Arpanın Gübrelenmesi

Arpa iyi drenajlı, çok ağır bünyeli olmayan, tınlı, siltli-tınlı ve 6-7 pH’lı topraklarda iyi yetişmektedir. Zayıf kök sistemi sebebiyle killi topraklarda iyi gelişemez. Tuzsuz, fazla kireçli olmayan, organik madde bakımından yeterli topraklar arzulanır. Taban suyu seviyesinin yüksek olmadığı, makro ve mikro besin elementlerinin yeterli ve dengeli oranlarda bulunduğu topraklar arpa için en ideal topraklardır. Toprak analiz sonuçlarına göre hangi besin elementi eksik ise onu taşıyan gübre uygun zamanda ve miktarda toprağa veya bitkiye uygulanır. Arpa vejetasyon süresi boyunca dekardan 450-500 ton su tüketmektedir.

Toprak analiz sonuçlarına göre fosfor noksan çıkmışsa taban gübresi olarak mibzerle DAP gübresi verilir. DAP’ta arpanın ilk gelişim dönemi için gerekli azot bulunduğundan ekimde DAP ile beraber başka azotlu bir gübre verilmez. Toprakta fosfor yeterli düzeye yakınsa dekara 2.5 kg saf fosfor verileceğinden ilk gelişim dönemi için gerekli 2.5 kg azot/da için uygun bir form olan 20.20.0 + Zn kompoze tercih edilebilir. Fosfor noksan ise kesinlikle DAP kullanılmalıdır. Çünkü DAP’ın formülasyonu düşük azot (%18 N) ve yüksek fosfor

(%46 P2O5) şeklindedir. Üzerinden kış geçecek bitkiler için fosforun tamamı ile kardeşlenme dönemine kadar gerekli az miktardaki azot en uygun olarak DAP ile karşılanabilir. Toprakta fosfor yeterli ve yüksek ise hiç fosforlu gübre verilmeyeceğinden tabana ilk gelişim dönemi için gerekli 2.5 kg azot/da mutlaka amonyum sülfat (şeker gübre) gübresi ile verilmelidir.

Arpa ekilen topraklarda potasyum, kalsiyum, magnezyum ve kükürt yeterli olduğundan bunları içeren gübreler ne tabana, ne de üste verilmezler. Yarı kurak iklim nedeniyle yüksek kireçli ve alkalin pH’lı topraklarda çinko noksandır. Bu yüzden çinkolu gübre kesinlikle verilmelidir. Ya çinko katkılı taban gübresi kullanılacak, ya da kıraçlar için ot ilacında suya çinko karıştırılacak, sulanan tarlalar içinse ilk yağmurlama ile çinko verilecektir. Bitkinin havadan ve sudan aldığı 3 makro besin elementi de (karbon, hidrojen, oksijen) dikkate alındığında sömürülen toplam 16 besin elementinden herhangi biri eksik olsa verim ve kalite o ölçüde sınırlandırılır.

Proteinin maltlık arpalarda düşük, yemlik arpalarda ise yüksek olması istenir. Bu nedenle yemlik arpalar için sulanan tarlalarda azotun parçalar halinde verilmesi gerekmektedir. Kıraç ve sulanan arazilerde Marttaki kardeşlenme döneminde ilk üst gübreleme amonyak zehirlenmesi olmaması için üre, sulanan tarlalarda Nisandaki sapa kalkma döneminde ikinci üst gübreleme kireçli topraklar için AN-33, kireçsiz topraklar için CAN-26 ve başak döneminde yağmurlama ile amonyum sülfat en doğru gübre formlarıdır.

Arpa yeterli bir tane ve saman verimi ile sulu koşullarda dekardan 10-13 kg azot ve 4-6 kg fosfor sömürmektedir.

