Araştırma Deseni

Araştırmada Uyarlanmış Bunu Çöz! Stratejisi’nin öğrencilerin matematik problemlerini çözme becerisine etkisini belirlemek amacıyla yarı deneysel araştırma yöntemi, Uyarlanmış Bunu Çöz! Stratejisi’ne yönelik öğrenci ve aile görüşlerini incelemek için ise nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma yöntemlerinden çoklu yoklama deseni ve sosyal geçerlilik için anket kullanılırken, nitel araştırma yöntemlerinden ise görüşme yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır.

Tek denekli araştırmalar bağımsız değişkenin kontrolünün tamamen araştırmacıda olmasından dolayı deneysel araştırma grubundadır. Tek denekli araştırmalarda amaç bağımlı ve bağımsız değişken arasındaki işlevsel ilişkiyi ortaya koymaktır. Tek denekli araştırmalar da standart koşullar altında yinelenen ölçümler yapılmaktadır. Böylece her öğrenci kendi kendisinin kontrolünü oluşturarak ve davranış değiştirme ya da öğretim uygulamalarının etkililiği ortaya konmuş olur. Bu araştırma yöntemine deneğin kendi içinde değerlendiriliyor olmasından yani tekil değerlendirilme yapılasından dolayı tek denekli denilmiştir. Deneklerin, kendi kendisinin kontrolünü oluşturması başlama düzeyi verilerinin toplanması ile mümkün olmaktadır. Tek denekli araştırmalar başlama düzeyi ve uygulama düzeyi olmak üzere iki önemli evreden oluşmaktadır. Tek denekli araştırma yöntemi modelleri de bu iki evrenin birbirine göre düzenlenmesine göre farklılaşmaktadır (Tekin-İftar, 2018). Bu araştırma modelinde grup deneysel araştırmalarda kontrol grubunun gördüğü işlevi başlama düzeyi evresi görmektedir.

Bu araştırmada nicel araştırma yaklaşımlarında tek denekli araştırmalardan, çoklu yoklama modelinin, yoklama denemeli çoklu yoklama deseni kullanılmıştır.

49

3.1.1. Çoklu yoklama deseni

Çoklu yoklama modeli davranış değiştirme programının ya da bir öğretimin etkililiğini belirleyebilmek için birden çok durumu değerlendirilebilmesini sağlamaktadır. Çoklu yoklama modeli, çoklu başlama düzeyi modellerinin uyarlanmış halidir. Bu modelde başlama düzeyi evresine yoklama ismi verilmektedir ve bu modelde zaman zaman başlama düzeyi verisi toplanmaktadır. Yoklama oturumunda yalnız bir deneme olabileceği gibi çok sayıda deneme de olabilmektedir. Çoklu yoklama modelinde; başlama düzeyi evresinde kararlı veriler elde etmek için farklı zaman dilimlerinde veriler toplanmaktadır. Başlama düzeyinde toplanan her ayrı veri bir yoklamadır ve başlama düzeyi evresi de bu verilerin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Bu modelinin en önemli avantajları, yapılan uygulamanın geri çekilmesini gerekli kılmadığı gibi hedef davranışın geriye dönüşü olan bir davranış olup olmaması da önemli değildir. Bu model aynı zamanda azaltılmak ya da artırılmak istenen davranışlar içinde uygundur. Çoklu yoklama modelleri üç ya da daha fazla bağımlı değişkenler üzerinde bağımsız değişkenin etkisinin incelendiği ‘davranışlar arası çoklu yoklama modeli’, ‘ denekler arası çoklu yoklama modeli’ ve ‘ortamlar arası çoklu yoklama modeli’ olarak üç grupta toplanmıştır. Ayrıca çoklu yoklama modeli ‘yoklama denemeli çoklu yoklama modeli’ ve ‘yoklama evreli çoklu yoklama modeli’ olarak iki şekilde tasarlanmıştır. Herhangi bir çoklu yoklama modeli yoklama evreli ya da yoklama denemeli olarak tasarlanabilir ve bunun tasarlanmasında herhangi bir kural ya da ölçüt bulunmamaktadır (Tekin-İftar, 2018).

3.1.2. Çoklu yoklama deseninin araştırmada uygulanması

Bu araştırmada Uyarlanmış Bunu Çöz! Stratejisi’nin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin matematik problemi çözme becerilerine etkisini belirlemek amacıyla denekler arası çoklu yoklama modeli kullanılmasına karar verilmiş olup denekler arası çoklu yoklama modeli ‘yoklama evreli çoklu yoklama modelinde’ tasarlanıp öyle kullanılmıştır.

Yoklama denemeli çoklu yoklama modelinde öncelikli olarak bağımlı değişken seçilmelidir. Bu araştırmada Uyarlanmış Bunu Çöz! Stratejisi’nin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin matematik problemi çözme becerilerine etkisi araştırıldığından dolayı bağımlı değişkenler denekler olup aranan özellikleri sağlayan üç öğrenci belirlenmiştir. Bu araştırmanın bağımsız değişkeni ise öğretimi yapılan strateji ile sağlanmıştır. Yoklama denemeli çoklu yoklama modelinde de öncelikle tüm öğrencilerden aynı gün başlama düzeyi verileri toplanarak uygulamaya başlanır. Birinci öğrenci ile başlama düzeyi evresi verileri toplanır ve veriler kararlı hale geldikten sonra uygulama evresine geçilir. Bu sürede ise diğer öğrencilerden ara ara başlama düzeyi verileri alınmaya devam edilir. Birinci öğrenci yani ilk bağımlı değişken uygulama evresinde aranan ölçütte performans göstermeye başlayınca ikinci öğrenciden

