4. KATALOG
4.3. ASIM BEY DAR'ÜL EYTAMI
İnceleme Tarihi: 09.10.2017/30.03.2018 Kent Haritasındaki Yeri: Harita 1:10.
Fotoğraf No: 24-32.165. Şekil No: 6-8.
Yaptıran : Mustafa Paşa Kaymakamı Asım Bey Günümüzdeki ismi: Şehit Asım İlkokulu
Yapı Kaleiçi semtinde, Dilaverbey Mahallesi Türk Ocağı Caddesi üzerinde yer almaktadır.
Okul Binası Mustafa Paşa Kaymakamı Asım Bey'in Birinci Dünya Savaşı’na giderken bıraktığı para ile geri dönemez ise bir Darüleytam açılması vasiyeti üzerine yapılmıştır167.
Bina Kurtuluş Savaşı'nda Asım Bey Dar'ül Eytamı olarak açılmış ve şehrin ikinci Darüleytam yapısı olmuştur168. Okul bu binaya geçmeden evvel 1928 yılında Muradiye Camii'nde
eğitime başlamıştır. Okulun o zamanki adı İsmet Paşa idi. 1931-32 öğretim yılında İsmet Paşa Okulu bu binaya taşınmıştır169. 1952 yılında da okula I. Dünya Savaşı'nda şehit olan Asım Bey’in adı verilerek okulun adı Şehit Asım İlkokulu olmuştur170.
Kuzey güney yönünde gelişim gösteren yapı kare bir plana sahiptir. Kagir olarak inşa edilen yapı bodrum kat üzeri zemin ve birinci kattan oluşmaktadır. Yapının tüm cephesinde bodrum kat sıvalı, diğer katlar ise ahşap malzemeden yapılmıştır. Kırma çatılı yapı Marsilya kiremidi ile örtülüdür. Yapının katlar arasını dolaşan kat silmeleri bodrum kat ile zemin kat arasında taş, zemin kat ile birinci kat arası ahşaptır. Yapının tüm köşelerinde uygulanan plastr ile cephelere hareketlilik kazandırılmıştır. Bodrum katta beden duvarları mavi, pencere söveleri ise beyaz renk ile boyalıdır (Fotoğraf 24). Yapının tüm bünyesinden dışa doğru taşırılan saçaklar alt yüzlerine uzunlamasına ahşap çıtalar çakılarak taksimatlandırılmıştır.
167 Kazancıgil, Ratip, Gökçe, Nilüfer, Bilar, Ender, age., s.100.; Kazancıgil, Ratip, Edirne Rehünnüması, Edirne,1998, s.85.
168Kısaparmak, G. Necip, age., s.44.; Onur, O., Edirne Hilal-i Ahmer ve Himaye-i Etfal Cemiyetleri, Edirne,2004, s.22,23.
169 Kısaparmak, Güngör Necip, age., s.30.
Birbirleriyle aynı düzene sahip olan doğu-batı yönündeki yan cephelerde bodrum katta basık kemerli 3 pencere, zemin ve birinci katta 5 pencere mevcuttur. Yapının diğer pencereleriyle aynı düzene sahip olan pencerelerin lentosu diş frizi sırası ile belirgindir. Lentonun iki yanında yer alan volüt altında pencere yan söveleri kat silmesine kadar indirilerek tamamlanmıştır (Fotoğraf 24,25).
Yapı içerisine girişin mümkün olduğu kuzey ve güney cephe birbiriyle benzerlik taşımaktadır. Her iki cephede de zemin katına giriş mevcuttur. Güney cephede dört adet basık kemerli bodrum kat penceresi yer alır. Cephenin tam ortasında ana beden duvarından dışa taşkın olarak verilen alanda doğu-batı yönlerinde karşılıklı olarak yerleştirilmiş birer kapı mevcuttur (Fotoğraf 26). Bu alanda ve cephenin geri kalanındaki diğer cephelerde yer alan pencere düzeni mevcuttur. Zemin katta dışa taşkın alanda 2, iki yanında da 2'şer pencere yer alır. Birinci katta ise zemin kattan tek fark olarak kapıların bulunduğu doğu-batı yönlerinde birer pencere yer alır.
