Araştırmanın Yöntem ve Teknikleri

Çalışmanın bu kısmında araştırmanın önemi, amacı, örneklemi, araştırma mülakat formu, veri toplama tekniği, sınırlılıkları ve araştırmanın değerlendirilme yöntemi açıklanmaktadır.

3.1.1. Araştırmanın Önemi

Birlikte yaşayabilmenin en temel özelliği eşit olmaktır. Bu durum erkekler için olduğu gibi kadın yurttaşlar için de büyük önem taşımaktadır. Öyle ki siyasette temsil edilmek, siyasete katılmak ve karar alma mekanizmalarında yer almak-söz sahibi olmak cinsiyet ayrımı gözetmeksizin bütün vatandaşların hakkıdır. Fakat cinsiyetler arası eşitliğin sağlanamadığı birçok alan vardır. Bu alanların başında ise siyaset gelmektedir. Bütün dünyada siyasal yaşamda erkek egemen söylem büyük oranda varlığını hissettirmektedir.

Bu tezin önemi, yerel siyasette var olma çabasında kadın yurttaşların önüne çıkan engelleri göz önüne serdikten sonra, bu başarıyı sağlayabilmiş yani yerel yönetim organlarında yer alabilmiş olan kadınların toplumun cinsiyet baskısını görevlerini icra ederken ne ölçüde hissettiklerini gözler önüne sermesinde saklıdır. Yani bu araştırma, yerel siyasal hayata belediye meclislerde üye olarak katılan kadınların toplumsal cinsiyet sebebiyle pratikte karşılaştıkları sıkıntıları analiz ettiği için önemlidir.

Kadınların yerel siyasete ve belediye meclislerine katılım süreçlerini ve karar alma mekanizmalarında yer alırken karşılaştıkları problemleri gözler önüne sermek için yapılan bu çalışmanın, yapılan daha önceki alan çalışmalarla örtüşen verilere ulaşmasının yanı sıra literatürden farklılaşan verileri ile de mevcut durumun anlaşılması ve yeniden yorumlanabilmesi konusunda var olan literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

3.1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmada toplumsal cinsiyetin, yerel yönetimler düzeyinde siyasal hayata katılan kadınlar üzerindeki etkileri ele alınmaktadır. Bu araştırmada kadınların yerel siyasal hayata katılmaları noktasında toplumsal cinsiyetin yarattığı sorunlar ve engeller analiz edilmektedir. Yerel siyasete katılan kadınların, yerel siyasete katılım sürecinin başlangıcında yaşadıkları sıkıntıları, daha sonra görevleri başında toplumsal cinsiyet sebebiyle karşılaştıkları sorunları Konya ili belediye meclisleri örneğinde eleştirel bir perspektifle değerlendirmek bu tezin temel amacıdır.

3.1.3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi

Bu araştırmanın evreni belediye meclislerinde yer alan kadınlardan, örneklemi ise Konya ilinde merkezde yer alan üç belediye meclislerine seçilmiş kadın meclis üyelerinden oluşmaktadır. İstenilen verilere ulaşabilmek için bu üç belediye meclisinde yer alan toplam 17 kadın üyeye ulaşılmış, 3 üyenin kişisel sebepler dolayısıyla görüşmeyi kabul etmemesinin üzerine 14 kadın meclis üyesi ile derinlemesine mülakat yöntemi ile görüşme yapılmıştır.

3.1.4. Araştırmanın Veri Toplama Tekniği

Araştırmanın ilk iki bölümünde literatür taraması yapılmıştır. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise yarı yapılandırılmış görüşme metodu kullanılmıştır. Nitel araştırmalarda çeşitli yöntemlerle veriler toplanabilmektedir. Bu metotlardan biri de görüşme (mülakat) metodu kapsamında yarı-yapılandırılmış görüşme metodudur. Bu yöntemde, araştırmacı görüşme sorularını önceden hazırlar ancak görüşme sırasında deneklere kısmi esneklik sağlayarak oluşturulan soruların yeniden düzenlenmesine, tartışılmasına izin verilir (Yıldırım ve Şimşek, 2000: 101-114). Bu çalışmada kullanılan yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi sayesinde yerel meclislerde yer alan kadınların toplumsal cinsiyet sebebiyle maruz kaldıkları sorunlar hakkında derinlemesine bilgi sahibi olunmuştur. Kullanılan yöntem kadın meclis üyelerinin kişisel fikirlerinin daha kapsamlı şekilde anlaşılmasını sağlamıştır.

Çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde çeşitli kitaplardan, makalelerden ve tezlerden tarama yöntemi ile edinilen bilgiler derlenmiş, sonuncu bölümünde ise literatürde yer alan saha çalışmalarında kullanılmış olan sorulardan ve bu çalışmaların

elde ettiği verilerden faydalanılmıştır. KA-DER (Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği), KADEM (Kadın ve Demokrasi Derneği), KASAUM (Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi), KSSGM (Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü), MİGM (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü), YSK (Yüksek Seçim Kurulu) vb. birçok kurum ve kuruluşun geçmiş yıllara ait verilerine başvurulmuştur.

3.1.5. Araştırmanın Görüşme Formunda Yer Alan Soruların Özellikleri ve Uygulanması

Çalışma soruları oluşturulurken genel geçer kabul görmüş yargıların yanı sıra kadınların kişisel fikirlerine de yer vermeleri göz önünde bulundurulmuştur. Çalışma kapsamında sorulan 23 soruda siyaset olgusunun kavranışı ve cinsiyet unsurunun yansımaları ön planda tutulmuştur. Çalışmada bilgi toplama aracı olarak kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formu, üç bölümde yer alan sorulardan oluşmuştur. Birinci bölümde katılımcıların demografik bilgilerine yönelik sorular sorulmuştur. İkinci bölümde ise yerel siyasete yani belediye meclislerine nasıl dahil oldukları hakkında bilgiler istenmiştir. Üçüncü ve son soru bölümünde ise katılımcılara yerel siyasette yer alırken toplumsal cinsiyetin yansımalarını nasıl yaşadıkları hakkında sorular sorulmuştur.

Araştırmanın görüşme soruları geçmiş yıllarda çeşitli illerde yapılan kadın ve siyaset konulu çalışmalardan derlenmiştir. Bu çalışmaların bazıları makale, bazıları uzmanlık tezi, bazıları ise üniversiteler bünyesinde yapılan yüksek lisans veya doktora tezleridir. Biricikoğlu,(2013); Menteşe, (2014); Yıldırım-Öner-Aksu-Tatlı, (2011); Göksel, (2015); Görün, (2006); Çadır,(2011); Şahin(2011); Altındal, (2007); Sumbas, (2012); Oruç, (2013); Sayer, (2011); Yolcu, (2017); Başçı, (2015); Yumuş, (2011); Eser ve Sarışahin, (2016); Alptekin, (2014) genel olarak faydalanılmış olan kaynaklardır.

Görüşmede elde edilen veriler not alma ve cihaza kaydetme şeklinde kayıt altına alınmıştır. Görüşme öncesinde deneklerden ses kayıt cihazı kullanımı için izin alınmış ve bu ses kayıtlarının kişisel gizliliklere uygun şekilde saklanacağı belirtilmiştir. Görüşme yapılan kadınlardan 2’sinin özel ricası üzerine kayıt cihazı

kullanılmamış, bu görüşmelerde ise not alma yöntemi ile bütün veriler eksiksiz şekilde kaydedilmiştir.

3.1.6. Araştırmanın Sınırlılıkları

Yerel yönetimler siyasal hayatın önemli bir parçasıdır. Halkın taleplerinin demokratik sisteme yansıması noktasında yerel yönetimler ve yerel siyasal elitler önemli bir işlevi yerine getirmektedirler. Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve siyasal katılıma ilişkin araştırmalar genel olarak ulusal düzeyde yapılmaktadır. Yerel siyasal hayata katılım ve toplumsal cinsiyet ilişkisi göreceli olarak ihmal edilmiş durumdadır. Bu sebeple bu çalışmanın kapsamı, Konya ili belediye meclisleri ve büyükşehir belediye meclisi ile sınırlandırılmıştır.

