Minimaks pişmanlık yaklaşımına yönelik sonuçlar

4. BULGULAR

4.2. Bulanık Veri Zarflama Analizi Sonuçları

4.2.2. Minimaks pişmanlık yaklaşımına yönelik sonuçlar

Bu bölümde, Wang et al. (2005)’de geliştirilen formül kullanılarak, bulanık VZA çözümleri ile elde edilen alt ve üst sınır değerlerine göre KVB’lerin maksimum etkinlik kayıpları hesaplanmıştır. Böylece, KVB’lerin aralık etkinliği üç (0,30, 0,50 ve 0,70) α kesim düzeyi için sıralanmış ve karşılaştırılmıştır.

Minimaks Pişmalık Yaklaşımı’na göre, ]}

0 ) ( Maks {Maks[

Min )}

{Maks(

Min r 1 a ai^L,

U j j i i

i = −

≠ (5)

(5) nolu formül kullanılarak maksimum etkinlik kaybı hesaplamaları yapılmıştır. Model 1 için her üç α kesim düzeyine göre hesaplanan maksimum etkinlik kaybı değerleri ise Çizelge 26’da verilmiştir.

Çizelge 26. Model 1’in maksimum etkinlik kaybının minimum değerleri Table 26. Minimum values of the maximum efficiency loss of Model 1

Yineleme No

α Kesim Düzeyleri

0,30 0,50 0,70 KVB Etkinlik

Kaybı KVB Etkinlik

Kaybı KVB Etkinlik Kaybı 1 Kavaklıdere 0,0927 Kavaklıdere 0,0675 Kavaklıdere 0,0412 2 Akhisar 0,1200 Akhisar 0,0860 Akhisar 0,0516 3 Eskere 0,1400 Eskere 0,1018 Eskere 0,0621 4 Çameli 0,1445 Çameli 0,1045 Çameli 0,0634 5 Muğla 0,2044 Muğla 0,1506 Muğla 0,0935 6 Yılanlı 0,2512 Yılanlı 0,1811 Tavas 0,1057 7 Bergama 0,2528 Tavas 0,1813 Yılanlı 0,1087 8 Yatağan 0,2530 Bergama 0,1849 Bergama 0,1136 9 Marmaris 0,2561 Marmaris 0,1925 Marmaris 0,1187 10 Manisa 0,2572 Yatağan 0,2078 Gördes 0,1305 11 Tavas 0,2599 Gördes 0,2123 Demirci 0,1404 12 Gördes 0,2878 Manisa 0,2235 Yatağan 0,1595 13 Demirci 0,3044 Demirci 0,2255 Manisa 0,1598 14 Aydın 0,3454 Aydın 0,2581 Aydın 0,1627 15 Köyceğiz 0,3761 Milas 0,2735 Milas 0,1663 16 Milas 0,3779 Köyceğiz 0,2936 Köyceğiz 0,1779 17 Dalaman 0,3813 Nazilli 0,3065 Dalaman 0,2008 18 Nazilli 0,3885 Dalaman 0,3082 Nazilli 0,2086 19 Fethiye 0,4171 Fethiye 0,3288 Fethiye 0,2176 20 Bayındır 0,4181 Acıpayam 0,3414 Kemer 0,2308 21 Acıpayam 0,4332 Kemer 0,3410 Acıpayam 0,2228 22 Çal 0,4386 Çal 0,2800 Bayındır 0,2050 23 Kemer 0,3345 Bayındır 0,2810 Çal 0,2281 24 Denizli 0,3965 Denizli 0,2416 Denizli 0,2302 25 İzmir 0,3623 Uşak 0,2444 Uşak 0,1706 26 Uşak 0,4059 İzmir 0,3351 İzmir 0,2850

Kavaklıdere Orman İşletmesi üç α kesim düzeyinde de en iyi etkinliğe sahip olup bu orman işletmesini, sırasıyla Akhisar, Eskere, Çameli ve Muğla Orman İşletmeleri izlemektedir. İzmir, Uşak ve Denizli Orman İşletmeleri ise en kötü etkiliğe sahiptir.

