Araştırmada sıra ile aşağıdaki işlemler yapılmıştır.
1. Araştırma için resmi kurumlardan gerekli izin alınmıştır. (EK-11)
2. Veri toplama araçları geliştirilmiştir.
3. Uygulama için okuldaki sınıflar deney grubu (5-A sınıfı) ve kontrol grubu (5-B sınıfı) olarak rastgele belirlenmiştir.
4. Veri toplama araçlarından Sosyal Bilgiler Başarı testi ve Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği ön test olarak uygulanmıştır.
5. Yapılandırmacılığa dayalı işbirlikli öğrenme yöntemi ile ders işleyecek öğrenciler, başarı sıralaması, ekonomik durum ve becerileri dikkate alınarak heterojen
6. Yapılandırmacılığa dayalı işbirlikli öğrenme yöntemiyle ilgili öğrencilere bir hafta (5 saat) süresince bilgi verilmiş yöntemin uygulanması için işbirliğini artırıcı çalışmalar yapılarak (oyun, grup ismi ve sembolü bulma) öğrenciler hazırlanmıştır.
7. Deney grubu öğrencileri için yapılandırmacılık yaklaşımına dayalı işbirlikli öğrenme yöntemine uygun ders planları hazırlanması.
Yapılandırmacı yaklaşımın bir alt kurmamı olan sosyal yapılandırmacılıkta öğrenme sürecinin sağlık ve verimli olabilmesi için akran etkileşiminin gerekli olduğu bilinmektedir. Okullarda akran etkileşiminden gereğince faydalanabilmek için yapılandırmacılıkta kullanılan birlikte öğrenme yöntem ve tekniklerinden yararlanılmalıdır. Öğrenme ortamlarında sosyal etkileşimi artırıcı ve öğrenenleri aktif hale getirecek birçok yöntem ve teknik kullanımı konusunda imkan sunan yapılandırmacılıkta kullanılan yöntem ve tekniklerden birisi de işbirlikli öğrenmedir.
Etkinlikler, öğrenenin öğrenme faaliyetine aktif olarak katıldığı ve bilgiyi yapılandırdığı öğrenme sırasında akran etkileşimine girdiği sosyal yapılandırmacılık yaklaşımına dayalı olarak düzenlenen işbirlikli öğrenme yönteminin tekniklerinden olan birlikte öğrenme ve grup araştırması tekniği ile işlenmiştir. Birlikte öğrenme ve grup araştırması tekniklerinin temel ilke ve aşamalarına dikkat edilerek düzenlenen etkinliklerin ilk 3 haftası birlikte öğrenme tekniği ile ikinci üç haftalık süreç ise grup araştırması tekniği ile yapılmıştır.
Etkinlikler, yapılandırmacılık yaklaşımında kullanılan 5 E modeline göre hazırlanmıştır. Bu araştırma da kullanılan 5 E modelinin basamakları ve detayları şunlardır:
1- Dikkat Çekme-Giriş (Engage-Enter): Öğrencilerin dikkatini çekmek ve konuya ilgilerini yoğunlaştırmaları için deney veya bir gösteri yapılabilir, afiş ve fotoğraf gösterilebilir, hikaye anlatılır veya günlük hayatla ilgili ilgi çekici bir soru ile öğrencilerin konu ile ilgili ön bilgileri ve hazırbulunuşlukları yoklanır. Öğrencilerin konu ile ilgili ön bilgileri ortaya konularak bir durum değerlendirmesi yapılar. Öğrenilecek yeni konu, kavram ve olaylar hakkında bilgi verilir. Problemin çözümüne ilişkin öğrenciler ve öğretmen tarafından çözüm yolları bulunarak öneriler sunulur ve
2- Keşfetme (Exploration): Öğretmen tarafından dersin ilk kısmında yapılan etkinlikle ilgili olarak bilgi verilir ve ön sunu yapılır. Konu ile ilgi çalışma yaprağındaki boşluklar doldurulur. Problemi çözebilmek için deney yapılır ve sonuçlar hakkında tartışıp yorum yapılır. Gruplar, birlikte çalışacakları konuları belirleyerek üyeler arasında paylaşım ve işbölümü yaparlar. Yapılacak etkinliklerde öğrenciler çoğunlukla gruplar halinde çalışırlar. Öğretmen etkinlik süresince öğrenciler arasında dolaşarak onları gözler, teşvik eder, derinlemesine bilgi edinmeleri için onlara nasıl, neden, ne zaman gibi sorular sorar. Öğretmen öğrencilerin bilgiyi yapılandırmaları için ortamı hazırlar, rehber veya koordinatör gibi etkinliği organize eder. Öğrenciler etkinlik süresince zamanı yeterli kullanırlar. Gruplar ve öğrenciler ulaştıkları sonuçları diğer öğrenci ve gruplarla paylaşarak işbirliği yaparlar. Yeni edindikleri bilgiler doğrultusunda önceki bilgilerini değiştirip yeniden bilgilerini yapılandırırlar.