Araştırmanın en önemli sınırlılığı birçok ilçe belediye meclisinde kadın üyelerin hiç yer almaması ve bünyesinde kadın üyeleri barındıran belediye meclislerinde ise bu sayının erkek üyelere göre çok az olmasıdır. 31 ilçe belediyesinin bulunduğu Konya’da 18 ilçe belediyesinde bir tane dahi kadın üye bulunmamaktadır. Geriye kalan 13 ilçe belediye meclisinin 10’unda ise kadın sayısı 1 ve 2 arasındadır. Araştırmanın belirli bir zaman diliminde gerçekleştirmek zorunda olması ve Konya il merkezine uzak ilçelere seyahat etmenin ve konaklamanın mali külfetinin karşılanmasının mümkün olmaması sebebiyle araştırma merkeze bağlı 3 ilçe belediye meclisi (Karatay, Meram, Selçuklu) ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırmanın bir başka nedeni ise merkezde yer alan ilçe belediye meclislerinin nüfus ve belediye meclis üyesi sayısı bakımından diğer ilçe belediye meclislerinden çok daha kalabalık olması ve daha fazla kadın meclis üyesini içermesidir.

Araştırmanın önemli bir sınırlılığı bazı deneklerin özel gerekçelerle derinlemesine mülakat aşamasına katılmak istememeleridir. Merkez belediye meclislerinde görev alan 17 kadından 3’ü çeşitli sebepler ileri sürerek çalışmaya katılmak istememişlerdir.

Araştırmanın diğer bir sınırlılığı ise araştırmaya katılan 14 kadının sadece bir siyasal partiye (Ak Parti) mensup olmalarıdır. Diğer partilerin ilçe belediye meclislerinde seçilmiş kadın üyeleri bulunmamaktadır. Bu durum diğer partilerin

toplumsal cinsiyet ve siyasal katılım ilişkisine dair değerlendirmelerini ölçmeyi engellemektedir.

Araştırmanın sınırlılıklarından bir diğeri ise literatürdeki çalışmaların genel itibari ile siyasi parti kollarında yapılmış olmasıdır. Başka illerde belediye meclisleri özelinde yapılmış çalışmalar bulunurken Konya için sadece belediye meclis üyeleri özelinde yerel siyasal hayatta yer alan kadınlar ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin incelendiği daha önce yapılmış başka bir çalışmanın bulunmaması yapılan bu araştırmayı zaman dikkate alınarak karşılaştırma yapmak noktasında sınırlandırmaktadır.

3.1.7. Verilerin Analizi ve Değerlendirmesi

Nitel çalışmalarda veri analizi büyük önem taşımaktadır. Toplanan verilerin değerlendirilmesinde betimleme, analiz ve yorumlama şeklinde adlandırılan 3 temel aşama izlenmektedir. Araştırma sorularının neler olduğuna, katılımcıların bu sorulara hangi cevapları verdiğine ve verilerin sonuçlarının neler olduğuna betimleme ile cevap verilmektedir. Analizde ise doğrudan sorulmayan sorulara veya doğrudan verilmeyen cevaplara konu bütünlüğü arasındaki ilişki üzerinde atışta bulunulmaktadır. Yorumlama unsuru ile toplanan verilerin anlaşılması sağlanmaktadır. Elde edilen veriler bir bütün şeklinde yorumlanabildiği sürece analiz doğru şekilde yapılmış olmaktadır (Şimşek ve Yıldırım, 2000: 150-156).

Araştırmanın değerlendirmesi sırasında demografik özelliklerin sorulduğu sorularda her denek ayrı ayrı niceliksel verilerle değerlendirilirken, sonraki soru grupları için benzerlikler ve farklılıklar göz önünde bulundurularak analizler elde edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca görüşme sonuçları değerlendirilirken deneklerin kendi ifadelerine de yer verilmiştir. Son olarak da bütün veriler bir bütün olarak yorumlanmış ve araştırmadan elde edilen sonuçlar bütün açıklığı ile ortaya konulmuştur.