Artemis:

Apollon güneş ile bir tutulurken, kendisi ay ile özleşmiştir. Artemis tasvirlerinde çoğunlukla ok, yay, kutsal hayvanları ile birlikte betimlenir. Bu araçları av ve avlanma amacı ile değil, insanlara hızlı ve acısız ölümü vermek için kullanır. Erkeklerin ölümü nasıl kardeşi Apollon’un elinden gerçekleşiyorsa, kadınların ölümü ise Artemis’in elinden olur187_.

180 _{Cömert 2010, 42.} 181 _{Cömert 2010, 46.} 182 _{Cömert 2010, 58.} 183 _{Andrew 2010, 142.} 184 _{Cömert 2010, 52.} 185 _{Andrew 2010, 140.} 186 _{Andrew 2010, 136.} 187 _{Cömert 2010, 46.}

Müze arşivinde bulunan diğer bir Artemis betimlemesi ise Efes Artemis’idir ve kaynağı ise Anadolulu Ana tanrıçadır188_{. Doğaya egemenliği, bereketi ve şehrin} yöneticiliğini simgeleyen tanrıça başının üzerinde bir kule taşırken, ensesinde dolunay biçiminde bir disk ile çevrilidir. Alnında hilal taşır, bu onun ay tanrıçası olduğunu belirtir. Diskin iki yanında grifon yer alır ve onun altında dört kat meme sarkar. Bu memeler ise bereket ve doğurganlığı temsil eder189_.

3.2.1.5 Athena: Athena’yı Zeus kendi doğurmuştur. Metis Zeus’un ilk eşidir. Zeus, Metis’in karnındaki Athena’yı doğuracağı sırada yutmuştur. Zeus ardından Hephaistos’a alnını yardırır. Başka bir geleneğe göre, Zeus’un alnını baltayla Prometheus yarar ve Athena’nın doğumu böyle gerçekleşir190.

Müze arşivinde yer alan Athena betimlemelerinden bir tanesinde Athena Parthenos heykelinin kopyasıdır. Athena sağ elinde zafer tanrıçası Nike, sol elini dayadığı bir kalkan ve tutuğu mızrağı ile tasvir edilmiştir.

3.2.1.6 Eros: Hesiodos’un Thegonia’sına göre, aşk ve arzunun tanrısı olan Eros, kaostan Gaia (yeryüzü) ve Tartaros’la (ölüler diyarı) birlikte doğmuştur. Ani ve çoğu kez anlamsız sevdalanmanın simgesi olan oku ile oluşturduğu kaos nedeniyle Aphrodite’nin oğlu olduğu söylenirdi. Bu yönü nedeniyle tasvirlerinde genellikle atletik bir genç olarak betimlenir. Bunun yanı sıra eros kanatlı bir bebek görünümüyle de tasvir edilir191_.

3.2.1.7 Tykhe: İyi talihin ve olumlu kaderin temsilcisidir. Daha sonralarda kötü talihi de temsil etmeye başladı. Hesiodos’a göre Okeanos’un kızıdır. Genellikle başında kule taçla, dümen ve bereket boynuzu ile tasvir edilir192_{. Romalıların en çok} korktukları tanrıçalardan birisi olan Tykhe’ye tapınım oldukça fazladır193_.

3.2.1.8 Kharitler (Üç Güzeller): Zeus’un Okeanos kızı Eurynome’den olma üç kızıdır. Çiçek veren doğanın olduğu kadar, insan yaşantısını güzelleştiren, hoş kılan 188 _{Erhat 2007, 59-60.} 189 _{Cömert 2010, 50.} 190 _{Cömert 2010, 37.} 191 _{Andrew 2010, 146.} 192 _{Cömert 2010, 94.} 193 _{Erhat 2007, 114.}

her şeyin kişileştirilmiş şeklidir. Aglaie yani parlaklık, Kharit’lerin en gencidir, Euphrosyne ise sevinç ve neşeyi, Thalia da çiçeklenmeyi temsil eder. Bu üç kız kardeş önceleri giysili bir şeklide tasvir edilirken, MÖ 4.yüzyıldan itibaren çıplak ve zarif bir kucaklaşma içerisinde tasvir edilmeye başlandılar194_.