0,30 α kesim düzeyinde Uşak Orman İşletmesi, 0,50 ve 0,70 α kesim düzeylerinde ise İzmir Orman İşletmesi en kötü etkinlik kaybı değerini almıştır.

Denizli, İzmir ve Uşak Orman işletmeleri, üç α kesim düzeyinde de 26 orman işletmesi içinde son üç orman işletmesi arasında yer almaktadır.

Model 2- 17’nin Minimaks Pişmanlık Yaklaşımı Sonuçları:

Model 2-17’nin Minimaks Pişmanlık Yaklaşımına yönelik sonuçları EK-5’de verilmiştir.

Minimaks Pişmanlık Yaklaşımı Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Yukarıda, minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,30, 0,50 ve 0,70 α kesim düzeylerinde, 17 bulanık VZA modelindeki alt ve üst etkinlik değerleri esas alınarak orman işletmelerinin maksimum etkinlik kayıpları hesaplanmıştır. En iyi ve en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere göre karşılaştırılması ise bu başlıkta değerlendirilmiştir.

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,30 α kesim düzeyinde, en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 27’de karşılaştırılmıştır. Buna göre, 26 orman işletmesinden dördü farklı modellerde en iyi etkinliği almıştır. Örneğin Kavaklıdere Orman İşletmesi, bütün modellerde en iyi etkinliğe sahip ilk üç orman işletmesi arasında olup 12 modelde birinci, 1 modelde ikinci, 4 modelde ise üçüncü konumdadır. Kavaklıdere Orman İşletmesini 11 model ile Akhisar Orman İşletmesi ve 8 model ile de Eksere Orman İşletmesi ilk üç sırada yer alarak izlemektedir.

Çizelge 27. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,30 α kesim düzeyindeki en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 27. Distribution of the most efficient three forest enterprises to the models at 0.30 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

Kavaklıdere Fethiye Çameli Demirci Akhisar Bergama Eskere Tavas Marmaris

Model 1 1 - - - 2 - 3 - -

Model 2 1 - - - 2 - 3 - -

Model 3 1 - 2 - - - - 3 -

Model 4 1 - 2 - - - - 3 -

Model 5 1 - - - 2 - 3 - -

Model 6 3 - 1 - - - 2 - -

Model 7 3 - 1 - - - 2 - -

Model 8 1 - 3 - - - 2 - -

Model 9 3 1 - - 2 - - - -

Model 10 1 - - 3 2 - - - -

Model 11 1 - - - 2 - 3 - -

Model 12 1 - - - 3 - - - 2

Model 13 1 - 3 - 2 - - - -

Model 14 2 - - - 3 1 - - -

Model 15 1 - - - 2 - 3 - -

Model 16 3 1 - - 2 - - - -

Model 17 1 - - - - - - 2 3

Birinci 12 2 2 - - 1 - - -

İkinci 1 - 2 - 9 - 3 1 1

Üçüncü 4 - 2 1 2 - 5 2 1

İlk Üç 17 2 6 1 11 1 8 3 2

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,50 α kesim düzeyinde, en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 28’de karşılaştırılmıştır. Buna göre, 26 orman işletmesinden üçü farklı modellerde en iyi etkinliği almıştır. Örneğin Kavaklıdere Orman İşletmesi, 17 modelin tamamında en iyi etkinliğe sahip ilk üç orman işletmesi arasında olup 13 modelde birinci ve 4 modelde ise üçüncü konumdadır. Kavaklıdere Orman İşletmesini 12 model ile Akhisar Orman İşletmesi ve 8 model ile de Eskere Orman İşletmesi ilk üç sırada yer alarak izlemektedir.

