Atatürk'ün Vasiyeti ve CHP'nin Samsun Parti Binası Tartışmaları

Seyhan milletvekili Sinan Tekelioğlu Atatürk'ün vasiyeti, nakit, menkul ve gayrimenkul malları ile kendisine verilen kıymetli hediyeler hakkında Başbakanlık'a bir soru yöneltmiş ve bu soruyu Adalet Bakanı Halil Özyürek cevaplandırmıştır. Özyürek Atatürk'ün vasiyetnamesini okumuş, vasiyetnamenin Atatürk'ün el yazısı ile yazıldığını ve ölüm tarihi ile vasiyetname arasında 2 ay 5 gün olduğunu ifade etmiştir. Atatürk'ün vasiyetnamesi ile sadece Çankaya'daki gayrimenkullerini CHP'ye bıraktığını belirten Özyürek hayattayken diğer gayrimenkullerin bir kısmını hazineye, belediyeye, muhtelif şahıslara ve CHP'ye bağışladığını dile getirmiştir. Atatürk'ün bunların dışında kalan ve muhtelif şehirlerde bulunan gayrimenkullerinin mirasçısına intikal ettiğini söylemiş, bu gayrı menkullerin listesini okumuştur. Bu gayrimenkuller arasında Samsun'da CHP'nin elinde bulunan köşkün de yer aldığını hatırlatan Özyürek, Atatürk'ün Samsun'u ilk teşriflerinde kaldığı ve şimdi CHP tarafından parti binası olarak kullanılan binanın 1926 yılında Samsun Belediyesi tarafından satın alınarak karşılıksız olarak Atatürk'e verildiğini açıklamıştır. Atatürk'ün vefatından sonra bu binanın Atatürk'ün kız kardeşine intikal ettiğine, 24 Mayıs 1945'te CHP tarafından Makbule Baysan'dan 15.313 liraya satın alındığına değinmiştir463_.

461 _{TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem, 4. Yasama Yılı, 17. Cilt Fihristi, 2. Birleşim, s. 127-128.} 462 _{TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem, 4. Yasama Yılı, 17. Cilt Fihristi, 2. Birleşim, s. 127-128.} 463 _{TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem, 2. Yasama Yılı, 3. Cilt Fihristi, 19. Birleşim, s. 237-243.}

143

Halil Özyürek'in sözlü cevabı sonrasında söz alan Seyhan milletvekili Sinan Tekelioğlu bu memleketi yoktan var eden, Türk milletinin başına geçerek onu zaferden zafere ulaştıran büyük Ata'nın yapmış olduğu vasiyetin her gezdiği yerde millet tarafından kendisine sorulduğunu dile getirmiştir. Türk milletinin Atatürk'e geldiği zaman otursun diye verdiği emlakı şu ve bunun zapt ettiğini belirten Tekelioğlu, belediyelerin teberru yapamayacağını yani karşılıksız bir şey veremeyeceğini söylemiştir. Belediyenin Atatürk'ün oturması için bir emlakı satın aldığını ve Atatürk'ün Konya'ya, İzmir'e ya da Samsun'a gittiğinde bu evlerde oturduğunu, bu emlakların Atatürk'e Cumhurbaşkanı olduğu için tahsis edildiğini, ne Makbule Hanım'a ne de başkasına mal edilemeyeceğini ifade etmiştir. Atatürk'ün milletin babası olduğunu ve o babanın bir evladı olarak kendisinin de hak istemesi halinde ne olacağını soran Tekelioğlu, Atatürk'e verilen herşeyin Cumhurbaşkanı olduğu için kendisine bağışlandığını sözlerine eklemiştir. Atatürk'ün anıtkabrini bıraktığı miras ile mi yoksa Türk milletinin parası ile mi yapacaklarını sormuş, CHP'nin Atatürk'ün miras olarak bıraktığı parayı Türk milletini boğmak için kullandığına değinmiştir. Bir taraftan Atatürk'ün malını zapt edip diğer taraftan fakir milletin elinden alınan paralarla Atatürk'ün kabrini yapmanın doğru olup olmayacağını soran Tekelioğlu, CHP'nin elinden Atatürk'ün mallarını alıp bu malların kabrin yapılmasında kullanılmasını istemiştir464_.