3.2.1.9 Herakles: Annesi Alkmene babası Zeus’tur. Herakles’in bilinen en iyi özelliği on iki görevi başarıyla yerine getirmesidir195 _{ve tasvirlerinde güçlü, sakallı} ve çoğunlukla aslan postu giymiş, elinde topuzu ile tasvir edilir.

3.2.1.10 Hermes: Zeus’un Maria’dan olma oğludur196. Zeus’a ve diğer tanrılara ulaklık yapan Hermes ölülerin ruhlarını diğer dünyaya taşıdığına inanılırdı. Aynı zamanda hem tüccarların hem de hırsızların korucu tanrısıydı. Hermes çoğunlukla uzun bir tunik giyip kanatlı sandaletleri, sakallı ve başında şapkası ile tasvir edilir197_. 3.2.1.11Hermanubis: Hermes’le Mısır tanrısı Anubis’in benzer sorumluluklarının olması zaman içinde kaynaşarak Hermanubis’i ortaya çıkarmıştır. Hermanubis çakal başlı, insan vücutlu, elinde kutsal caduceus, bazen başında güneş diskiyle tasvir edilir. Genellikle üzerinde rahip cübbesi olmasına rağmen zaman zaman zırh kuşanmış şekilde de görülebilmektedir198_.

3.2.1.12 Helios: Hyperion’un kız kardeşi Theia ile birleşmesinden olan Helios güneş tanrısıdır. Her şeyi gören olduğu için bütün suçları ortaya çıkartıp, suçluları cezalandırırdı. Helios’un kutsal hayvanları beyaz atı ve horoz ile özleştirilmişken kutsal bitkisi ise kavaktır. Helios çoğunlukla başında ışın demeti elinde kamçısı ve dört atın çektiği araba ile tasvir edilir199_.

3.2.1.13 Ketos: Gaia ve Pontos’un çocuğu olan Keto, yunanca büyük deniz canlısı demektir. Phorsky’le birleşiminden Graialar ve Gorgoları doğurur. Ayrıca bir de yılan meydana getirir200_{. Denizde ki büyük canlılara için Ketos kullanılmaktadır.}

194 _{Cömert 2010, 74.} 195 _{Andrew 2010, 164.} 196 _{Cömert 2010, 52.} 197 _{Andrew 2010, 148.}

198_{https://hellenicfaith.com/hermanubis/ (Erişim tarihi: 27.05.2019)} 199 _{Cömert 2010, 80.}

3.2.1.14 Nemesis: İnsanların haddini bilmez ve uçarı davranışlarına, aşırı zenginliklerine karşı öfkeyi temsil eder. Sanatta ciddi ve düşünceli bir kişidir. Ilımlı bir yanı temsil ediyorsa cetvel ya da dizginledir veya bir parmağını dudağına dokundurur. Cezalandırmayı temsil eden yanı ise kılıç ya da kamçı taşır şekilde betimlenir. Müdahale hızını simgeleyen kanatları vardır ve grifonların çektiği arabası ile tasvir edilir201. Nemesis’in başka şekilde tasvirleri de mevcuttur. Kanatlı ve kanatsız olmak üzere iki şekilde de tasvir edilir. Dizgin, gemi dümeni, terazi gibi objeler kaderi yönlendirme ve adaleti sağlamayı simgeleyen objelerdir ve tanrıçanın betiminde yer alır. Çoğunlukla chiton üzerine himation giyen tanrıça elinde tutuğu objeye ek olarak omuz hizasında elbisesini çeker pozda betimlenir202_.

3.2.1.15 Nike: Pallas’la Okeanos kızı Styks’yden doğmadır. Zafer tanrıçası olan Nike çoğunlukla kanatlı olarak; elinde defneden bir çelenk ya da bir palmiye dalı taşırken tasvir edilir203_.

