Araştırma Analizinde Yararlanılan Teknikler

“Okul İçi Muhasebe Bürosu Uygulama Projesi” öncesinde ve sonrasında uygulanacak olan test formunda verilerin doğru yoldan çözümlemesine yardımcı olan tekniklerin kullanılması için temelde parametrik veya parametrik olmayan test koşullarının sağlanıp sağlanmadığının da araştırılması gerekir.

Verilerin analizinin yapılması için verileri acaba hangi sınıfta (kategoride) olduğunu belirlememiz gerekir? Veri sınıflamada kriter, verinin özellikleridir. Veri özelliklerine göre sınıflamada ise analiz teknikleri parametrik olan ve parametrik olmayan analiz teknikleri olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bazı analiz tekniklerinin uygulanabilmesi için toplanan verinin ön koşul olarak bazı özelliklere sahip olması istenir (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004: 155).

Parametrik test koşulları ise; (a) veriler nicel özellikte olmalıdır, (b) veriler normal dağılıma sahip olmalıdır, (c) varyanslar homojen olmalıdır yani dağılımların yaygınlıkları benzer olmalıdır, (d) örneklemi oluşturan birimler –denekler- evrenden yansız olarak seçilmelidir, (e) örneklemi oluşturan birimler –denekler- birbirinden bağımsız olmalıdır, (f) örneklem büyüklüğü 10’dan az olmamalıdır, eğer örneklem büyüklüğü 30’dan büyük ise parametrik testler her zaman parametrik olmayan testerden üstündür (Ural ve Kılıç, 2006: 83).

Parametrik testlerin kullanılabilmesi için yukarıda verilen koşulların gerçekleşmesi gerekir. Parametrik test koşullarının karşılanamadığı durumlarda parametrik olmayan karşılığı kullanılmalıdır. Parametrik testlerde grup sayılarına yönelik kullanılabilecek test türleri aşağıdaki Tablo 5’de görülmektedir:

Tablo 5

Parametrik Testlerde Grup Sayılarına Yönelik Kullanılan Test Türleri

Karşılaştırma İçin Grup Sayısı Parametrik Testler Bir Grup Örneklem İçin Tek Örneklem İçin T Testi

Bağımsız İki Grup İçin Bağımsız Örneklemler İçin T Testi İlişkili İki Ölçüm İçin Bağımlı Örneklemler İçin T Testi

Bağımsız Üç ve Daha Fazla Grup İçin Bağımsız Örneklemler İçin Tek-Faktörlü Varyans Analizi

İlişkili Üç ve Daha Fazla Ölçüm İçin İlişkili (Tekrarlı) Ölçümler İçin Tek-_{Faktörlü Varyans Analizi} (Ural ve Kılıç, 2006: 84)

Bizim araştırmamıza konu olan “Okul İçi Muhasebe Bürosu Uygulama Projesi” öncesinde ve sonrasında uygulanacak olan test verilerinin çözümlemesinde kullanacağımız teknikler, acaba parametrik test koşullarını sağlayan test tekniklerine göre mi, yoksa parametrik test koşullarını sağlamayan parametrik olmayan test tekniklerine göre uygulanacaktır?

Araştırma süreci içinde yapılan uygulama öncesi test ve uygulama sonrası testlerle ilgili olarak parametrik test olup olmadığı ile ilgili olarak; ilk önce verilerin normal dağılıma sahip olup olmadığını ölçmek için “Normal Dağılıma Uygunluk Testi

(Kolmogorov-Sminov Testi)”, ardından da dağılımın yaygınlıklarının benzer olup olmadığının ölçmek için “Varyansların Homojenliği Testi (Levene İstatistiği)” yapılmıştır.

2.6.2.1. Normal Dağılıma Uygunluk Testi

Normal dağılım, parametrik testlerin bir varsayımı olup sürekli değişkenlere ait dağılımların en önemlisidir. Sürekli değişkene ilişkin verilerin normal dağılım göstermesi, verilere ait aritmetik ortalama, ortanca (medyan) ve tepe değerinin (mod) birbirine eşit olması anlamını taşır. Normal dağılıma uygunluk testi (gruplandırılmamış veriler için) parametrik olmayan testlerden tek örneklem Kolmogorov-Smirnov testi ile yapılır (Ural ve Kılıç, 2006:291).

