Ara t rmac 15 y ll k ö retmenlik k deminde kazand tecrübelere dayanarak ve ara t rmas s ras nda ö rencilerle birebir yapt görü melerden elde etti i sonuçlara dayanarak, di er kimya ö retmenlerine yard mc olmas amac yla, mol kavram n n anlat m ile ilgili kendi olu turdu u plan tavsiye niteli inde u ekilde vermektedir:
-Mol kavram verilmeye ba lamadan önce fizik ile kimyan n ortak konusu olan madde bilgisi hat rlat larak, maddenin ortak özelli i olan tanecikli yap dan bahsedilmelidir.
-Maddenin en küçük yap ta na atom dendi i hat rlat l p , ’Ayn tür atomlardan olu mu saf maddelere element denir.’ tan m yla ‘Farkl tür atomlardan olu mu saf maddelere bile ik denir.’ tan m verilmelidir.
-Ayn tür ya da farkl tür atomlar n olu turdu u birimlere molekül dendi i hat rlat lmal , molekül dendi inde sadece bile iklerin anla lmamas gerekti i söylenmelidir.
-Element ve bile iklerin tanecik özellikleri hakk nda bilgi verilerek, elementlerin büyük bir k sm n n atomal yap l , çok az bir k sm n n gaz ve molekül yap l oldu u, bile iklerin de molekül yap l oldu u verilmelidir. Ara t rmac ya göre konunun can damar buras d r.
-Molekül yap l elementleri sembolle tirirken mutlaka molekülündeki atom say s n n gösterilmesi gerekti i, tek atomluymu gibi gösterildi in de sadece onun atomun bahsedildi i elementten bahsedilmedi i söylenmelidir.
-Atomal ve molekül yap y verirken; elementlerin yine ayn tür atomlardan olu tu u, elementin atomal ya da molekül yap l olmas n n bu gerçe i de i tirmedi i örnekler üzerinde gösterilmelidir. Ayn ekilde bile iklerin de farkl tür atomlar n olu turdu u molekül yap s örneklerle verilmelidir.
-Molekül veya atomal yap l olsun, bir elementin sadece tek bir atom ya da molekülden de il, bunlar n çok büyük say larla ifade edilebilecek kadar n n bir araya gelerek elementi olu turdu u, bir bile i in de tek bir molekülden de il, bu
moleküllerin çok büyük say larla ifade edilebilecek kadar n n bir araya gelerek bile i i olu turdu u söylenilmelidir.
-Ara t rmac , mol kavram n n özellikle mol-tanecik say s ili kisinin anla lmas nda can damar olarak gördü ü atomal ve molekül yap y daha iyi verebilmek için, soyut olan bu kavramlar somut hale getirerek nas l verebilirim dü üncesiyle olu turdu u, günlük hayattan al nm , birebir oturdu unu dü ündü ü ve kendi geli tirdi i elementlerin atomal ve molekül yap l olmas yla ilgili bir modeli öyle vermektedir: ’Adana’ya meyve almaya gitmi bir kabz mal olsun, bir kamyon karpuz almak istedi inde oradaki sat c lar kamyon kasas na karpuzlar tek tek koyarak kasay doldururlar, karpuz d nda bir meyveyi de koymazlar. Bu örnek aynen atomal yap l olan bir miktar bak r elementinde de böyledir, bak r atomlar n n tek tek bir araya gelmesiyle olu mu tur ve bak r atomlar d nda bir atom bulundurmaz. Ayn kabz mal bir kamyon eftali almak isterse, bu kez sat c lar
eftalinin yap s gere i karpuz gibi kamyona tek tek dolduramazlar, önce belli say da eftaliyi güzelce tahta kasalara yerle tirip, elde ettikleri eftali kasalar n kamyona yerle tirirler, yine eftali d nda bir meyve koymazlar. Bu örnek aynen molekül yap l olan bir miktar oksijen elementinde de böyledir, önce iki oksijen atomu yap lar gere i bir molekül olu turur, bu moleküllerin bir araya gelmesiyle de oksijen elementi olu mu tur ve oksijen atomlar d nda bir atom bulundurmaz.’
-Mol tan m verilir. Atomal yap l elementler için atom kütlesi, molekül yap l element ve bile ikler içinse molekül kütlesi ve hesaplamalar verilir. Mol-kütle ili kisi aç klan r. Formül verilse bile formüle ba l kalmadan oran orant mant verilmelidir.
-Avogadro Say s verilir. Mol tan m bu sefer Avogadro say s na ba l olarak yap l r. Ancak 1 mol Avogadro Say s (NA) kadar tanecik içerir, tan m ö rencilerde
yanl kavram olu turmamak için tanecikle anlat lmak istenen atom ve molekül say lar atomal yap l element, molekül yap l element ve molekül yap l bile ikler için ayr ayr gösterilmelidir.
-Mol-tanecik say s ili kisi bu ekilde verildikten sonra, formül verilse bile formüle ba l kalmadan oran orant mant verilmelidir.
-Mol-tanecik say s ili kisinde bize verilen soruda molekül yap l bir element ya da bile ik deki atom say s istendi inde önce molekül say s na, molekül
say s ndan atom say s na inilmesi gerekti i anlat lmal d r. Tersine atom say s verildi inde önce molekül sonra mol say s na geçilebilece i de verilmelidir.
-Gazlar için N.G.A.’da 1 molün 22,4 lt oldu u söylenip, yine formül verilse bile formüle ba l kalmadan oran orant mant verilmelidir.
-Bundan sonra mol-kütle-tanecik say$s$-hacim ili kisi ile ilgili de i ik birçok örnek çözdürülmelidir.
-Ba ar l bir ö retim için özellikle, üslü say lar, oran orant ve di er matematiksel i lemlerde matematik ö retmenlerinden, okuma–yazma güçlü ü çeken ve okudu unu anlayamayan ö rencilere yard mc olmalar aç s ndan edebiyat ö retmenlerinden yard m al nmal d r.
T. C.
SELÇUK ÜN5VERS5TES5 E itim Bilimleri Enstitüsü Müdürlü ü
Özgeçmi
Ad Soyad : Dilek Y T mza:
Do um Yeri: AYDIN Do um Tarihi: 11.06.1972 Medeni Durumu: Evli
Ö renim Durumu
Derece Okulun Ad Program Yer Y l
lkö retim Devrim lkokulu AYDIN 1978-1983
Ortaö retim Gazipa a Ortaokulu AYDIN 1983-1986 Lise Ayd&n Lisesi Fen Bölümü AYDIN 1986-1989
Lisans S. Ü. E t.Fak. Kimya Ö rt. KONYA 1989-1993 Yüksek Lisans S.Ü. E t.Bil.Ens. Kimya E t. KONYA 2010
Becerileri:
Dekorasyon, Sosyal Programlar düzenleme, Günlük hayattan e itimsel modeller geli tirme
lgi Alanlar :
Gezmek, Kitap okumak, Bulmaca, Sosyal Faaliyetlere kat&lmak
0 Deneyimi:
Devlet okullar&nda kariyerinin 16. y&l&n& çal& &yor.
Ald Ödüller:
Takdir, Te ekkür, Derece Terfisi Hakk mda bilgi
almak için önerebilece im 0ah slar:
Prof. Dr. Erdal ÖZKAN Prof. Dr. Tevfik ATALAY
Tel: 0 505 590-15-54