Araştırma Yöntemi ve Deseni

Yöntem ‘Bilim kavramı ile birlikte düşünüldüğünde, bilimsel yöntem ‘bilim üretmenin yolu’, ‘bilimin süreç yönü’, ‘kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol’, ‘uygulandığında, bilime katkı getirmiş ve getireceğine güvenilen süreçler…’ ya da daha genel bir anlatımla ‘problem çözmek için izlenen düzenli yol’ şeklinde algılanabilir (Karasar, 2007).

Bilimsel araştırmalarda kullanılan yöntemler nitel, nicel ve karma araştırma olmak üzere üç grupta incelenir. Bu araştırmada yöntem olarak, karma yöntem kullanılmıştır. Karma yöntem araştırma problemini kapsamlı ve çok boyutlu incelemek amacıyla nitel ve nicel yöntemi birlikte kullanarak gerçekleştirilen araştırmadır. Karma yöntem araştırmalarının gerekliliği olay ve olguların basit ve tek boyutlu olmamasından kaynaklanır. Karma yöntem yaklaşımına göre her olay ve olgunun hem nitel hem de nicel boyutu vardır (Yıldırım ve Şimşek 2013). Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir şekilde ortaya çıkarılmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır. Başka bir deyişle nitel araştırma, kuram oluşturmayı temel alan bir anlayışla sosyal olguları bağlı bulundukları çevre içerisinde araştırmayı ve anlamayı ön plana alan yaklaşımdır. Nitel araştırmalarda 3 tür veri toplanır. ‘Çevreyle ilgili veriler’, araştırmanın yer aldığı sosyal, psikolojik, kültürel ve fiziksel özellikleriyle ilgilidir. ‘Algılara ilişkin veriler’, araştırma grubundaki bireylerin süreç hakkındaki düşüncelerini içerir. ‘Süreçle ilgili veriler’ ise araştırma sürecince neler olduğu ve bu olanların araştırma grubunu nasıl etkilediği ile ilgilidir (Yıldırım ve Şimşek, 2013).

Gerçekliği araştırmacıdan bağımsız gören, kendi dışındaki gerçekliğin de nesnel olarak gözlenip, ölçülüp, analiz edilebileceğini kabul eden görüş nicel araştırmaları

tanımlamaktadır. Nicel araştırmalar, gerçekler ile duyguların birbirinden ayrılabileceği temeline dayanır. Nicel araştırma yapanlar, değişkenler arasındaki ilişkileri kanıtlamaya çalışır. Araştırmacının amacı genelleme yapmak, tahminlerde bulunmak, nedensellik ilişkisini açıklamaktır (Büyüköztürk vd 2013).

Çeşitleme (triangulation), bir araştırmada tek bir yöntem yerine birbirini destekleyen, entegre olan iki ya da daha çok yöntemin birlikte kullanılmasını, böylece yöntemde zenginleşmeyi sağlayan bir uygulamadır. Aynı çalışma içinde anket, ölçek gibi nicel araçların yanı sıra, görüşme, gözlem, kayıtların incelenmesi gibi nitel yöntemlerden uygun olanların kullanılması bir çeşitlemedir (Büyüköztürk vd., 2013).

Bu çalışmanın nicel kısmında iki farklı öğretim yönteminin (ARCS motivasyon yöntemine göre düzenlenen öğretim yöntemi ve öğretmen merkezli yöntem) etkinliğini belirlemek amacıyla ‘yarı deneysel desen’ uygulanmıştır. Creswell’e göre (2003) bu desen deneklerin iki grup olarak ayrıldığı, uygulamadan önce ve sonra olmak üzere iki kez test uygulanarak ölçüldükleri bir modeldir. Yarı deneysel deseni tam deneysel desenden ayıran fark, örneklemin rastgele atama ile oluşturulamamasıdır. Eğitim araştırmalarında tam deneysel çalışmalardan sonra yaygın olarak kullanılan yarı deneysel desenler, bazı kontrol güçlüklerine rağmen sınırlılıklarını dikkate almak kaydıyla kullanılabilir (Büyüköztürk vd., 2013).

Araştırmanın nitel kısmında; uygulama sonrası deney ve kontrol grubundan yedişer öğrenci seçilerek mülakat (görüşme) yapılmıştır. Görüşme ile araştırmanın nitel verileri elde edilmiştir. Mülakat yapılacak öğrenciler deney ve kontrol grubundan başarı testi sonuçlarına göre en yüksek puanı alan ve en düşük puan olan öğrenciler şeklinde ikişer ikişer gruplandırılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizine tabii tutulmuştur. Mülakat formu örneği Ek 4’te verilmiştir. Mülakat formu 4 soru içermektedir.

Çalışmanın deneysel deseni Çizelge 3.1’de özetlenmiştir. Uygulamaya başlamadan önce, 8. sınıfta öğrenim gören öğrenciler için Fen ve Teknoloji Başarı Testi (FTBT) öntest olarak, uygulama yapıldıktan sonra ise aynı test sontest olarak çalışma

kapsamındaki tüm öğrencilere uygulanmıştır. Uygulama 7 hafta süre ile ders öğretmeni tarafından yapılmıştır. Ayrıca öğrencilerin Fen Bilimleri dersine olan tutumlarını ölçmek için tutum testi, motivasyonlarını ölçmek için motivasyon testi öntest ve sontest olarak uygulanmıştır.

Çizelge 3.1. Çalışmanın deneysel deseni

Gruplar Öntestler Uygulama Sontestler

Deney Grubu 8/C 8/F 8/G Fen Bilimleri Başarı Testi- Motivasyon Testi-Tutum Testi

7 Hafta süre ile ARCS Motivasyon Modeline Göre Yapılan Öğretim Fen Bilimleri Başarı Testi- Motivasyon Testi-Tutum Testi Kontrol Grubu 8/A 8/B 8/D 8/E Fen Bilimleri Başarı Testi- Motivasyon Testi-Tutum Testi

7 Hafta süre ile Yapılan Öğretmen Merkezli Öğretim Fen Bilimleri Başarı Testi- Motivasyon Testi-Tutum Testi

Uygulama 7 hafta süre ile ders öğretmeni olan araştırmacı tarafından yapılmıştır. Kontrol grubunda öğretmen merkezli öğretim ile ders işlenmesi planlanan şekilde sürdürülmüştür. Bu grupta öğretmen merkezli öğretim yöntemlerinden daha çok düz anlatım ve soru-cevap yöntemleri kullanılmıştır. Öğretmen merkezli öğretimin yapıldığı kontrol grubunda öğretmen aktif, öğrenci pasif durumda kalmıştır. Öğretmen her dersin başlangıcında bir önceki dersi kısaca tekrarlayarak konunun hatırlanmasını sağlamıştır. Bu sayede konular arasında bağlantı kurulmuştur. Öğretmen konuyla ilgili önemli kavramları ve notları tahtaya yazarak öğrencilerin tahtada yazılı olan bilgileri defterlerine yazmalarını istemiştir. Konu ile ilgili öğrencilere kısa notlar tutturulmuştur. Araç-gereç olarak yazı tahtası ve ders kitabı kullanılmıştır. Ders sonuna doğru öğrenciden beklenen kazanımların kazanılıp kazanılmadığının anlaşılması için öğrencilere sorular sorulmuş, konu ile ilgili test çözülmüş anlaşılmayan kısımlar tekrar açıklanıp, son aşamada tüm dersin genel bir özeti yapılarak ders tamamlanmıştır.