3.9. Araştırmanın Modeli
3.9.2. Araştırmanın Modelinin Hipotezleri
Hipotez kuramsal çalışmalarda kavramları oluşturan değişkenler arasındaki ilişkileri ifade etmek için kullanılırlar. Değişkenler arasındaki ilişkileri ifade eden köprü işlevi görmektedirler (Bacharach, 1989). Hipotez, araştırmacının, araştırma problemindeki değişkenler arasında ne tür bir ilişkinin olduğuna dair beklentilerini ve yargılarını ifade eder. Birçok durumda hipotezler, araştırmacının değişkenler arasında var olduğunu düşündüğü ilişkilere dair önsezileridir (Altunışık vd. 2010: 29).
Araştırmanın değişkenleri arasında öngörülen ilişkiler literatür incelemesinde ulaşılan sonuçlara ve araştırmacının öngörülerine dayanmaktadır. Güleş ve Bülbül (2003) gibi yazarların yenilikçiliği proaktif bir işletme stratejisi olarak ifade etmeleri yenilik yapabilme yeteneği ile saldıran rekabetçi davranışlar arasındaki hipotez için temel oluşturmaktadır. Öte yandan Brandenburger ve Nalebuff (1996) gibi yazarlar tarafından ortaya konulan ortaklaşa rekabet kuramı rakiplerin yalnızca rakip değil aynı zamanda işbirliği yapılabilecek oyuncular olarak görülebileceği konusu işbirliğine dayalı rekabeti gündeme getirmiştir. Bu noktada özellikle lojistik yetenekleri gelişmiş işletmelerin rakipleri ile bazı konularda işbirliğine gidebileceği öngörülmekte ve işbirliğine dayalı rekabet davranışının temelinde bu yeteneklerin etkisinin olabileceği düşünülmektedir. Bununla beraber rakip işletmelerin rekabetçi aksiyonlarına karşılık vermede ve güçlü savunma yapabilmede dış çevreyle etkileşim ve kurum içi iletişim gibi konuları ön plana çıkaran örgütsel öğrenme yeteneğinin etkisinin olduğu öngörülmektedir. Son olarak işletmeler sürekli değişen bir çevrede faaliyetlerini sürdürdüklerinden, politik, teknolojik ve hukuksal alanda meydana gelen değişimler karşısında çevreye gerekli tepkinin verilebilmesi açısından örgütsel değişim yeteneğinin önemli bir etkisinin olduğu öngörülmektedir.
124
Otel işletmelerinin rekabetçi davranışları ve örgütsel yeteneklerinde etkili olabilecek bazı stratejik faktörler bulunmaktadır. Literatür incelemesinde aşağıda belirtilen faktörlerin işletmelerin rekabetçi davranışları ve örgütsel yeteneklerinde etkili olmalarından bu faktörlere göre rekabetçi davranışların ve örgütsel yeteneklerin farklılaşma durumları incelenecektir. Bu faktörlerden şunlardır:
Otel işletmesinin bulunduğu bölge Otel türü (münferit otel /zincir otel) Kuruluş yapısı (statüsü)
Büyüklük (yıldız sayısı)
Faaliyet süresi (sezonluk/her mevsim) Faaliyet yılı (işletmenin yaşı)
Hitap ettiği müşteri kitlesi (bulunduğu pazar) Finansal durum
Stratejik plan durumu
Rakiplerini tanımlama durumu
Strateji belirleme sürecinin sorumluluğu Rakiplerle yapılan işbirliği sayısı
Öte yandan literatürde otel yöneticilerinin belirli özellikleri de işletmelerin rekabetçi davranışları ve örgütsel yetenekleri üzerinde etkili olduğu belirtilmiştir. Buna göre yönetici özelliklerine bağlı olarak otel işletmelerinin rekabetçi davranışları ve örgütsel yeteneklerinin farklılaşma durumları incelenecektir. Araştırma kapsamında incelenecek olan ve araştırma modeli hipotezlerinde yer alan yönetici özellikleri şunlardır:
Cinsiyet
Yönetici pozisyonu Yöneticilerin yaş aralığı Yöneticilerin eğitim durumu Yöneticilerin yöneticilik deneyimi Yöneticilerin işletmedeki çalışma süresi
125
Belirtilen otel işletmesi özellikleri ve yönetici özelliklerinin otel işletmelerin rekabetçi davranışları ve örgütsel yetenekleri ve aralarındaki ilişkilerde ne ölçüde farklılık oluşturduğuna araştırma sürecinde uygulanacak analizlerle ortaya konulacaktır.
