan tebliğde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sınıflandırılmasında kullanılacak oranlar da belirlenmiştir.

Buna göre 50'den çok ve 250'den az işçi çalıştıran ve yıllık toplam cirosu 40 milyon Euro'yu, ya da yıllık bilanço tutarı 27 milyon Euro'yu geçmeyen işletmeler, orta ölçekteki işletmeler olarak tanımlanmaktadır. 50'den az 10'dan çok işçi çalıştıran ve yıllık cirosu 7 milyon Euro'yu yada yıllık bilanço tutarı 5 milyon Euro'yu geçmeyen işletmeler, küçük işletmeler olarak, 10 kişiden az personel çalıştıran işletmeler ise çok küçük işletme olarak sınıflandırılmaktadır (Ege, 1993:73).

Ancak Avrupa Birliği'nde işletmeleri gruplamada kullanılan en yaygın ölçüt, istihdam edilen işçi sayısıdır. 1 Ocak 2005'te kabul edilen ve hala geçerli olan yeni KOBİ tanımına göre; 250'den az işçi çalıştıran ve cirosu 50 milyon Euro'nun altındaki firmaların küçük ve orta ölçekli işletme olarak kabul edildiği belirtilmektedir. Orta

ölçekli bir işletme 50 ile 250, küçük işletme 50'den az, çok küçük (mikro) işletme ise 10'dan az işçi çalıştıran işletme olarak tanımlanmaktadır (Doğan, 2005:42).

Avrupa Birliği Komisyonu'nun, 2003/361/EC sayılı kararı ile 2007 yılında uygulamaya konulacak yeni KOBİ tanımı ise aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Bu tanım içine giren tüm kuruluşlar Avrupa Birliği Komisyonu'nca KOBİ olarak değerlendirilip, kendilerine sunulan tüm fırsatlardan yararlanabileceklerdir. Avrupa Birliği KOBİ tanımlamasını yaparken istihdam edilen personel ve bilanço toplamlarının yanında hisselerin %25 den fazlasının KOBİ olmayan bir kuruluşa ait olmaması şartını da koymuştur.

Tablo 3 : AB Ülkelerinde Uygulamaya Konulacak Olan Yeni KOBİ Tanımı işletme

Ölçeği

En Fazla Çalışan Sayısı

En fazla Ciro veya Bilanço

Toplamı Bağımsızlık Orta 250 50 milyon € / 43 milyon € Hisselerin %25 den

Fazlası KOBİ Olmayan Bir Kuruluşa Ait Olmamalıdır Küçük 50 10 milyon € / 10 milyon €

Mikro 10 2 milyon € / 2 milyon €

Kaynak : http://www.fp6.gazi.edu.tr/KOBİtanimi.htm 02/09/2005

Ülkemizde kuruluşlar arasında KOBİ tanımlarının farklılık gösterdiğine değinilmiştir. Benzer Durum Avrupa Birliği Ülkelerinde de yaşanılmaktadır. AB ülkeleri kendi bakış açılarına göre KOBİ tanımlaması yapmışlardır. Burada bu tanımlarından bir kaçı özetlenmiştir.

2.3.5.1. Almanya'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Avrupa Birliği ülkelerinden Almanya da küçük ve orta ölçekli işletmelerin tanımlanmasında gene kabul görmüş ölçütler olan nicel ve nitel ölçütler dikkate alınmaktadır. Tanımlama da dikkate alınan nitel ölçütlerden en çok üzerinde durulanları şunlardır:

• İşletme ve işletme sahibi arasındaki özdeşleşme,

• Sermaye piyasasındaki finansman sorunları,

• İşletme sahibinin, işletmenin her yönünden sorumlu bulunması,

• İşletmenin diğer işletmelerden tamamen bağımsız oluşudur.

Nicel ölçüt olarak, genel yaklaşıma benzer bir yapı içerisinde işletmede istihdam edilen işçi sayısı esas alınmakla birlikte, yatırılan sermaye ve yıllık satış tutarı da dikkate alınmaktadır. Almanya Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan sınıflandırma Tablo 4'de gösterilmiştir. ( Askom, 2006:10)

Tablo 4 : Almanya'da KOBİ Sınıflandırması

Sektörler İstihdam Edilen Personel Sayısı İmalat Sektörü

Küçük Ölçekli İşletme 1-49 Orta Ölçekli İşletme 50-499 Toptan Ticaret

Küçük Ölçekli İşletme 1-9 Orta Ölçekli İşletme 10-99 Perakende İşletme

Küçük Ölçekli İşletme 1-2 Orta Ölçekli İşletme 3-99 Ulaştırma, Haberleşme ve Hizmet Küçük Ölçekli İşletme 1-2 Orta Ölçekli İşletme 3-49

Kaynak: Ekinci.(2003)Türkiye de KOBİ lerin Kurumsal Gelişimi ve Finansal Sorunları . İstanbul: Askon Yayınları

2.3.5.2. Fransa'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Fransa'da küçük ve orta ölçekli işletmeler Konfederasyonun KOBİ'ler için yaptığı sınıflamada el sanatları (esnaf) da dikkate alınmakta ve mevcut işletmeler içinde tanımlanmaktadır.