Çizelge 28. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,50 α kesim düzeyindeki en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 28. Distribution of the most efficient three forest enterprises to the models at 0.50 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

Kavaklıdere Fethiye Çameli Marmaris Akhisar Eskere Demirci Tavas Gördes

Model 1 1 - - - 2 3 - - -

Model 2 1 - - - 2 3 - - -

Model 3 1 - 2 - - - - 3 -

Model 4 1 - 2 - - - - 3 -

Model 5 1 - - - 2 3 - - -

Model 6 3 - 1 - - 2 - - -

Model 7 3 - 1 - - 2 - - -

Model 8 1 - 3 - 2 - - - -

Model 9 3 1 - - 2 - - - -

Model 10 1 - - - 3 - 2 - -

Model 11 1 - - - 2 3 - - -

Model 12 1 - - 2 3 - - - -

Model 13 1 - 3 - 2 - - - -

Model 14 1 - - - 2 3 - - -

Model 15 1 - - - 2 3 - - -

Model 16 3 1 - - 2 - - - -

Model 17 1 - - - - - - 2 3

Birinci 13 2 2 - - - - - -

İkinci - - 2 1 10 2 1 1 -

Üçüncü 4 - 2 - 2 6 - 2 1

İlk Üç 17 2 6 1 12 8 1 3 1

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,70 α kesim düzeyinde, en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 29’da karşılaştırılmıştır. Buna göre, 26 orman işletmesinden yedisi farklı modellerde en iyi etkinliği almıştır. Örneğin Kavaklıdere Orman İşletmesi, 17 modelin tamamında en iyi etkinliğe sahip ilk üç orman işletmesi arasında olup 12 modelde birinci, 2 modelde ikinci ve 3 modelde ise üçüncü konumdadır. Kavaklıdere Orman

İşletmesini 13 model ile Akhisar Orman İşletmesi ve 7 model ile de Eskere ve Çameli Orman İşletmeleri ilk üç sırada yer alarak izlemektedir.

Çizelge 29. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,70 α kesim düzeyindeki en iyi etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 29. Distribution of the most efficient three forest enterprises to the models at 0.70 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

Kavaklıdere Fethiye Çameli Akhisar Eskere Demirci Marmaris Tavas Bayındır Manisa

Model 1 1 - - 2 3 - - -

Model 2 1 - - 2 3 - - -

Model 3 1 - 2 - - - - 3 - -

Model 4 1 - 2 - - - - 3 - -

Model 5 1 - - 2 3 - - -

Model 6 3 - 1 - 2 - - - - -

Model 7 3 - 1 - 2 - - - - -

Model 8 1 - 3 2 - - -

Model 9 3 1 - 2 - - -

Model 10 1 - - 3 - 2 - - - -

Model 11 1 - - 2 3 - - -

Model 12 1 - - 3 - - 2 - - -

Model 13 1 - 3 2 - - -

Model 14 2 - 1 3 - 1 - - - -

Model 15 1 - - 2 3 - - -

Model 16 2 1 1 - - - 3 1 1

Model 17 1 - - 3 - - - 2 - -

Birinci 12 2 3 1 - 1 - - 1 1

İkinci 2 - 2 8 2 1 1 1 - -

Üçüncü 3 - 2 4 5 - - 3 - -

İlk Üç 17 2 7 13 7 2 1 4 1 1

Minimaks pişmanlık yaklaşımında elde edilen en iyi orman işletmesine yönelik sonuçlar, 0,30, 0,50 ve 0,70 α kesim düzeyi için Çizelge 30’da özetlenmiştir. Buna göre, üç α kesim düzeyinde de Kavaklıdere Orman İşletmesi, 17 modelin en az 12’sinde birinci durumdadır.