3- Açıklama (Explanation): Yapılan etkinlikler sonunda bilginin doğru yapılandırılması için rehberlik edilir. Her grup veya öğrenci ulaştıkları sonuçları sınıfla paylaşır. Sonuçlar sınıfta tartışılır, varsa yanlış anlama ve bilgi edinmeler bilginin doğrusu sunularak düzeltilir. Yapılan yanlışları doğrudan söylemek yerine hatanın kaynağı gösterilerek ve sebebi buldurularak düzeltilir. Eksik bilgiler tamamlanır.
4- Bilgiyi Derinleştirme (Elaboration): Bu aşamada edinilen kavram ve bilgiler pekiştirilir. Öğrenciler çeşitli kaynakları kullanarak, grupların tartışmalarıyla ve öğretmeninin rehberliğinde öğrenilmesi hedeflenen kavram, ilke ve konuları açıklamaya ve tanımlamaya çalışırlar. Bilgiyi daha da derinleştirerek yeni sınıflamalar ve genellemelerle öğrencilerin üst düzey düşünme becerileri geliştirilmeye çalışılır. Öğretmen ek açıklama ve sunularla kavramların anlamlarını genişletirken öğrenciler, öğretmenin sunumlarını dinleyerek yorumlarlar.
5- Değerlendirme (Evaluation): Gruplar öğrenilen konuları özetlemeleri için bir üyelerini görevlendirirler. Öğrencilere çeşitli sorular sorularak yapılandırdıkları bilgi ölçülür. Öğretmen öğrencilere etkinlikler sonunda değişen tutum, beceri ve davranışların neler olduğunu ve sebeplerini açıklar.
2. Deney grubundaki öğrencilere 09.02.2004 tarihinde etkinlikler sırasında araştırmacı tarafından Öğrenci Etkinlikleri Gözlem Formunun uygulanması.
3. Deney grubundaki öğrencilere işbirlikli öğrenme tekniklerinden olan Birlikte Öğrenme ve Grup Araştırması tekniği uygulanırken kontrol grubundaki öğrencilere geleneksel öğrenme tekniklerinden sözlü anlatım ve soru cevap tekniği uygulanmıştır.
4. Her iki grupta da ders araştırmacı tarafından sürdürülmüştür.
5. Deney grubunda dersler, bireysel çalışma ve grup hazırlığı, öğretmen sunumu, grup ve sınıf etkinlikleri yapılarak yürütülmüştür.
6. Etkinlikler (Her iki sunum) sonrasında öğrencilerdeki değişikleri belirlemek ve öğrencilerin sürece ilişkin görüşlerini almak için Grup Çalışmaları Değerlendirme Ölçeği, Grup Öz Değerlendirme Ölçeği ve Grup Sunumu Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır
7. Öğrencilerin bireysel ve grup başarılarını ölçmek için her hafta sonunda bireysel sınav yapılmış, grupların puan ortalamaları bulunmuş, başarılı gruplar ilan edilerek ve başarı sertifikaları verilmiştir (EK-9).
8. Hafta içinde grup çalışmalarında iyi davranış gösterek diğer gruplara örnek olan gruplara haftanın en iyi davranış sertifikası verilmesi (EK-10).
9. Deney grubuna 18.03.2004 tarihinde öğrencilere araştırmacı tarafından ikinci kez Öğrenci Etkinlikleri Gözlem Formu uygulanmıştır.
10. Deney grubuna 18.03.2004 tarihinde öğrencilere Öğrenci Görüşleri Anketi uygulanmıştır.
11. Deney ve kontrol grubunda 19.03.2004 tarihinde deneysel işlem tamamlanmıştır.
12. Sosyal Bilgiler Başarı testi ve Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği son test olarak 19.03.2004 tarihinde uygulanmıştır.