Tablo 5: Fransa'da KOBİ Sınıflandırması

İşletme Büyüklüğü İşçi Sayısı

El Sanatları 1-9

Küçük Ölçekli İşletme 10-50 Orta Ölçekli İşletme 51-500 Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/12.12.2011

2.3.5.3. Belçika'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Avrupa Birliği'ne üye olan ülkelerden biri olan Belçika'da küçük ve orta ölçekli işletmelere ilişkin resmi bir tanım bulunmamaktadır. Bunun yanında yine çeşitli uygulamalarda tanımlamalara rastlamak mümkündür. Ülkede genel olarak istihdam edilen çalışan sayasından hareket edilerek tanımlama yapılırken; KOBİ'lerin belirlenmesinde işletme sahibinin bütün yetkileri elinde toplayıp toplamadığı nitel kriteri olarak kullanılmaktadır (Savaşır, 1999:44).

2.3.5.4. Danimarka'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Bu ülkede genel yaklaşımda işletmede çalışan personel sayısını sınıflandırmaya esas alınmaktadır. Buna göre küçük sanayi 6 ile 20 arasında personel çalıştıran, orta sanayi 21 ile 75 arasında personel çalıştıran işletmeler olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım esas itibariyle sanayi işletmeleri için geçerlidir. Genelde küçük ve orta ölçekli işletmeler için geçerli sınır 20 personel olarak kabul edilmektedir ( Müftüoğlu, 1998:111).

2.3.5.5. Hollanda'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Bu ülkede küçük ve orta ölçekli işletmeler konusunda genel geçerliliğe sahip bir tanıma rastlanmamaktadır. Bazı hükümetlerinde ve istatistiklerde en çok rastlanan nitel ölçü çalıştırılan personel sayısıdır. Buna göre 10’un altında personel çalıştıran işletmeler küçük, 1-100 arası personel çalıştıran işletmeler büyük sanayi içinde mütalaa edilmektedir.

Hollanda’da küçük ve orta ölçekli işletmeler için geçerli olduğu kabul edilen başlıca nitel ölçütlerin ise; İşletme örgütünün basitliği ve tüm işletmecilik işlevlerinin işletme sahibi tarafından üstlenilmesi olduğu belirtilmektedir ( Müftüoğlu, 1998:113).

2.3.5.6. İrlanda'da Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

Küçük Ölçekli İşletmeler İçin Sanayi Geliştirme Teşkilatı” ( Industrial Development Authority) tarafından geliştirilen tanım şöyledir: En çok 50 personelin istihdam edildiği ve sabit kıymetler tutarı 200.000 Paund sınırını aşmayan işletmeler küçük ve orta ölçekli işletmelerdir( Müftüoğlu, 1998:113-114).

2.3.5.7. İngiltere’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı

İngiltere’de de küçük ve orta ölçekli işletmelerin resmi tanımı mevcut değildir.

“Küçük Sanayi İşletmeleri Araştırma Komitesi” ( Comitee of Inguiry On Small Firms) tarafından sektörlere göre yapılmış olan küçük işletme tanımı Tablo 6. ‘da verilmiştir.

Tablo 6: İngiltere KOBİ Sınıflandırması

Sektör Tanım

İmalat Sanayi 200 işçiden az

İnşaat Sektörü 25 işçiden az

Madencilik Sektörü 25 işçiden az

Perakende Sektörü Yıllık satış 50 bin paunddan az Toptan Ticaret Yıllık satış 200 bin paunddan az Motorlu araç ticareti bakım ve onarım Yıllık satış 100 bin paunddan az Kaynak: MÜFTÜOĞLU, T.(1991). Türkiye'de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler:

Sorunlar, Çözümler. Ankara: Sistem Matbaası

KOBİ tanımaları sektöre ve sermaye büyüklüğüne göre değişkenlik göstermektedir. Bu sebeple kesin bir tanım yapılması söz konusu olamamaktadır.

2.3.5.8. Çeşitli Ülkelerin KOBİ Tanımlarına Genel Bakış

Ülkelere göre KOBİ tanımları farklılık gösterdiği görülebilmektedir. Bu ayrımın sebebi ülkelerin sınıflandırmada temel aldığı özelliklerin farklılık göstermesidir. Genel olarak bu özelliklerin çalışan sayısı, hizmet verilen sektör, ekonomik parametreler olduğu görülmektedir. Fakat daha detaylı olarak incelediğimizde çalışan sayısının en öncelikli parametre olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Genel bir tanımlama yaparsak çalışan personel sayısının 250 kişinin altında olduğu işletmelere KOBİ olarak tanımlanabilmektedir. Ülkemizde ise kuruluşlar arasında tanımlamalar farklılık göstermektedir. Her kuruluşun ortak noktası çalışan sayısının 250 kişinin altında olmasıdır. Bu şartlar altında varacağımız sonuç; 250 kişinin altında çalışanı olan işletmeler ister yurtiçi, ister yurtdışı olsun KOBİ olarak tanımlanabilecektir.