Bu araştırmanın hipotezleri belirli örgütsel yetenekler ve belirli rekabetçi davranışları ifade eden değişkenlerarasında kurulmuştur. Ayrıca otel/yönetici özellikleri ile rekabetçi davranışların ve örgütsel yeteneklerin farklılaşma durumları ile ilgili hipotezler geliştirilmiştir. Araştırmanın hipotezleri ve değişkenler arası ilişkiler tablo 10’da gösterilmiştir.
126
Tablo 10: Araştırmanın Hipotezleri
Hp.No: Hipotez Adı Bağımlı Değişken Bağımsız
Değişken(ler) 1. Otel işletmelerinin işbirliğine dayalı rekabetçi davranışlarında
lojistik yeteneklerin etkisi vardır.
Lojistik Yetenekler
İşbirliğine Dayalı Rekabetçi
Davranış
2. Otel işletmelerinin işbirliğine dayalı rekabet davranışlarında
yenilik yapabilme yeteneklerinin etkisi vardır.
Yenilik Yapabilme Yeteneği
3. Otel işletmelerinin işbirliğine dayalı rekabet davranışlarında
örgütsel değişim yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Değişim Yeteneği
4. Otel işletmelerinin işbirliğine dayalı rekabet davranışlarında
örgütsel öğrenme yeteneklerinin etkisi vardır. Örgütsel Öğrenme Yeteneği
5. Otel işletmelerinin saldırgan rekabetçi davranışlarında yenilik
yapabilme yeteneklerinin etkisi vardır.
Yenilik Yapabilme Yeteneği
Saldırgan Rekabetçi Davranış
6. Otel işletmelerinin saldırgan rekabetçi davranışlarında lojistik
yeteneklerinin etkisi vardır.
Lojistik Yetenekler
7. Otel işletmelerinin saldırgan rekabetçi davranışlarında örgütsel
öğrenme yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Değişim Yeteneği
8. Otel işletmelerinin saldırgan rekabetçi davranışlarında örgütsel
değişim yeteneklerinin etkisi vardır. Örgütsel Öğrenme Yeteneği
9. Otel işletmelerinin savunmacı rekabet davranışlarında örgütsel
öğrenme yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Öğrenme Yeteneği
Savunmacı Rekabet Davranış
10. Otel işletmelerinin savunmacı rekabet davranışlarında lojistik
yeteneklerinin etkisi vardır.
Lojistik Yetenekler
11. Otel işletmelerinin savunmacı rekabet davranışlarında örgütsel
değişim yeteneklerinin etkisi vardır.
Yenilik Yapabilme Yeteneği
12. Otel işletmelerinin savunmacı rekabet davranışlarında yenilik
yapabilme yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Değişim Yeteneği
13. Otel işletmelerinin tepkisel rekabet davranışlarında örgütsel
değişim yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Değişim Yeteneği
Tepkisel Rekabet Davranış
14. Otel işletmelerinin tepkisel rekabet davranışlarında örgütsel
öğrenme yeteneklerinin etkisi vardır.
Örgütsel Öğrenme Yeteneği
15. Otel işletmelerinin tepkisel rekabet davranışlarında lojistik
yeteneklerinin etkisi vardır.
Lojistik Yetenekler
16. Otel işletmelerinin tepkisel rekabet davranışlarında yenilik
yapabilme yeteneklerinin etkisi vardır.
Yenilik Yapabilme Yeteneği
17. Otel işletmelerinin bulunduğu bölgeye bağlı olarak rekabetçi
davranışları farklılaşmaktadır.
Bulunduğu Bölge Rekabetçi
Davranışlar
18. Otel işletmelerinin bulunduğu bölgeye bağlı olarak örgütsel
yetenekleri farklılaşmaktadır.
Bulunduğu Bölge Örgütsel
Yetenekler
19. Otel işletmelerinin türüne bağlı bağlı olarak rekabetçi davranışları
farklılaşmaktadır.
Otel Türü Rekabetçi
Davranışlar
20. Otel işletmelerinin türüne bağlı bağlı olarak örgütsel yetenekleri
farklılaşmaktadır.
