Araştırmada, öncelikli olarak konu kapsamındaki literatür tarama çalışması yapılmıştır. Yapılan literatür taramasıyla araştırmanın konusuna uygun olan iller belirlenmiştir. Araştırma yapılacak illere gidilmeden önce literatür ve internet taramasıyla İl Kültür Turizm Müdürlükleri, il ve ilçe belediyeleri ve köy muhtarlarına telefon ve mail yoluyla, bazı illerde de canlı kaynaklar aracılığıyla alınan bilgilerle ürünlere ulaşılmıştır.
Bu çalışma sonucunda 17 ilin araştırmanın örneklemini oluşturmasına karar verilmiştir. 11 ilde başlıklara ve 6 ilde de boncuk oyalarına ulaşılmıştır. Aksaray’ın Güzelyurt İlçesinde Nazik Günaydın ile görüşülmüş ve 1 adet yanaklık bulunmuştur. Amasya merkezinde bulunan Gençlik Merkezinin Müdürü Kadir Aydın aracılığıyla 1 adet fes bulunmuştur. Antalya’nın Elmalı İlçesi Halk Eğitim Merkezi Müdürü Şakir Şen’in yardımlarıyla ikisi merkezde, biri Bozhöyük Köyünde olmak üzere 3 adet başlık bulunmuştur. Ardahan’ın Damal İlçesinde Halk Eğitim Merkezi ve Damal Belediyesi aracılığıyla Hatice Dönder’e ulaşılmış kadın, genç kız ve çocuk başlıkları bulunmuştur. Bursa da Kapalı Çarşıdaki Karagöz Evi Sahibi Şinasi Çelikol’un dükkânında 6 adet başlığa ulaşılmıştır. İzmir’in Bornova İlçesi Naldöken Mahallesi Muhtarı Ali Bayram ile görüşülerek 2 adet tahtacı başlığına ulaşılmıştır. Kastamonu’nun Azdavay İlçesinde Belediyeyle görüşülerek 1 adet başlığa ulaşılmıştır. Konya’nın Beyşehir ilçesi Karaali Kasabasında Belediyeyle görüşülerek 1 adet gelin başlığına ulaşılmıştır. Muğla’nın Milas İlçesi Kızılağaç Köyü Muhtarı Yaşar Yılmaz ile görüşülmüş ancak yöredeki baş kıyafetlerinde günümüzde kum boncuk kullanılmadığı bilgisine ulaşılmıştır. Tezin içerisindeki çenelik resmine Şiir Dürüst’ün koleksiyonu ile ulaşılmıştır. Samsun İl Kültür Turizm Müdürlüğü ve Anadolu Folklor Vakfı İl Müdürlüğüyle görüşülmüş ve yöredeki geleneksel baş kıyafetlerinde boncuk kullanılmadığı ancak son yıllarda folklor kıyafetlerinde başı süslemek için boncuk kullanıldığı bilgisine ulaşılmıştır. Tokat’ın Turhal İlçesi Ağcaşar Köyü Muhtarıyla görüşülmüş ve köyde 3 adet başlığa ulaşılmıştır. Adana’nın Yüreğir İlçesinde canlı kaynaklar aracılığıyla Gülsüm Güve ve Elif Dirican’a ait toplam 35 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır. Afyon’un Emirdağ İlçesine bağlı Bayat Kasabasında İsmihan Taşpınar ve Döndü Yurtcu’ya ait 27 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır. Balıkesir’in Dursunbey ve Susurluk İlçelerine bağlı Veliler, Karakaya ve Sağırlar Köylerinde Naciye Atik, Rahime Balcı, Sultan Yıldız, Kerime Balcı ve Cemile Öner’e ait toplamda 33 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır. Eskişehir’in Seyitgazi İlçesi Bardakçı Köyünde Melek Yıldırım, Şirin Özöğüt ve Seniha Özöğüt’e ait 39 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır. Kütahya’nın merkezinde Meltem Sarı ve Simav İlçesi Dağardı Köyünden Zahide Dubacı’ya ait 29 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır. Mersin’in Çamlıyayla İlçesinde Halk Eğitim Merkezi sayesinde Nimet Karakuş’a ait 23 adet boncuk oyasına ulaşılmıştır (Tablo No:1) .
