Araştırma Sahasındaki Toprak Grupları

Araştırma sahasındaki topraklar, belli iklim şartlarındaki oluşma ve horizonlaşma özelliklerine, fiziksel, kimyasal ve besin maddelerine göre sınıflandırılmıştır. Sahadaki toprakların oluşum şartları ve buna bağlı olarak toprak gövdesi veya profilinde gösterdikleri özelliklere göre sınıflandırılmaları önemlidir. Böyle bir sınıflandırma yaparak toprakların oluşum şartlarını ve oluşmada etkili olan faktörleri ortaya koyabilmekteyiz.

2.4.1. Kırmızımsı Kestane Renkli Topraklar

Bu topraklar çoğunlukla tepelik, dağlık ve dalgalı topoğrafya ile %6-%20 meyilli alanlarda görülür. A,B,C profiline sahip zonal topraklardır. A horizonunun rengi koyu kırmızı, kahverengi nötr veya bazik reaksiyondadır. B horizonunun rengi kırmızımsı kahverengidir50.

Ortalama yıllık yağışın 450–700 mm olduğu, ortalama yıllık sıcaklığın 11,5– 12,0˚C’dir. Sıcaklığın nispeten fazla olması topraktaki demiri fazla okside ettiğinden renk kırmızıdır. Yüksek sıcaklık organik madde parçalanmasını arttırdığından organik madde miktarı düşüktür. Araştırma sahasında bu tip topraklara Pınarkaya, Büyük Koraş, Kıraman, civarında rastlanmaktadır51.

2.4.2. Kahverengi Orman Toprakları

İnterzonal toprakların kalsimorfik grubuna dahil olması sebebiyle karakteristik özelliği yüksek derecede kireç içeren anakaya üzerinde gelişmesidir. A,B,C horizonları mevcut olup, bunlar birbirlerine tedrici geçiş yapar. A horizonu granüller veya yuvarlak köşeli blok yapıda ve kahverengidir. C horizonu daha fazla kil içerir. Fakat kil birikmesi pek az ya da hiç yoktur. Kurak mevsimi bulunan ılık, nemli ve yarı nemli iklim bölgelerinde yaygındır. Araştırma sahasında Akpınar, Kayaönü, Çatköy, Berendi ve Melikli civarında yaygındır52.

2.4.3. Kırmızımsı Kahverengi Topraklar

Ana madde çoğunlukla kireç kayası, marn ara tabakalı marno kalker ve çakıllı eski depozitlerdir. Ana madde olarak genellikle sığ topraklarda sert kalker, derin topraklarda ise çakıllı eski depoziteler bulunur. A,B,C horizonlu zonal topraklardır. A ve B horizonunun

50 _{T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Bak. Topraksu Gen. Müd., 1978, Konya Kapalı Havzası Toprakları,} Raporlar Serisi, s. 75, Ankara.

51 _{T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Bak. Topraksu Gen. Müd., 1978, A.g.e., s. 75, Ankara.} 52 _{T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Bak. Topraksu Gen. Müd., 1978, A.g.e., s. 75, Ankara.}

rengi kırmızımsı kahve ve kırmızıdır. C horizonu ise kırmızımsı sarı renklidir. Bu topraklar yıllık ortalama sıcaklığı 12,3 ˚C olup, kahverengi toprakların oluştuğu sıcaklıktan yüksektir. Yüksek sıcaklık topraktaki demirin oksidasyonunu arttırdığından daha kırmızı renklidir. Yüksek sıcaklık nedeni ile organik madde parçalanması fazladır, bu nedenle de A horizonu organik madde bakımından fakirdir.

Araştırma sahasında bu topraklar Üçharman, Buğdaylı deresi çevresi, Büyükkoraş, Melikli, Yarıkkuyu, Dokuzyol ve Ayrancı civarında bulunur.

Kırmızı Kahverengi Topraklar A, B, C profilli zonal topraklardır. Erozyona uğrayan kısımlarda yalnız A ve C horizonu görülür. Kalsifikasyon nedeni ile çok miktarda kalsiyum bulunmaktadır. Bu nedenle baz saturasyonu da yüksek olmaktadır. Bu toprakların büyük kısmı kuru tarımda kullanılmaktadır. Toprak derinliği yetersizdir. Meyilli ve taşlı olan kısımlarda mera şeklinde kullanılmaktadır.