1950-1954 yılları arasındaki gelişmelere bakılacak olursa 1950 Genel Seçimi’nde 27 yıllık CHP iktidarı son bulurken yönetim DP’ye geçmiştir. DP’nin iktidara gelmesiyle birlikte ekonomik alanda bir canlanma görülmüş, halk evleri kapatılmış ve CHP’nin malları hazineye devredilmiştir. DP bütün ülkede olduğu gibi Samsun’da da büyük ilgi görmüş ve DP Samsun milletvekili Tevfik İleri önemli görevlere gelmiştir. CHP ise seçimlerin kaybedilme sebepleri üzerinde durmuştur. Seçim döneminde Samsun’da bulunan CHP bölge müfettişi Hamdi Şarlan seçimin kaybedilme sebeplerini bildiren bir rapor hazırlamıştır. Şarlan’ın tespitlerinin sadece Samsun için değil Türkiye geneli için de geçerli olduğu söylenebilir. 1950-1954 yılları arasında CHP’li İsmet İnönü ve Kasım Gülek ile DP’li Refik Koraltan ve Adnan Menderes Samsun’u ziyaret eden önemli isimler arasında yer almıştır.

III. BÖLÜM

1954-1957 YILLARI ARASINDA SAMSUN’DA SİYASİ HAYAT

3.1. 1954 Genel Seçimi ve Samsun

1950 Mayısı’nda 27 yıllık CHP iktidarına son veren DP 4 yıllık iktidarı süresinde birçok alanda yeni hamlelerde bulunmuştur. Halkevlerinin kapatılması, CHP’nin mallarının hazineye devri, basına yönelik uygulamalar gibi konularda birçok kesim tarafından eleştirilse de DP iktidarı ekonomi alanındaki gelişmelerin etkisiyle halk üzerindeki etkileyici pozisyonunu sürdürmüştür. İcraatlarıyla halktan onay almış, dinamik ve kendinden emin bir tutum sergilemiş ve belki de yaşam süresi içinde en güçlü olduğu dönemi yaşamaktaydı. Tabiki seçimlerde en büyük rakibi ana muhalefet patisi olan CHP idi. CHP ise ilk kez muhalefette bir genel seçime gitmekteydi.

İktidar partisinin 1954 Seçimi'ne giden süreçte kullandığı en büyük propaganda söylemi yapılan icraatlarla ülkenin ekonomik anlamda büyük bir gelişme kaydedeceği ve çok yakında küçük bir Amerika olacağı yönündeydi. DP büyük yatırımlar için ülkedeki yerli sermayenin yetersiz olduğunu düşünerek 18 Ocak 1954'te Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu'nu, 7 Mart’ta ise Petrol Kanunu’nu çıkartmıştır. Adnan Menderes, “Bu memlekette biz kendi yağımızla kavrulacağız.” diyenlerin çeyrek asır bin türlü ıstırap içinde milleti kavurduklarını ifade etmiştir. Celal Bayar ise “Memleket büyük eserlere kavuşuyor.” diyerek hayat pahalılığı konusundaki eleştirilerin yersiz olduğunu iddia etmiştir. Gerçekten de bu dönemde Samsun, Haydar Paşa ve Mersin'de yapılacak limanların temellerinin atılması; Ankara’da fişek, Konya’da şeker, Afyon’da çimento fabrikalarının açılması ve hatta

146

Çanakkale Anıtı ve Boğaz Köprüsü'nün yapılacağı vaatleri ekonomideki canlılığa bir işaret olmuştur. Ancak bu hamlelerin dışa bağımlılığı arttırdığı ve ekonomik sıkıntılara neden olduğunu söyleyenler de mevcuttur465_.

1954 Genel Seçimi'ne giden süreçte MP mahkeme kararıyla feshedilmiştir. Fesih kararında partinin din, mezhep ve tarikat esaslarına dayanan ve genel gayesini saklayan dernekler durumunda olduğu belirtilmiştir466. 12 Mart 1954'te TBMM tarafından milletvekilliği genel seçiminin yapılması tartışılmış ve seçimin 2 Mayıs 1954'te yapılması kararlaştırılmıştır. Her seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısının 1950 yılı genel nüfus sayımı sonucuna göre belirlenmesi kararına varılmıştır. Bu sayıma göre Samsun nüfusu 476.119 olarak belirlenmiş ve Samsun'dan 12 milletvekili çıkarılması söz konusu olmuştur467.

3.1.1. CHP'nin 1954 Genel Seçimi Çalışmaları ve Samsun’daki Seçim