Araştırma kapsamında 23 adet başlığa ait 62 örnek ve 186 adet boncuk oyası incelenmiştir. 23 adet başlığın ve 186 adet boncuk oyasının gözlem fişleri hazırlanmıştır. İncelenen başlıklar günümüzde yörede kullanım şekline ve türlerine göre, boncuk aksesuarlı başlıklar ve boncuk oyalı örtüler olarak iki ana gruba ayrılmıştır. Bu gruplar doğrultusunda iki farklı formatta gözlem fişi oluşturulmuştur. Aslında örtü ve oyalar başlığın alt bölümleridir. Ancak Adana, Afyon, Balıkesir, Eskişehir, Kütahya ve Mersin de sadece boncuk oyaları incelendiğinden dolayı ikinci bir grup oluşturma yoluna gidilmiştir. Gözlem fişi örnekleri başlıklar için;
Örnek No: Fotoğraf No: Çizim No: İnceleme Tarihi: Bulunduğu Yer: Adı: Kullanım Alanı: Tarihlendirme: Onarım Durumu: Bölümleri Fes: Alınlık: Çenelik: Yanaklık: Enselik: Örtü: Saçlık:
Oyalar için ise;
1.Örnek No : 2.Fotoğraf No : 3.Çizim No : 4.Ürün Sahibi :
5.Adresi : 6.İnceleme Tarihi : 7.Yapılış Tarihi : 8.Yapan Kişi : 9.Bugünkü Durumu : 10.Onarım Durumu : 11 Ayrıntılı Tanım : 1.Tür Adı : Yöredeki Adı : İşlevi : Kaynak Kişi : 2.Yapım malzemesi : 3.Yapım Tekniği : 4.Boyutları Genişlik : Uzunluk : 5.Renk : 6Süsleme Türü Bitkisel : 7.Kompozisyon : Kaynak Kişi Künyesi Adı Soyadı : Doğum Yeri ve Yılı : Öğrenim Durumu : Mesleği :
İncelenen ürünlerin süsleme özelliklerinden oluşan ayrıntılı çizimleri milimetrik kâğıda ve renkli olarak yapılmıştır. Çizimlerde kullanılan işaretler simgeler sayfasında gösterilmiştir. Başlıkların önden, yandan ve arkadan genel görünümünü gösteren renkli çizimleri yapılmış ve her ile ait başlık gözlem fişinin önünde yer almıştır. Çizimler ve fotoğraflar gözlem fişlerine yerleştirilmiştir. Gözlem fişlerindeki bilgiler yazılı kaynakların dışında, ürün sahiplerinden alınan
bilgilere göre yazılmıştır. Kaynak kişiler ve ürün sahipleri, kaynakçaya listelenerek yerleştirilmiştir.
Motiflerin boncuk oyalarına yerleştirilmesi ve düzenlenmesi kompozisyonların kendi içinde gruplandırılmasını sağlamıştır. Bu nedenle oluşturulan kompozisyon gruplarının yazılı anlatımları kalıp cümleler ile yapılmıştır. Kalıp cümleler ürünlerdeki motiflerin ürün üzerine yerleştirilme düzenine göre oluşturulmuştur.
Bir motiften oluşturulmuş kompozisyonlar, kendi içinde üçe ayrılmıştır. - bir motifin düzgün aralıklarla bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş
kompozisyonlar
- bir motifin bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş kompozisyonlar - bir motifin atlamalı bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş
kompozisyonlardır.
“bir motifin düzgün aralıklarla bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş kompozisyonlar” için örnek kalıp cümlesi şu şekildedir:
Boncuk oyasında kompozisyon……….. motifinin düzgün aralıklarla bağlantılı tekrar edilmesinden oluşmuştur.
“bir motifin bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş kompozisyonlar” için örnek kalıp cümlesi şu şekildedir:
Boncuk oyasında kompozisyon …….. motifinin bağlantılı tekrar edilmesinden oluşmuştur.
“bir motifin atlamalı bağlantılı tekrar edilmesinden oluşturulmuş kompozisyonlar” için örnek kalıp cümlesi şu şekildedir:
Boncuk oyasında kompozisyon …….. motifinin atlamalı bağlantılı tekrar edilmesinden oluşmuştur.
Değerlendirme bölümünde, tür, teknik, malzeme, renk, motif özellikleri ve kompozisyon alt başlıklarla açıklanmıştır. Araştırma yapılan iller de alfabetik sıraya uygun başlıklarda değerlendirilmiştir. Boncuk oyalarında her il ve her konu için ayrı tablolar hazırlanmıştır. Başlıklarda ise tüm illerin yer aldığı ve her konu için ayrı tablolar hazırlanarak değerlendirilmiştir.
Sonuç bölümünde, araştırmada elde edilen bulgular sayısal olarak açıklamıştır.