2.4.4. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları

A,B,C horizonlu zonal topraklardır. İyi teşekkül etmiş A horizonu gözenekli bir yapı gösterir. A horizonu üzerinde bulunan organik horizonu her zaman görmek mümkün değildir. Ancak buradaki organik madde daha ziyade asit karakterli olup, mineral kısımdan ayrı veya çok az bir karışma gösterir. B horizonu zayıf teşekkül etmiş kahverengi veya koyu kahverengi granüller ya da yuvarlak blok yapıdadır. Kil birikmesi pek az ya da yoktur. Araştırma sahasındaki Devezindanı tepe ve çevresinde yayılış gösterir53.

2.4.5. Alüvyal Topraklar

Yüzey sularının tabanlarında veya etki alanlarında akarsular tarafından taşınarak yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan A,C profilli zonal topraklardır.

Alüvyal topraklarda çok çeşitli ana maddeye rastlamak mümkündür. Akarsuların muhtelif zamanlarda getirdiği tortuların karakterlerine göre toprak profilli çeşitli katlar arz eder. Araştırma sahasında Ayrancı civarında yayılış gösterir.

2.4.6. Kolüvyal Topraklar

Taşınma yolu ile meyilli arazilerde birikmiş A,C profiline sahip zonal topraklardır. Toprak karakterleri daha ziyade civardaki yüksek arazi topraklarının karakterlerine benzer. Profildeki çakılların özelliği, kopup geldiği ana kayaya benzer. Kolüvyal topraklar özel bir iklime ve vejetasyona bağımlı olmadığı için her iklimde bulunabilirler ve bitki örtüleri de çok çeşitli olabilir. Araştırma sahasında Ayrancı Baraj Gölü’nün kuzeydoğu kesimlerinde yaygındır54.

2.4.7. Kahverengi Topraklar

A,B,C horizonuna sahip zonal topraklardır. Ana madde andezit, spilit, bazalt ve porfirit gibi püskürük kayaçların ayrışma ürünleridir. Genel topoğrafya dalgalı, tepelik ve arızalı olarak görülür. Genellikle çok dik meyillerde bulunur. Esas kullanma şekli mera olup, bunun yanında kuru tarım alanları olarak ta kullanılır. A horizonu 20-30 cm kalınlıkta serbest CaCO’a rastlanmaz. B horizonu taşların çokluğu nedeni ile C horizonu ile karışmış durumdadır. Araştırma sahasında Kızıl tepe, Kızılsarnıç tepe, Bozdağ ve Dokuzyol civarında yayılış gösterir.

2.4.8. Çıplak Kaya ve Molozlar

Çıplak kaya yüzeyleri ve bunlardan parçalanmış taş ve molozlardan ibarettir. Toprak örtüsü yoktur. Kaya ve taş yüzeyleri %70’e kadar çıkabilir (Foto 2.10). Toprak ancak kaya çatlaklarında birkaç metrekarelik oyuklarda bulunur. Topraktan yoksun olmaları nedeni ile üzerlerinde bitki yetişemediği gibi yetiştirmekte mümkün değildir. Bu nedenle tarıma elverişli değildir. Araştırma sahasında Ayrancı Baraj Gölü’nün doğusunda Karakürtlü dağında, Büyükkabak tepe, Ardıçlık tepe, Orta tepe, Ulusaray tepe, Meliz tepe çevresinde mevcuttur55.

2.4.9. Kestane Renkli Topraklar

Kestane renkli topraklar kalkerli ana maddelerden oluştukları için gövdelerinde yüksek oranda serbest CaCO ihtiva eder. Kireç birikmesi bu toprakların da oluşum esasıdır. Daha fazla yağışlı bölgelerde oluşması nedeni ile kireç birikme horizonu kahverengi, kırmızı kahverengi ve siorozem topraklara nazaran daha derinde görülür. Topoğrafya dalgalı olup, meyil genellikle %8-%15 arasındadır. Kestane renkli topraklar

54 _{T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Bak. Topraksu Gen. Müd., 1978, A.g.e., s. 76, Ankara.} 55 _{ATALAY, İ., 1991, A.g.e., s. 257, Ankara.}

A,B,C profiline sahip zonal topraklardır. Araştırma sahasında Kayaönü, Büyükkoraş, Küçükkoraş, Kavaközü ve Melikli köyleri arasında yayılış gösterir.

Şekil 2.5. Ayrancı’nın Toprak Haritası (K.İ.T.M., (1978), 1/100000 Ölçekli Arazi Kullanım Haritasından Yararlanılmıştır.)