Çizelge 30. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, tüm modellerde en iyi etkinliğe sahip orman işletmelerinin α kesim düzeylerine dağılımı Table 30. Distribution of the most efficient three forest enterprises to all the models

at α cut levels using minimax regret-based approach

α Kesim Düzeyi

Tüm Modellerde Birinci Sırada Bulunan Orman İşletmeleri

Kavaklıdere Fethiye Çameli Akhisar Bergama Eskere Tavas Bayındır

0,30 12 2 2 - 1 - - -

0,50 13 2 2 - - - - -

0,70 12 2 3 1 - 1 1 1

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,30 α kesim düzeyinde, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 31’de karşılaştırılmıştır. Buna göre, farklı modellerde olmak üzere 26 orman işletmesinden dördü son sıradadır. Örneğin Uşak Orman İşletmesi 17 modelin 9’unda, İzmir Orman İşletmesi dördünde, Denizli ve Bayındır Orman İşletmeleri ise ikisinde en kötü etkinliği almıştır. Ancak, en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi açısından orman işletmeleri değerlendirildiğinde ise bu sıralama değişmektedir. Nitekim, Denizli Orman İşletmesi 16 modelde en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi arasında olup bu işletmeyi 14 model ile İzmir Orman İşletmesi, 13 model ile de Uşak Orman İşletmesi son üç sırada yer alarak izlemektedir.

Çizelge 31. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,30 α kesim düzeyinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 31. Distribution of the least efficient three forest enterprises to the models at 0.30 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

İzmir Uşak Denizli Çal Acıpayam Bayındır Kemer Muğla Nazilli Yatağan Manisa Dalaman

Model 1 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 2 24 26 25 - - - - - - - - -

Model 3 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 4 24 26 25 - - - - - - - - -

Model 5 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 6 25 24 26 - - - - - - - - -

Model 7 26 24 25 - - - - - - - - -

Model 8 - 25 26 24 - - - - - - - -

Model 9 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 10 - 26 25 - - 24 - - - - - -

Model 11 25 - - 24 - 26 - - - - - -

Model 12 25 26 24 - - - - - - - -

Model 13 - - 24 25 - 26 - - - - - -

Model 14 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 15 26 - 24 25 - - - - - - - -

Model 16 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 17 26 - 25 - - - 24 - - - - -

24. 2 2 9 2 - 1 1 - - - - - 25. 8 2 5 2 - - - - - - - - 26. 4 9 2 - - 2 - - - - - -

Son üç 14 13 16 4 - 3 1 - - - - -

Bulanık 7 14 10 7 4 12 - - 14 6 6 7

Klasik 11 12 11 4 - 10 - - 9 - 6 -

Çizelge 31 değerlendirildiğinde, bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin 16’sında etkin olmayan Nazilli Orman İşletmesi, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasına girmemiştir. Aynı kapsamda, klasik ve bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin 13-14’ünde etkin olmayan Bayındır Orman İşletmesi ise, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre 3 modelde, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasındadır.

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,50 α kesim düzeyinde, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 32’de karşılaştırılmıştır. Buna göre, farklı modellerde olmak üzere 26 orman işletmesinden dördü son sıradadır. Örneğin İzmir Orman İşletmesi 17 modelin sekizinde, Uşak Orman İşletmesi altısında ve Bayındır Orman İşletmesi ise ikisinde en kötü etkinliği almıştır. Ancak, en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi açısından orman işletmeleri değerlendirildiğinde ise bu sıralama değişmektedir.

Nitekim, İzmir ve Denizli Orman İşletmeleri 14 modelde en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi arasında olup bu işletmeleri 12 model ile Uşak Orman İşletmesi izlemektedir.

Çizelge 32 değerlendirildiğinde, 0,50 α kesim düzeyinde bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin 14’ünde etkin olmayan Nazilli Orman İşletmesi, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasında girmemiştir. Aynı kapsamda, klasik ve bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin en az 10’unda etkin olmayan Bayındır Orman İşletmesi ise, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre beş modelde, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasındadır.