50

başlama düzeyi verilerinde kararlılık oluşuncaya denk başlama düzeyi verisi toplanır. İkinci öğrenciden kararlı veriler elde edilince ikinci öğrenci ile uygulama evresine geçilir. Bu esnada üçüncü öğrenciden ara ara başlama düzeyi verileri toplanmaya devam edilir. İkinci öğrenci uygulama evresinde aranan ölçütte performans gösterince üçüncü öğrenciden kararlı veri elde edilinceye kadar başlama evresi verileri toplanır. Üçüncü öğrenciden yani son bağımlı değişkenimizden de kararlı veriler elde edilince onunla da uygulama evresine geçilir. Üçüncü öğrenci aranan ölçütte performans gösterene kadar uygulama evresine devam edilir. Böylece modelde birinci bağımlı değişken ile tahminde bulunma, ikinci bağımlı değişken ile doğrulama, üçüncü bağımlı değişken ile ise yineleme süreçleri tamamlanmış olur. Uygulama evresi bağımsız değişkenin sırası ile her öğrenciye yani her bağımlı değişkene uygulandığı evredir. Uygulama evresinde bağımsız değişken uygulanarak bağımlı değişkende meydana gelen değişiklikler gözlemlenir. Üç öğrenci ile de uygulama evresi tamamlandıktan sonra her bir bağımlı değişken için bağımsız değişkenin uygulanmasından sonra elde edilen değişikliğin devam edip etmediğini incelemek üzere araştırmacının belirlediği zaman dilimlerinde izleme verisi toplanır (Tekin-İftar, 2018).

Bu araştırmada başlama düzeyi verileri toplanırken bir aşamalı toplama ve çıkarma işlemi içeren değişim problemlerini içeren değerlendirme formları kullanılmıştır. Yine yoklama evresinde de MEB matematik müfredatında yer alan bir aşamalı toplama ve çıkarma işlemi içeren değişim problemleri kullanılmıştır. Uygulama esnasında ‘Uyarlanmış Bunu Çöz! Stratejisi’ ile bir aşamalı toplama ve çıkarma işlemi içeren değişim problemi çözme becerisinin öğretimi yapılmıştır ve öğrencilerin uygulama aşamasını tamamlayabilmeleri için %80 ölçütü sağlamaları beklenilmiştir ve uygulamanın sonlandırılması için verilerin kararlı hale gelmesine dikkat edilmiştir. Uygulama verilerinin kararlı hale gelip gelmediği bir aşamalı toplama ve çıkarma işlemi içeren değişim problemlerinin yer aldığı değerlendirme kağıtları ile ölçülmüştür. Bu araştırmada uygulama verisi toplandıktan sonra elde edilen değişikliklerin devam edip etmediğini ölçmek amacıyla iki, dört ve beş hafta sonra her öğrenciden bir kez izleme verisi toplanmıştır. Ayrıca bir aşamalı toplama ve çıkarma işlemi içeren karşılaştırma problemlerine genelleme performanslarını belirlemek amacıyla başlama düzeyinde birinci denekten bir, ikinci denekten iki, üçüncü denekten üç genelleme verisi toplanmıştır. Genelleme verileri öğretimden sonra da birer kez öğretim sonu verileri toplanmış olup öğrencilerin beceriyi sürdürmelerini belirlemek amacıyla öğretimden iki, dört ve beş hafta sonra her çocuktan birer kez genelleme izleme verileri toplanmıştır.

51

3.1.3. Nitel araştırma yöntemi

Sosyal geçerlik verilerini elde etmek amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak öğretmen ve öğrencilerle görüşmeler yapılmıştır. Yıldırım (1999), nitel araştırmayı, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel bilgi toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlamıştır. Nitel yöntemlerden en sık kullanılanı görüşmedir. Görüşme insanların perspektiflerini, tecrübelerini, duygularını ve algılarını ortaya koymada kullanılan oldukça güçlü bir yöntemdir (Bogdan ve Biklen, 1992 aktaran Yıldırım, 1999). Görüşme yönteminde, yapılandırılmış görüşme formu, yarı yapılandırılmış görüşme formu ve yapılandırılmamış görüşme formu olarak üç tür görüşmeden söz edilebilmektedir. Bu araştırmada daha derinlemesine ve ayrıntılı bilgi toplayabilmek amacıyla ve daha esnek uygulanabilir olmasından dolayı görüşme yönteminden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada öğrencilerden sosyal geçerlilik verileri toplanırken anket kullanılmıştır.

3.1.4. Araştırmada nitel araştırma yönteminin uygulanması

Bu araştırma sürecinde sosyal geçerliliği belirleyebilmek amacıyla öğrenciler ile yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak görüşmelere gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler ile görüşmeler yapılmadan önce beş açık uçlu soru araştırmacı tarafından hazırlanıp soruların açık, net olup olmadığı, kapsam geçerliliğini sağlayıp sağlamadığı hakkında özel eğitim alanında çalışan bir öğretim üyesi tarafından değerlendirme alınmıştır. Değerlendirme sonucunda alınan dönütler ışığında sorular tekrar düzenlenerek son şekli verilmiştir. Öğrenciler ile görüşmeler bireysel olarak, uygulamanın gerçekleştirildiği sınıf ortamında yapılmıştır. Görüşme esnasında öğrenciler bilgilendirilerek, kayıt için izi alınmıştır ve görüşmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir.