ARAŞTIRMA YAPILAN KURUMLARIN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ

BULGULAR

Çalışma Servislerinin Özellikleri

Bu bölümde araştırma kapsamına alınan hamile ebe ve hemşirelerin çalıştıkları toplam 52 birim, araştırmacı tarafından bizzat yerinde incelenmiş ve bu birimlerle ilgili bulgular aşağıda sunulmuştur.

Bu birimlerin fiziksel özellikleri incelendiğinde; 25’inde (%48.1) gürültü ve bu birimlerden 13’ünde (%25) gürültünün iş konsantrasyonunu olumsuz yönde etkilediği, 18’inde (%34.6) yetersiz aydınlatma ve 11’inde ( %21.2) çalışma alanlarında bozuk lambalar olduğu saptanmıştır (Tablo 46).

92

Çalışılan birimlerin zemin özellikleri incelendiğinde; 42’sinde (%80,8) kaygan zemin olduğu, 11’inde (%21.2) zeminin kirli olduğu, 19’unda (%36.5) yürümeyi engelleyen araç bulunduğu ve hiçbir birimde gürültüyü engelleyen bir zemin özelliğinin olmadığı görülmüştür (Tablo 46).

Birimlerin sıcaklık durumları incelendiğinde; 11’inde (%21.2) ortamın olması gerekenden soğuk, 9’unun (%17.3) sıcak olduğu ve 42’sinde (%80.8) bir ısı ölçerin olmadığı gözlenmiştir (Tablo 46).

Birimlerden 44’ünde (%84.6) doğal havalandırma yapılabildiği, 35’inde (%67.3) havalandırmanın yeterli olmadığı ve sadece 32’sinde (%61.5) ortamın temiz kokmadığı tespit edilmiştir (Tablo 46).

Birimlerdeki araç-gereçlerin sağlamlık durumları incelendiğinde; 31’inde (%40.4) kırık parçası veya çalışmayan, sağlam olmayan araç-gerecin olduğu, 33’ünde (%63.5) araç gereçlerin kablolarının açıkta olduğu, kırılma riski ile birlikte, dolaşma ve yürümeye engel konumda olduğu ve prizlerin %96.2’sinde kapak olmadığı gözlemlenmiştir (Tablo 46).

Çalışılan birimlerin yangın donanımları incelendiğinde; 21’inde (%40.4) yangın alarm sisteminin ve 19’unda (%36.5) yangın söndürme tüplerinin olmadığı, 44’ünde (%84.6) yangın söndürme cihazlarının düzenli aylık kontrollerinin yapılmadığı, 23’ünde (%44.2) çıkış işaretlerinin olmadığı ve 37’sinde ( %71.2) çıkış kapılarının yönetmeliğe uygun özellikte olmadığı belirlenmiştir (Tablo 46).

Araştırmaya alınan hamile ebe ve hemşirelerin çalıştıkları 10 birimde (%19.2) tek tuvalet olmasına rağmen çalışanlar hasta ile ortak tuvaleti kullanmadığını, en yakın başka bir servisteki personel tuvaletini kullandıkları öğrenilmiştir. İncelenen tuvaletlerin %46.2’sinin kirli olduğu, 5’inde (% 9.6) sabun bulunmadığı ve 37’sinde (%28.8) peçete veya kağıt havlu olmadığı tespit edilmiştir (Tablo 46).

İlgili birimlerin ergonomik risk faktörleri değerlendirildiğine; %51.9’unda hemşire odasının olduğu, sadece 12 tanesinde (%23.1) hemşire desk ve çalışma alanının yeterli büyüklükte olduğu ve sadece 10 birimde çalışma alanı oturma araç-gereçlerinin (sandalye, ayarlanabilir özellik) ergonomik özelliğe sahip olduğu belirlenmiştir (Tablo 46).

Tablo 46’da hamile ebe ve hemşirelerin çalışma alanlarının fiziksel özelliklerine ilişkin bulgular ayrıntılı şekilde sunulmuştur.

93

Tablo 46. Fiziksel ve ergonomik risk faktörleri (n=52)

Fiziksel Risk Faktörleri Evet Hayır

Sayı % Sayı % Gürültü Çalıştığınız birimde gürültü 25 48.1 27 51.9 Konsantrasyonunu etkileme 13 25.0 39 75.0 Aydınlatma Görsel zorlanma 20 38.5 32 61.5 Yeterli 34 65.4 18 34.6 Bozuk lamba 11 21.2 41 78.8 Zemin Gürültüyü engelleme 0 0.0 52 100.0 Kaygan zemin 42 80.8 10 19.2 Kirli 11 21.2 41 78.8