Çizelge 32. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,50 α kesim düzeyinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 32. Distribution of the least efficient three forest enterprises to the models at 0.50 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

İzmir Uşak Denizli Çal Acıpayam Bayındır Kemer Muğla Nazilli Yatağan Manisa Dalaman

Model 1 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 2 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 3 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 4 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 5 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 6 26 - 25 - - 24 - - - - - -

Model 7 26 - 25 - - 24 - - - - - -

Model 8 - 25 26 24 - - - - - - - -

Model 9 25 26 - - - - 24 - - - - -

Model 10 - 26 24 - - 25 - - - - - -

Model 11 25 - - 24 - 26 - - - - - -

Model 12 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 13 - - 24 25 - 26 - - - - - -

Model 14 25 26 24 - - - - - - - - -

Model 15 26 24 - 25 - - - - - - - -

Model 16 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 17 26 - 25 - - - 24 - - - - -

24. - 1 10 2 - 2 2 - - - - - 25. 6 5 3 2 - 1 - - - - - - 26. 8 6 1 - - 2 - - - - - -

Son üç 14 12 14 4 - 5 2 - - - - -

Bulanık 7 14 10 7 4 12 - - 14 6 6 7

Klasik 11 12 11 4 - 10 - - 9 - 6 -

Minimaks pişmanlık yaklaşımına göre, 0,70 α kesim düzeyinde, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modeller bazındaki sonuçları Çizelge 33’te karşılaştırılmıştır. Buna göre, farklı modellerde olmak üzere 26 orman işletmesinden dördü son sıradadır. Örneğin İzmir Orman İşletmesi 17 modelin dokuzunda, Uşak Orman İşletmesi beşinde ve Bayındır Orman İşletmesi ise ikisinde en kötü etkinliği almıştır. Ancak, en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi açısından orman işletmeleri değerlendirildiğinde ise bu sıralama değişmektedir.

Nitekim, İzmir Orman İşletmesi 14 modelde en kötü etkinliğe sahip son üç orman işletmesi arasında olup bu işletmeyi 12 model ile Uşak Orman İşletmesi, 9 model ile de Denizli Orman İşletmesi son üç sırada yer alarak izlemektedir.

Çizelge 33. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 0,70 α kesim düzeyinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı

Table 33. Distribution of the least efficient three forest enterprises to the models at 0.70 α cut level using minimax regret-based approach

Modeller Orman İşletmeleri ve Sıralaması

İzmir Uşak Denizli Çal Acıpayam Bayındır Kemer Muğla Nazilli Yatağan Manisa Dalaman

Model 1 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 2 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 3 26 25 - 24 - - - - - - - -

Model 4 26 25 - 24 - - - - - - - -

Model 5 26 25 24 - - - - - - - - -

Model 6 26 - 25 24 - - - - - - - -

Model 7 26 - 25 24 - - - - - - - -

Model 8 - 25 26 24 - - - - - - - -

Model 9 25 26 - - 24 - - - - - - -

Model 10 - 26 24 - - 25 - - - -

Model 11 25 24 - - - 26 - - - - - -

Model 12 25 26 - - 24 - - - - - - -

Model 13 - - 24 25 - 26 - - - - - -

Model 14 25 26 - - 24 - - - - - - -

Model 15 26 - - 24 - - - - 25 - - -

Model 16 25 26 - - 24 - - - - - - -

Model 17 26 - 25 24 - - - - - - - -

24. - 1 5 7 4 - - - - 25. 5 6 3 1 - 1 - - 1 - - - 26. 9 5 1 - - 2 - - - -

Son üç 14 12 9 8 4 3 - - 1 - - -

Bulanık 7 14 10 7 4 12 - - 14 6 6 7

Klasik 11 12 11 4 - 10 - - 9 - 6 -

Çizelge 33 değerlendirildiğinde, 0,70 α kesim düzeyinde bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin 14’ünde etkin olmayan Nazilli Orman İşletmesi, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, bir modelde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasına girmiştir. Aynı kapsamda, klasik ve bulanık VZA sonuçları kapsamında 17 modelin en az 10’unda etkin olmayan Bayındır Orman İşletmesi ise, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, üç modelde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasındadır. Ayrıca, bulanık VZA sonuçlarına göre, yedi modelde etkin olmayan Dalaman Orman İşletmesi, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasında değildir.