3.2.1.16 Kybele: Tarih öncesinde birçok ulus, uygarlık ve kültürde değişik adlar ile anılan Ana tanrıça tapınımının kaynağı Anadolu’dur. Kültepe tabletlerinde ‘kubaba’, Lydia’da ve Phrygia’da ‘Kybele’, Hitit kaynaklarında ‘Arinna’, Mısır’da ‘İsis’, Syria’da ‘Lat’, Girit’te ‘Rhea’, Efes’te ‘Artemis’ gibi adlarla tapınım görmektedir204_{. Ancak genellikle ‘Tanrıların Anası’ diye hitap edilmiştir. Tanrıçanın} en ayırt edici yönlerinden bir tanesi de elinde veya yanı başında çeşitli hayvanlarla (kuşlar, aslanlar, fantastik yaratıklar vs.) tasvir edilmesidir. Bu betimleme onun hayvanlar dünyasındaki hakimiyetini simgeler. Bu tasvirlerinin yanı sıra bir müzik aleti olan tef Greko-Roman Ana tanrıçasının betimlemelerinde görülür. Tef her zaman tanrıça’nın sol tarafında, dirsek çukurunda yer alır, sağ eliyle bu müzik aletine vuracakmış gibi betimlenir veya küçük bir kase tutarken tasvir edilir205_.

3.2.1.17 Satry/Dionysos: Dionysos’un alayında yer alan Satyrler doğayı simgeleyen cinlerdir. Gövdelerinin belden üzeri insan, belden aşağısı ise teke 201 _{Cömert 2010, 95.} 202 _{Uygun 2016, 234.} 203 _{Cömert 2010, 77.} 204 _{Erhat 2007, 183-184.} 205 _{Roller 2004, 120-121-130-143}

şeklinde tasvir edilir. Ayrıca dolgun ve kabarık kuyrukları vardır206_{. En eski} zamanlarda edepsiz bir tavırla ve sakallı bir ihtiyar şeklinde tasvir edilirken daha sonraki zamanlarda genç ve güzel şekilde tasvir edilmeye başlandılar. Daha sonraki evrelerde çocuk satyr betimlemesi çoğalmıştır207_{. Üreme gücünü göstermek için} Phallos biçiminde tasvir edilen Dionysos, zaman içinde değişerek sakallı, güçlü ve giyinik olarak görünürken ilerleyen dönemlerde zarif ve çıplak bir oğlan görünümüne kavuştu. Genellikle elinde thyrsos ve kalathos tutar şekilde betimlenir. Başında asma sarmaşık orman meyveleri bulunur.208_.

3.2.1.18 Serapis: Serapis, önemli Mısır ve Grek tanrılarının başarılı bir senkronizesiyle ortaya çıkmıştır. Serapis yüce tanrı ve yeraltı dünyasının yöneticisiydi. Menfis’deki Serapeum Osirisin kutsal apis boğasına benzeyen insanımsı ve Zeus’a benzer sakalla tasvir edilir209_{. Başında sepete benzer modius} vardır.

3.2.1.19 Zeus: Tanrıların ve insanların babası kabul edilen Zeus Kronos ile Rheia’nın altıncı ve son çocuğudur210_{. Zeus betimlemelerinde, güçlü bir vücuda} sahiptir ve olgun bir adam görünümündedir. Geniş bir alnı, ciddi ve derin bakışları vardır. Saçları gür ve dalgalıdır. Sakalları kıvırcıktır. Görüyoruz ki Zeus’un ilk tasvirleri dışarısında nadiren çıplak görülür. Çıplak olarak betimlemelerinde ise sağ kolunu ve göğsünü açık bırakan bir pelerini vardır. Bir elinde asa bir elinde yıldırım tutar ve kartal kutsal hayvanı; meşe kutsal bitkisidir211_.

3.2.1.20 Dioskurlar: Savaşçı ve atletik niteliklerinden dolayı halk tarafından oldukça sevilen Kastor ve Polluks, Zeus’un Delikanlıları anlamına gelen “Dioskurlar” olarak adlandırılırlar. Kastor iyi bir binici, Polluks ise iyi bir dövüşçüdür. Betimlemelerinde iki paralel değnek veya üstünde yıldız bulunan yumurtamsı miğfer ile tasvir edilirler212_.

206 _{Erhat, 2007, 268.} 207 _{Cömert 2010, 89.} 208 _{Cömert 2010, 73.} 209 _{Bard 2007, 294.} 210 _{Cömert 2010, 29.} 211 _{Cömert 2010, 34.} 212 _{Cömert 2010, 123-124.}

3.2.1.21 Odysseus: En ünlü kahramanlardan birisi olan Odysseus, cin fikirli, akıllı, kurnaz ve her türlü zorluk içerisinden sıyrılmayı başarmıştır 213_.

3.2.2 HAYVAN VE KARIŞIK MİTOLOJİK YARATIKLAR, GÜNLÜK