Yürümeyi engelleyen araç 19 36.5 33 63.5 Sıcaklık

Çalışma ortamı soğuk 11 21.2 41 78.8

Çalışma ortamı sıcak 9 17.3 43 82.7

Isı ölçer var 10 19.2 42 80.8

Havalandırma

Havalandırma yeterli 17 32.7 35 67.3

Ortam temiz kokuyor 20 38.4 32 61.5

Havalandırma doğal kaynaklı 44 84.6 8 15.4 Elektrik

Düzeneği

Araç-gereç sağlam 31 59.6 21 40.4

Prizlerde kapak var 2 3.8 50 96.2

Açıkta kablo, kırılma, dolaşma 33 63.5 19 36.5

Yangın

Alarm sistemi 31 59.6 21 40.4

Söndürme cihazı 33 63.5 19 36.5

Söndürme cihazlarının kontrolü 8 15.4 44 84.6

Çıkış işareti 29 55.8 23 44.2

Çıkış kapıları mevzuata uygun 15 28.8 37 71.2

Diğer

Tuvaletler temiz 28 53.8 24 46.2

Çalışanların tuvaleti ayrı 42 80.8 10 19.2

Lavabolarda sabun 47 90.4 5 9.6

Tuvalet ve lavabolarda peçete, kağıt havlu

15 28.8 37 71.2

Ergonomik risk faktörleri

Hemşire odası var 27 51.9 25 48.1

Deski yeterli büyüklükte 12 23.1 40 76.9 Sandalyeler ergonomik 10 19.2 42 80.8

Araştırma grubumuzun çalışma alanlarının bazı fiziksel özelliklerine ilişkin değerlendirmeleri ile gözlemci bulguları benzer bulunmuştur. Buna göre hamilelerin %84.3’ü (n=107) çalışma ortamlarındaki desk, masa ve sandalyelerin ergonomik açıdan uygun olmadığını, %75.6’sı (n=96) havalandırmanın yeterli olmadığını, %65.4’ü (n=83) zeminin düşme ve kaymaya neden olabilecek özellikte olduğunu, %57.4’ü (n=73) gürültü sorunu olduğunu %40.2’si (n=51) aydınlatma sorunu olduğunu, %13.4’ü (n=17) sıcaklık sorunu olduğunu belirlendi.

Ayrıca %48’i (n=61) çalışma alanlarındaki araç gereçlerin düzenli kontrol edilmediğini bildirmişlerdir (Tablo 47).

94

Tablo 47. Katılımcı ve gözlemciye göre çalışma alanlarının bazı özellikleri Çalışma Alanı Özellikleri Katılımcıların Görüşü (n=127) Gözlemci Görüşü (n=52)

Evet Hayır Evet Hayır

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

Ergonomik sorunlar 107 84.3 23 15.7 42 80.8 10 19.2 Havalandırma sorunu 96 75.6 31 24.4 35 67.3 17 32.7 Uygunsuz zemin 83 65.4 44 34.6 42 80.8 10 19.2 Gürültü sorunu 73 57.4 54 42.6 25 48.1 27 51.9 Aydınlatma sorunu 51 40.2 76 59.8 18 34.6 44 65.4 Sıcaklık sorunu 17 13.4 110 86.6 20 38.4 32 61.2

Araştırmaya katılan hamilelerin çalışma alanlarındaki atıkların özellikleri incelendiğinde; bazı birimlerde (özellikle sağlık evlerinde) iğne uçları için kendilerince oluşturulmuş bir kap/şişenin kullanıldığı, dolayısıyla tüm birimlerde iğne uçları için ayrı bir atık kutusunun olduğu gözlenmiştir (Tablo 48).

Birimlerin ancak %51.9’unda (n=25) çöp kutularında uyarı işaretinin olduğu, %94.2’sinde (n=49) atıkların günde 1 kez boşaltıldığı, %92.3’ünde (n=48) atık kutuların ulaşılabilir yerde olduğu belirlenmiştir. Birimlerin tümünde (n=52) tehlikeli tıbbi atıklar kırmızı torbada, 40’ında (%76.9) evsel atıkların siyah torbada, 24’ünde (%46.2) tehlikeli olmayan tıbbi atıklar mavi torbada ve sadece 7’sinde (%13.5) plastik, cam ve kâğıt malzemelerin ayrı toplandığı saptanmıştır (Tablo 48).

Tablo 48. Çalışma alanlarındaki atıkların durumu (n=52)

Atıkların Durumu Evet Hayır

Sayı % Sayı %

Çöp kutularında uyarı etiketi 25 48.1 27 51.9

Enjektör ve iğne uçları ayrı kutularda 52 100.0 0 0.0

Kutular ulaşılabilir yerde 48 92.3 4 7.7

Evsel atıklar siyah torbada 40 76.9 12 23.1

Tehlikeli olmayan tıbbi atıklar mavi torbada

24 46.2 28 53.8

Tehlikeli tıbbi atıklar kırmızı torbada 52 100.0 0 0.0 Plastik, cam ve kağıt ayrı toplanıyor 7 13.5 45 86.5

95

Çalışma alanlarının 50’sinde (%96.2) kimyasal maddelerin uygulama alanları dışında, depo gibi kapalı alanlarda depolandığı, sadece 2’sinde (%3.8) kimyasal maddelere ilişkin yazılı bir açıklamanın yer aldığı ve 3’ünde (%5.8) kimyasal maddeler veya diğer vücut sıvıları ile temas durumunda çalışanlar için uygun duş alma yerinin olduğu belirlenmiştir (Tablo 49).

Tablo 49. Çalışma alanlarındaki kimyasal tehlike ve riskler (n=52)

Kimyasal Tehlike ve Riskler Evet Hayır

Sayı % Sayı %

Kimyasal maddeler kapalı yerde 50 96.2 2 3.8

Kimyasal maddelere ilişkin yazılı bilgi 2 3.8 50 96.2 Kimyasal madde teması durumunda uygun duş yeri 3 5.8 49 94.2

96

TARTIŞMA

Önemi nedeniyle; konu pek çok sektörde pek çok çalışma ile irdelenmişken, ülkemizde, sağlık çalışanlarında, bizim araştırdığımız kapsamda bir çalışmanın olmadığı, bu alanda bazı parametrelerin araştırıldığı az sayıda çalışmanın olduğu gözlenmektedir.

Bulgular; ‘hamile ebe ve hemşirelerin sosyodemografik, çalışma özellikleri ve mesleki riskler,’ ‘gebelik dönemi ve sağlık sorunları,’ ‘doğum sonrası ve yenidoğanın özellikleri,’ ve ‘araştırma yapılan kurumların özellikleri’ olarak dört başlıkta tartışılmıştır.

HAMİLE EBE VE HEMŞİRELERİN SOSYODEMOGRAFİK, ÇALIŞMA