Kıraç Arpada Gübreleme

Dönem Dekara (1000 m²)

Ekimde tabana

10 kg DAP 10 kg toz kükürt 10 kg katı hümik asit

Mart başında fırfırla 10 kg üre

Ot ilaçlamasında holderin 100 litresine 500 g üre

300 g çinko sülfat

Sulanan Arpada Gübreleme

Dönem Dekara (1000 m²)

Dekara Ekimde tabana

14 kg DAP 10 kg toz kükürt

10 kg katı hümik asit Dekara

Mart başında fırfırla 10 kg üre Nisan başında fırfır ile 10 kg AN (%33 N)

Mayısta yağmurlama ile 10 kg amonyum sülfat (%21 N)

100 g çinko sülfat 1 L sıvı hümik asit Ot ilaçlamasında

holderin 100 litresine

500 g üre

300 g çinko sülfat

6.3. Mısırın Gübrelenmesi

Hafif kumlu topraklar ile çok killi topraklar hariç diğer topraklar mısır tarımı için uygundur. Mısır bitkisi iyi havalanan tınlı tekstüre sahip, bol organik maddeli, tuzsuz, taban

suyu seviyesinin yüksek olmadığı, fazla kireçli olmayan topraklarda iyi gelişmektedir. Toprak asitliğine karşı hassas bir bitki olup pH’sı 6-7 arasında olan topraklarda iyi yetişir. Yüksek pH’lı topraklarda yetişebilirse de mikro besin elementi noksanlığı görülmektedir. Zayıf drenajlı, taban suyu seviyesi yüksek topraklar soğuk ve az havalanabildiklerinden kök çürüklüğü hastalıklarından dolayı mısır tarımı için uygun değildir. Bu tür topraklarda drenaj sağlanıp taban suyu belli bir seviyenin altına düşürülmedikçe mısır tarımı yapılmamalıdır.

Mısır tuzluluğa hassas bir bitki olduğundan tuz seviyesi yüksek topraklarda yetiştirilmemeli ve sulama suyu kalitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Mısır tarımında fasulye – ş. pancarı – buğday – mısır münavebesi uygun bir münavebedir. Tanelik mısır Orta Anadolu’da 20 Nisan-15 Mayıs arasında mibzerle 70 cm sıra aralığı ile ekilmektedir.

Toprak analiz sonuçlarına göre fosfor ve potasyum noksan çıkmışsa taban gübresi olarak ya ekim öncesi toprak hazırlığı sırasında fırfırla, ya da tercihen ekim esnasında mibzerle 15.15.15 + Zn kompoze gübresi verilir. Toprakta fosfor yüksek çıkmışsa tabana sadece üre veya amonyum sülfat uygulanmalıdır. Toprakta fosfor noksan, potasyum yüksek çıkmışsa taban gübresi olarak 20.20.0 + Zn veya DAP gübresi kullanılabilir. Azotlu üst gübrelemeler yine aşağıdaki çizelgede görüldüğü gibi gelişme dönemlerinde partiler halinde uygulanacaktır.

Mısır ekilen topraklarda potasyum ve magnezyum yeterli olsa bile eğer kalsiyum (kireç) fazla ise mısır bitkilerince yeterli düzeylerde alınamayacaklarından tabana veya ilk yağmurlama ile potasyum ve magnezyumlu gübreler verilmelidir.

Yarı kurak iklim nedeniyle yüksek kireçli ve alkalin pH’lı topraklarda demir ve çinko noksandır. Bu durumda ya demir ve çinko katkılı taban gübresi kullanılacak, ya ilk yağmurlama ile verilecek veya bitkiler 20-30 cm boyda iken önce yaprak gübrelemesi yapılacaktır.

Mısır bitkisi hasada kadarki dönemde topraktan kaldırdığı azotun çoğunu koçan oluşumu döneminde sömürmektedir. Bu dönemde bir günde 1 dekardan 450 g saf azot emilmektedir. Bu yüzden koçan oluşumu başlangıcından itibaren kök bölgesinde alınabilir azotun bulundurulması zorunludur. Bu da en doğru bir şekilde aşağıda verilen önerilerle sağlanabilmektedir. Mısır bir dekardan 20-25 kg azot ve 8-12 kg fosfor kaldırmaktadır. Bir sezonda dekardan yaklaşık 600 ton su tüketmektedir.

Mısırda Klasik Gübreleme Proğramı

Dönem Dekara (1000 m²)

Dekara Ekim öncesi toprak

hazırlığında veya ekimde tabana

60 kg 15.15.15 + Zn kompoze 10 kg toz kükürt

10 kg katı hümik asit

Üst gübreleme

Birinci çapada 15 kg üre

İkinci çapada (boğaz doldurma)

18 kg AN (%33 N) İlk yağmurlama ile

5 kg magnezyum sülfat

1 L sıvı hümik asit (iz elementli)

İkinci yağmurlama ile 1 L sıvı hümik asit (iz elementli)