Araştırmanın Evren ve Örneklemi

Bu kısımda çalışılacak problem durumunun belirlenmesi, araştırmanın örneklemi, katılımcılar ve pilot çalışmanın uygulanması ile araştırmaya katılacak bireylerin seçimi açıklanmıştır.

3.2.1. Çalışılacak Problem Durumunun Belirlenmesi

Nitel araştırmacıların birincil kaygısı, nicel araştırmacılarda olduğu gibi belirli bir evrene sağlam genellemeler yapmak değil, bir evrende olması olası çeşitlilik, zenginlik, farklılık ve aykırılıkları çalışmalarına dahil ederek bütüncül bir resim elde etmektir (Goetz ve LeCompte, 1984’ten aktaran: Yıldırım, A. ve Şimşek, H. 2005).

Nitel araştırma çalışılan konuyu derinlemesine ve tüm olası ayrıntılarıyla incelemeyi amaç edinmektedir (Yıldırım, A.ve Şimşek, H. 2005).

Bu çalışmada katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Amaçlı örnekleme zengin bilgiye sahip olduğu düşünülen durumların derinlemesine çalışılmasına olanak vermektedir (Patton, 1987’den aktaran: Yıldırm, A.ve Şimşek, H. 2005). Amaçlı örnekleme yöntemleri pek çok durumda, olgu ve olayların keşfedilmesinde ve açıklanmasında yararlı olur (Yıldırm, A.ve Şimşek, H. 2005). Patton’a göre başlıca amaçlı örnekleme yöntemleri: aşırı ve aykırı durum örneklemesi, maximum çeşitlilik örneklemesi, benzeşik örnekleme, tipik durum örneklemesi, kritik durum örneklemesi, kartopu veya zincir örnekleme, ölçüt örnekleme, doğrulayıcı ve yanlışlayıcı örnekleme ve kolay ulaşılabilir durum örneklemesi şeklindedir (Patton, 1987’den aktaran: Yıldırım, A. ve Şimşek, H. 2005). Araştırmamızın örneklemi de amaçlı örnekleme yöntemlerinden maximum çeşitlilik örneklemesi olarak tasarlanmıştır.

Maximum çeşitlilik örneklemesinde amaç, göreli olarak küçük bir örneklem oluşturmak ve bu örneklemde çalışılan probleme taraf olabilecek bireylerin çeşitliliğini maximum derecede yansıtmaktır (Yıldırm, A.ve Şimşek, H. 2005). Maximum çeşitliliğe dayalı bir örneklem oluşturmada amaç, genelleme yapmak için bu çeşitliliği sağlamak değildir, tam tersine çeşitlilik gösteren durumlar arasında herhangi ortak ya da paylaşılan olguların olup olmadığını bulmaya çalışmak ve bu çeşitliliğe göre problemin farklı boyutlarını ortaya koymaktır (Yıldırm, A.ve Şimşek, H. 2005).

Araştırmanın örneklemini dördü 5. sınıf ve diğer dördü 8. sınıf olmak üzere toplam sekiz ilköğretim öğrencisi oluşturmaktadır.

3.2.2. Katılımcıların Seçimi, Pilot Çalışmanın Uygulanması

Bu araştırmada katılımcıların seçimi için gerekli kurumlardan yasal izinler alındıktan sonra, Ankara ili, Çankaya ilçesi, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bir ilköğretim okulunun müdürü ile görüşme yapılmış ve beşinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin karne notları incelenmiştir. Daha sonra ilgili sınıfların öğretmenleri ile ön görüşme yapılmış ve araştırmacı tarafından sınıftaki matematik derslerinde gözlem yapılarak katılımcı olabilecek öğrenciler gözlemlenmiştir. Katılımcı öğrencilerin belirlenmesinde matematik dersi karne notları incelenmiş ve kriter olarak düşük başarı

notu ve yüksek başarı notu esas alınmıştır. Araştırmanın başlangıcında, çalışmaya uygun olabileceği düşünülen beşinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinden olmak üzere toplam 17 öğrenci tespit edilmiştir. Bu 17 öğrenciden 2’si çalışmanın başlangıcında özel mazaretleri sebebi ile ayrılmıştır. Geriye kalan 15 öğrenciden 8 öğrenci seçilerek bunların yarısı pilot çalışma, yarısıda asıl çalışma için uygun görülmüştür. Çalışmanın amacı doğrultusunda dördü pilot çalışmanın uygulanması, diğer dördü asıl çalışmanın uygulanması olmak üzere sekiz gönüllü katılımcı öğrenci belirlenmiştir.