Çizelge 34 değerlendirildiğinde, İzmir, Denizli ve Uşak Orman İşletmeleri, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre üç α kesim düzeyinde de en fazla etkinsizliğe sahip üç orman işletmesidir. Bayındır Orman İşletmesi klasik ve bulanık VZA sonuçlarına göre, 17 modelin 13-14’ünde en kötü etkinliğe sahip orman işletmeleri arasında yer alırken, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, 5-6 modelde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasında yer almaktadır. Aynı kapsamda, Nazilli Orman İşletmesi klasik ve bulanık VZA sonuçlarına göre, 17 modelin 16-9’unda en kötü etkinliğe sahip orman işletmeleri arasında yer alırken, minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, bir modelde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesi arasındadır.

Çizelge 34. Minimaks pişmanlık yaklaşımı sonuçlarına göre, tüm modellerde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin α kesim düzeylerine dağılımı

Table 34. Distribution of the least efficient three forest enterprises to all the models at α cut levels using minimax regret-based approach

Orman İşletmesi

İzmir Uşak Denizli Çal Acıpayam Bayındır Kemer Muğla Nazilli Yatağan Manisa Dalaman 0,30 14 13 16 4 - 3 1 - - - - - 0,50 14 12 14 4 - 5 2 - - - - - 0,70 14 12 9 8 4 3 - - 1 - - - Bulanık

VZA 7 14 10 7 4 12 - - 14 6 6 7 Klasik

VZA 11 12 11 4 - 10 - - 9 - 6 -

64 5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Topluma sunduğu çeşitli ürün ve hizmetler nedeniyle çok sayıda girdi ve çıktı değişken ile faaliyetlerini sürdüren orman işletmeleri, biyolojik, teknik, sosyal, kültürel, ekonomik vb. etkinliklerini ve kararlarını değerlendirmede çok ölçütlü karar verme tekniklerini yaygın olarak kullanmaktadır. Bu araştırmada da, doğrusal programlama tabanlı çok ölçütlü karar verme tekniği olan veri zarflama analizi’nden yararlanılmıştır.

Veri zarflama analizi (VZA), karar birimi olarak adlandırılan işletme veya sektörlerin etkinliğini, ağırlıklı çıktılar toplamını ağırlıklı girdiler toplamına oranlayarak belirleyen bir tekniktir. Bu tekniğin, farklı birimlere sahip çok sayıda girdi ve çıktıyı birlikte değerlendirmesi, etkin ve etkin olmayan karar verme birimlerini belirleyerek etkinsizliğin kaynağını tespit etmesi ve etkin olmayan karar verme birimlerine referans seti oluşturması gibi önemli özellikleri bulunmaktadır.

Klasik VZA tekniği, kesin olmayan verilerle ilgilenmemekte ve bütün girdi ve çıktıların kesin verilerden oluştuğunu varsaymaktadır. Gerçekte ise bu varsayım, her zaman doğru değildir ve belirsizlik nedeniyle kesin olmayan verilerle karşılaşılmaktadır. Bütün bu belirsiz veya kesin olmayan veriler, bulanık sayılarla ifade edilmektedir.

Son yıllarda, birçok araştırma, bulanık verilerle, bir karar verme birimleri kümesinin yönetimsel veya işlemsel etkinliğinin nasıl değerlendirileceği problemine odaklanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, VZA tekniğinin uygulamaları, belirsiz değerlere sahip olan girdi ve çıktıların tahmin edilmesini veya belirlenmesini amaçlamaktadır. Genellikle, hatalı olarak adlandırılabilecek bu veriler, olasılıklı, aralık, sıra belirten, kalitatif veya bulanık şeklinde sınıflandırılmakta ve bu sınıfların özelliğine göre de farklı yaklaşımlar geliştirilmektedir. Ancak bu araştırmalarda uygulama ağırlığından çok teorik yapının üzerinde durulmaktadır.

Bu araştırmada da, Ege Bölgesinde bulunan 26 orman işletmesinin etkinlik düzeyleri, 2005-2007 yıllarına ait verilerinden yararlanılarak ve Charnes et al.

(1978) tarafından önerilen girdiye yönelik CCR modeli kullanılarak klasik ve bulanık VZA teknikleri ile değerlendirilmiştir. Ayrıca; orman işletmeleri, bulanık VZA sonuçlarına göre elde edilen alt ve üst sınır etkinlik değerleri için minimax pişmanlık yaklaşımı ile maksimum etkinlik kaybı değerleri de hesaplanarak, en iyiden en kötüye doğru sıralanmıştır.

VZA tekniği ile elde edilen sonuçlar, orman işletmelerinin yöneticilerine uygun bir organizasyon yapısının oluşturulmasında ve sonuçların analizi ile de yeni yönetsel kararların alınmasında yardımcı olmaktadır. Diğer bir ifadeyle, orman işletmelerinin yöneticileri, sürdürülebilir orman kaynakları yönetimi kapsamında uygulayacağı kararların etkinliğini, VZA tekniği ile ayrı ayrı inceleyebilir.

Ege Bölgesindeki 26 orman işletmesinin etkinliğini VZA ile değerlendirebilmek için, 40’ı girdi ve 24’ü de çıktı değişken olmak üzere önemli olduğu belirlenen toplam 64 değişkenden yararlanılmıştır. Değişkenlerin sayısının karar verme birimleri sayısından oldukça fazla olması nedeniyle, değişkenlerin tamamını içeren tek bir VZA modeli yerine, orman kaynakları yönetimi kapsamında alınan her bir karar veya faaliyet dikkate alınarak, 17 adet model geliştirilmiş ve çözülmüştür. Geliştirilen modellerde işletme büyüklüğü, istihdam, orman koruma, orman yangınlarıyla mücadele, odun üretimi, silvikültür, satış miktarı, gider ve gelir değişkenleri yer almış ve böylece, her bir karar bazında da bu orman işletmelerinin etkinliği incelenmiştir.

Model 1’de ormancılıkta önemli görülen dokuz girdi değişken ve beş çıktı değişkenden oluşan toplam 14 adet değişken esas alınarak orman işletmelerinin etkinliği ölçülmüştür. Sonraki 15 adet modelde, 14 değişken ile birlikte her birinin oluşumuna yardımcı olan değişkenler de dikkate alınarak orman işletmelerinin etkinliği belirlenmiştir. Model 17’de teknik personelin belirlediği değişkenlerle orman işletmelerinin etkinliği tespit edilmiştir.

Klasik VZA ile yapılan değerlendirmelerde, değişkenlerin üç yıllık ortalama değerleri kullanılmıştır. Klasik VZA tekniği ile 17 modeldeki her bir değişken için öncelikle etkin olmayan orman işletmeleri, daha sonra ise etkin olmayan orman işletmelerinin etkin olabilmesi için kullandığı girdi değişkenlerin ve ürettiği çıktı değişkenlerin olması gereken düzeyleri belirlenmiştir.

Klasik VZA’da etkin olmayan orman işletmeleri için aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır :

• 17 klasik VZA modelinin 12’sinde Uşak Orman İşletmesi, 11’inde Denizli ve İzmir Orman işletmeleri, 10’unda Bayındır Orman İşletmesi ve dokuzunda Nazilli Orman İşletmesi, altısında Manisa Orman İşletmesi ve dördünde Çal Orman İşletmesi etkin değildir.