Otel Türü Örgütsel
Yetenekler
21. Otel işletmelerinin kuruluş yapısına (statüsüne) bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Kuruluş Yapısı(Statüsü) Davranışlar Rekabetçi
22. Otel işletmelerinin kuruluş yapısına (statüsüne) bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Kuruluş Yapısı(Statüsü)
Örgütsel Yetenekler
23. Otel işletmelerinin büyüklüklerine (yıldız sayısı) bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Büyüklük Davranışlar Rekabetçi
24. Otel işletmelerinin büyüklüklerine (yıldız sayısı) bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır. Büyüklük Yetenekler Örgütsel
25. Otel işletmelerinin faaliyet süresine bağlı olarak rekabetçi
davranışları farklılaşmaktadır. Faaliyet Süresi Davranışlar Rekabetçi
26. Otel işletmelerinin faaliyet süresine bağlı olarak örgütsel
yetenekleri farklılaşmaktadır. Faaliyet Süresi Yetenekler Örgütsel
127
davranışları farklılaşmaktadır. Davranışlar
28. Otel işletmelerinin faaliyet yılına bağlı olarak örgütsel yetenekleri
farklılaşmaktadır. Faaliyet Yılı Yetenekler Örgütsel
29. Otel işletmelerinin hitap ettiği müşteri kitlesine bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Hitap Ettiği Müşteri Kitlesi
Rekabetçi Davranışlar
30. Otel işletmelerinin hitap ettiği müşteri kitlesine bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır. Hitap Ettiği Müşteri Kitlesi
Örgütsel Yetenekler
31. Otel işletmelerinin finansal durumuna bağlı olarak rekabetçi
davranışları farklılaşmaktadır.
Finansal Durum Rekabetçi
Davranışlar
32. Otel işletmelerinin finansal durumuna bağlı olarak örgütsel
yetenekleri farklılaşmaktadır.
Finansal Durum Örgütsel
Yetenekler
33. Otel işletmelerinin stratejik planının olup olmaması durumuna
bağlı olarak rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır.
Stratejik Plan Durumu
Rekabetçi Davranışlar
34. Otel işletmelerinin stratejik planının olup olmaması durumuna
bağlı olarak örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Stratejik Plan Durumu
Örgütsel Yetenekler
35. Otel işletmelerinin rakiplerini tanımlama durumuna bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır.
Rakiplerini Tanımlama Durumu
Rekabetçi Davranışlar
36. Otel işletmelerinin rakiplerini tanımlama durumuna bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Rakiplerini Tanımlama Durumu
Örgütsel Yetenekler
37. Otel işletmelerinin strateji belirleme sürecinin sorumluluğuna bağlı
olarak rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır.
Strateji Belirleme Sürecinin Sorumluluğu
Rekabetçi Davranışlar
38. Otel işletmelerinin strateji belirleme sürecinin sorumluluğuna bağlı
olarak örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Strateji Belirleme Sürecinin Sorumluluğu
Örgütsel Yetenekler
39. Otel işletmelerinin rakiplerle yapılan işbirliği sayısına bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Rakiplerle Yapılan İşbirliği Sayısı Davranışlar Rekabetçi
40. Otel işletmelerinin rakiplerle yapılan işbirliği sayısına bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır. Rakiplerle Yapılan İşbirliği Sayısı Yetenekler Örgütsel
41. Otel işletmelerinin yöneticilerinin cinsiyetine göre rekabetçi
davranışları farklılaşmaktadır.
Cinsiyet Rekabetçi
Davranışlar
42. Otel işletmelerinin yöneticilerinin cinsiyetine göre örgütsel
yetenekleri farklılaşmaktadır.
Cinsiyet Örgütsel
Yetenekler
43. Otel işletmelerinin işletmedeki pozisyonuna bağlı olarak rekabetçi
davranışları farklılaşmaktadır.
Yönetici Pozisyonu Rekabetçi
Davranışlar
44. Otel işletmelerinin yöneticilerinin işletmedeki pozisyonuna bağlı
olarak örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Yönetici Pozisyonu Örgütsel
Yetenekler
45. Otel işletmelerinin yöneticilerinin yaş aralığına bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin Yaş Aralığı
Rekabetçi Davranışlar
46. Otel işletmelerinin yöneticilerinin yaş aralığına bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin Yaş Aralığı
Örgütsel Yetenekler
47. Otel işletmelerinin yöneticilerinin eğitim durumuna bağlı olarak
rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin Eğitim Durumu
Rekabetçi Davranışlar
48. Otel işletmelerinin yöneticilerinin eğitim durumuna bağlı olarak
örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin Eğitim Durumu
Örgütsel Yetenekler
49. Otel işletmelerinin yöneticilerinin yöneticilik deneyimine bağlı
olarak rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Yöneticilerin Yöneticilik Deneyimi
Rekabetçi Davranışlar
50. Otel işletmelerinin yöneticilerinin yöneticilik deneyimine bağlı
olarak örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin Yöneticilik Deneyimi
Örgütsel Yetenekler
51. Otel işletmelerinin yöneticilerinin işletmedeki çalışma sürelerine
bağlı olarak rekabetçi davranışları farklılaşmaktadır. Yöneticilerin İşletmedeki Çalışma Süresi
Rekabetçi Davranışlar
52. Otel işletmelerinin yöneticilerinin işletmedeki çalışma sürelerine
bağlı olarak örgütsel yetenekleri farklılaşmaktadır.
Yöneticilerin İşletmedeki Çalışma Süresi
Örgütsel Yetenekler
128