Tablo 3. 1: Araştırmaya katılan öğrencilere ait bilgiler

Anne-Baba Mesleği Katılımcı Öğrenci Cinsiyet Sınıf Karne Notu

Bir önceki Yıla

Ait 5 üzerinden Anne Baba

Matematik Dersine Yönelik

Tutumu

K1 Erkek 5 İki Ev hanımı Şoför Sevmiyor

K2 Kız 5 iki Temizlik

İşçisi Kapıcı

Seviyor

K3 Kız 5 Beş Doktor (Vefat) Çok Seviyor

K4 Erkek 5 Beş Subay Subay Çok Seviyor

K5 Kız 8 İki Öğretmen Öğretmen Hiç Sevmiyor

K6 Erkek 8 İki Öğretmen Mühendis Sevmiyor

K7 Kız 8 Beş Öğretmen Mühendis Çok Seviyor

K8 Kız 8 Beş Öğretmen Öğretmen Çok Seviyor

Tablo 3.1’de de görüldüğü gibi bu katılımcı öğrencilerden, ikisi düşük başarı notuna, ikisi yüksek başarı notuna sahip 5. sınıf öğrencisi ve yine ikisi düşük başarı notuna, ikisi yüksek başarı notuna sahip 8. sınıf öğrencisidir. Belirlenen öğrenciler ile yapılan görüşmelerin ardından ilgili öğrencilerin öğretmenleri ve anne-babaları ile görüşmeler yapılarak öğrencilerin araştırmaya katılımcı öğrenci olarak katılabilmeleri konusunda izinleri alınmıştır. Pilot çalışma için 5. sınıftan biri düşük başarı notuna diğeri yüksek başarı notuna ve 8. sınıftan biri düşük başarı notuna, diğeri yüksek başarı notuna sahip dört öğrenci belirlenmiştir. Pilot çalışmanın yapılmasının amacı, asıl çalışma için öngörülen durumların nekadar gerçekleşebileceğinin, geliştirilen araştırma sorularının amaca uygunluğunun, çalışma sırasında uygulanacak yöntemlerin uygunluğunun tespit edilmesi ve çalışmanın gidişatı ile ilgili daha somut bilgilerin ortaya konmasıdır. Pilot çalışmadan elde edilen veriler doğrultusunda araştırma

sorularının varsa eksik yönleri giderilmesi, çalışma envanterine eklenmesi gereken soruların tespit edilerek, uygulama sırasında ortaya çıkabilecek olumsuz durumlar ve çalışmada bulunması gereken (varsa) başka durumlar tespit edilerek raporlaştırılması ve asıl uygulama çalışmasının sağlıklı bir şekilde yürütülmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Ve yine sesli düşünme tekniğine ilişkin (varsa) eksikliklerin giderilmesi amaçlanmıştır. Pilot çalışma sonucunda araştırma sorularında eksik bir yöne rastlanmamış çalışma envanterindeki soruların aynen alınabileceğine karar verilmiştir. Araştırma sonrası uygun görüldüğü için pilot çalışmaya katılan katılımcıların verileri de asıl çalışmaya dahil edilmiştir.

Araştırmanın uygulama sürecinde katılımcıların problem çözümlerinde çoğunlukla sınıfta öğrendikleri kuralları-kısayolları-algoritmaları kullanmış olmaları dikkat çekmiştir. Sınıfta nasıl bir ders işlendiği sorusuna cevap aranarak, katılımcıların öğretmenleri ile tek tek görüşülmüştür. Öğretmenlerin ifadelerinde, ders işlerken daha çok düz anlatım kullandıkları ve matematik konularını öğretirken konuyla ilgili problem çözüm yollarını ve kuralları öğretmeye çalıştıkları ve öğrenmeyi pekiştirmek içinde bol miktarda soru çözümü yaptırdıkları tespit edilmiştir. Niçin böyle bir yol izledikleri sorgulandığında, öğretmenlerin cevaplarında, farklı etkinliklere zaman yetiremeyecekleri ve sınav kaygısını ön plana alarak ders işlediklerini ifade eden açıklamalar öne çıkmıştır.