• Klasik VZA sonuçları genel olarak yorumlandığında ise Denizli, Uşak, Bayındır, İzmir ve Nazilli Orman İşletmeleri, 17 modelin en az % 53’ünde etkin bulunmamıştır.

Bulanık VZA değerlendirmeleri, aralık veriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda üçgen üyelik fonksiyonu temelinde alt, merkezi ve üst sınırlar tanımlanarak bulanık veriler oluşturulmuştur. Bulanık veriler, Zimmermann (1991)’nın α kesme kümeleri yaklaşımı dikkate alınarak, aralık verilere dönüştürülmüştür. Böylece üç farklı α kesim düzeyinde (0,30, 0,50 ve 0,70) alt ve üst sınır değerleri elde edilmiştir. Wang et al. (2005) tarafından önerilen bulanık VZA yaklaşımı ile üç farklı α kesim düzeyi için aralık etkinlik değerleri bulunmuştur. Daha sonra, orman işletmeleri alt ve üst sınır etkinlikleri dikkate

alınarak Minimaks Pişmanlık Yaklaşımı ile elde edilen maksimum etkinlik kaybı değerlerine göre sıralanmıştır.

Bulanık VZA’da alt sınırlar dahilinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.

• 0,30 ve 0,50 α kesim düzeyinde, 17 modelin hiç birinde etkin orman işletmesi bulunmamaktadır.

• 0,70 α kesim düzeyinde, Model 14’te Çameli ve Demirci Orman İşletmeleri, Model 16’da Bayındır, Manisa, Akhisar ve Fethiye Orman İşletmeleri etkindir. Bu bağlamda 0,70 α kesim düzeyinde Çameli, Bayındır, Demirci, Manisa, Akhisar, Fethiye ve Yılanlı Orman İşletmeleri ancak iki modelde etkin bulunmuştur.

• Üç α kesim düzeyinde bulanık VZA sonuçları değerlendirildiğinde, alt sınır etkinliği kapsamında elde edilen sonuçlara göre orman işletmeleri genellikle etkin değildir.

• Bulanık VZA’da üst sınırlar dahilinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.

• 0,30 α kesim düzeyinde, 17 bulanık VZA modelinin 14’ünde Nazilli Orman İşletmesi, 12’sinde Uşak ve Bayındır Orman İşletmeleri, 10’unda Denizli Orman İşletmesi, yedisinde İzmir ve Dalaman Orman İşletmeleri, altısında ise Manisa Orman İşletmesi üst etkinlik sınırı bakımından etkin değildir. Diğer orman işletmeleri ise etkindir.

• 0,50 α kesim düzeyinde, 17 bulanık VZA modelinin 14’ünde Uşak Orman İşletmesi, 12’sinde Nazilli Orman İşletmesi, 10’unda Bayındır Orman İşletmesi, sekizinde Denizli Orman İşletmesi, yedisinde Çal, İzmir ve Dalaman Orman İşletmeleri, dördünde Manisa ve Yatağan Orman İşletmeleri üst etkinlik sınırı bakımından etkin değildir. Diğer orman işletmeleri ise etkindir.

• 0,70 α kesim düzeyinde, 17 bulanık VZA modelinin 14’ünde Uşak Orman İşletmesi, 11’inde Nazilli Orman İşletmesi, dokuzunda Bayındır Orman İşletmesi, sekizinde Denizli Orman İşletmesi, yedisinde Çal, İzmir ve Dalaman Orman İşletmeleri, altısında Yatağan Orman İşletmesi dördünde Acıpayam Orman İşletmesi ve üçünde Manisa Orman İşletmesi üst etkinlik sınırı bakımından etkin değildir. Diğer orman işletmeleri ise etkindir.

Belgede T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI EGE ORMANCILIK ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ (sayfa 66-0)