Kuzey cephe, güney cepheyle benzeyen ve ana girişin yer aldığı cephedir. Ana giriş cephenin tam ortasında dışa taşkın olarak verilmiştir. İki yandan merdivenden çıkılan bu alanda yuvarlak kemerli, 4 adet taşıyıcı yer alır. Bu taşıyıcılar aynı zamanda birinci kattaki bu dışa taşkın alanı taşımaktadır. Cephede merdivenin iki yanında birer adet basık kemerli bodrum kat penceresi vardır (Fotoğraf 27). Yapı içerisine girişin yapıldığı kapı çift kanatlı, kapının iki yanında birer pencere yer alır. Cephenin geri kalanı güney cephe ile aynı düzene sahiptir. Yapının eski görseli ile aynı şekilde günümüze ulaşması yapının orijinalliğini koruduğunu göstermektedir. (Resim 5)
Birbirini tekrar eden plan şemasına sahip olan yapıda tüm katlarda uzun ince bir koridorun iki yanında 4 mekan yer alır. Bodrum kata açılan bir giriş kapısı yoktur. Bu kata giriş güney cepheye yerleştirilen, katlar arası geçişi sağlayan merdivenlerin yer aldığı alandan tek yönlüdür. B01, B04 nolu mekanlar 4'er pencere, B02, B03 nolu mekanlar 2'şer pencere açıklığına sahiptir (Şekil 6). Mekanların ahşap kapıları koridor yönünde açılmaktadır. Kuzey cephe yönünde, merdivenin karşı aksında yer alan tek basamaklı bir sahne yer almaktadır. Bu kata iniş merdivenleri ve zemini mermer kaplı, beden duvarı mavi renk boyalı tavan ise yalın
çıtalarla süslenmiş pasalı ahşap tavanlardır171. Katın beden duvarlarını dolaşan pencere
denizlik seviyesinde ahşap bir silme mevcuttur (Fotoğraf 28).
Zemin katta diğer katlar gibi 4 mekan bulunur. Bu kata giriş kuzey ve güney cephelerde yer alan giriş kapılarından sağlanmaktadır. Kata merdivenlerin de konumlandığı güney yönünden giriş, çift yönlü mermer merdivenlerinden çıkılarak sağlanmaktadır. Z01, Z04 nolu mekanlar 5, Z02, Z03 nolu mekanlar 4'er pencere ile aydınlatılmıştır (Şekil 7). Mekanların ahşap kapıları koridor yönünde açılmaktadır. Zemin döşemesi ahşap olan katın beden duvarları mavi renk boyalı tavan ise yalın çıtalarla süslenmiş pasalı ahşap tavandır. Katın beden duvarlarını ve sınıf içlerini dolaşan pencere denizlik seviyesinde ahşap bir silme mevcuttur (Fotoğraf 29). Yapı içerisinde petek seviyesi üzerinde yeşil ve beyaz renklerinde kalemişi olarak dikey yönde uzanan iç içe geçmiş çerçeve biçiminde dikdörtgen formlu geometrik bölünmeler mevcuttur (Fotoğraf 30).
Birinci kat da diğer katlarla aynı plan şemasına sahiptir. Uzun koridor etrafında iki yönlü yerleştirilmiş 4 mekan bulunur. Kata merdivenlerin de konumlandığı güney yönünden giriş, çift yönlü ahşap merdivenlerinden çıkılarak sağlanmaktadır. 101,104 nolu mekanlar 5, 102,103 nolu mekanlar ise 4'er pencere ile aydınlatılmıştır (Şekil 8). Diğer yönleriyle birinci kat zemin katın tekrarı şeklindedir (Fotoğraf 31,32).
Dış cephede bodrum kat hariç ahşap kaplamalı yapının kuzey yönündeki ana giriş aksındaki dört sütunlu yuvarlak kemerli taşıyıcılar, katlar arası silmeler, pencere üstü diş frizleri ve kemer üzengi seviyesinin iki yanında volüt kullanımı, yapı içerisinde pencere denizlik seviyesinde yapıyı dolanan ahşap silme, pasalı tavan ve yapının beden duvarlarında yer alan dikdörtgen formlu kalem işleri yapıda kullanılan süsleme öğeleridir.
Kagir olarak inşa edilen yapının bodrum katı betonarme diğer katları ahşaptır. Bodrum katı zemin kat ile arasında yer alan silme kesme taştır. Yapının bodrum ve zemin kata çıkış merdivenleri mermerdir. Yapının tüm katlarında ve bodrum kat hariç yapı içinde taban ve tavan döşemesi ahşaptır Yapı dışındaki merdivenlerin korkulukları demir, yapı içindeki silme ve merdiven korkulukları ahşaptır. Yapı içerisi mavi renk boyalıdır.
171 Aygör, Erkan, 19. Yüzyıl Sonu Ve 20. Yüzyılın Başlarında Konya Evlerinin Mimari Gelişimi Ve
Değişimi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı Sanat Tarihi Bilim Dalı,