“Okul İçi Muhasebe Bürosu Uygulama Projesi” öncesinde yapılan test verilerinin normal dağılım değeri P=0,953 olup bu değer P>0,05 anlamlılık değerinden büyük olduğu için dağılım normaldir.

Uygulama sonrası test verilerinin normal dağılım değeri P=0,948 olup bu değer de P>0,05 anlamlılık düzeyinden büyük olduğu için dağılım normaldir.

2.6.2.2. Varyansların Homojenliği Testi

Parametrik test varsayımlarından bir diğeri olan varyansların homojenliği testi ise, her bir parametrik test işlemleri gerekleştirilirken varyansların homojenliği (Homogeneity-of-variance) ile ilgli seçenek işaretlenerek Levene istatistiği ile belirlenir.

“Okul İçi Muhasebe Bürosu Uygulama Projesi” öncesinde yapılan test verilerinin varyanslarının eşitliğini (homojenlik) gösteren değeri P=0,658 olup bu değer P>0,05 anlamlılık değerinden büyük olduğu için değişkene ilişkin varyansların homojen (eşit) olduğunu göstermektedir.

Uygulama sonrası test verilerinin varyanslarının eşitliğini (homojenlik) gösteren değeri P=0,423 olup bu değer P>0,05 anlamlılık değerinden büyük olduğu için değişkene ilişkin varyansların homojen (eşit) olduğunu göstermektedir.

2.6.2.3. Bağımlı Örneklemler İçin T Testi

Bu test ile genel anlamda aynı ya da eşleştirilmiş örneklem grubu üzerinde gerçekleştirilen ilişkili iki ölçüme ait ortalama karşılaştırılır. Sosyal bilimler alanında yapılan araştırmalarda bu test ile, tek gruba iki test uygulandıktan sonra testlere ilişkin ortalamalar arasındaki farkın önemli olup olmadığı belirlenir. Bu test ile aynı zamanda iki ölçüm ya da değişken arasındaki ilişki de (korelasyon) belirlenir.

Bağımlı Örneklemler için (bağımlı durum) t testi üç durum için kullanılabilir. Birincisi, bir grubun veya örneklemin iki bağımlı değişkene ilişkin ortalamalarının karşılaştırılarak ortalamalar arasındaki farkın belirli bir güven düzeyinde anlamlı (önemli) olup olmadığını test etmek, ikincisi bir grubun veya örneklemin bir değişkene ait iki farklı zamandaki ölçümlerine ilişkin ortalamalarının karşılaştırılarak söz konusu ortalamalar arasındaki farkın belirli bir güven düzeyinde önemli olup olmadığını test etmek için kullanılır. Tekrarlı ölçümler ile iki ortalamanın karşılaştırıldığı bu duruma tipik araştırılmalarda uygulanan ön test – son test modelidir. Örneğin, öğrencilerin bilgisayar kursu almadan önce yapılan sınavdan aldıkları puanlar ile bilgisayar kursu aldıktan sonra yapılan sınavdan aldıkları puanlar arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? (Bilgisayar kursu öğrenciler üzerinde etkili olmuş mudur?) Yine bir işletmede çalışan personelin tatil öncesi performansı ile tatil sonrası performansı arasında önemli bir farklılık var mıdır? Üçüncü durum ise, bazı araştırmaların uygulamasının aynı örneklem veya denek grubu üzerinde gerçekleşmesi zor ve hatta bazen de (özellikle sağlık ve fen bilimleri alanlarında) imkansızdır. Böyle araştırmalarda araştırma konusu ile ilgili aynı veya benzer özelliklere sahip örneklem kullanılır. B durumda, eşleştiriliş iki grup tek bir grupmuş gibi varsayılarak iki ölçüme ilişkin ortalamalar karşılaştırılır. Burada iki grubun eşleştirilmesi, ölçüm sürecinden önce iki grup arasında ölçüm yapılacak konuda fark olmadığını varsaymak anlamına gelmektedir. Bu duruma, deney ve kontrol grupları üzerinde gerçekleştirilecek ölçümlerin karşılaştırıldığı araştırmalar

örnek olarak verilebilir. Başlangıçta deney ve kontrol grupları ölçüm yapılacak konuda farksız (eş) varsayılır, daha sonra deney grubu üzerinde belirli bir işlem gerçekleştirildikten sora ölçüm yapılır ve bu ölçümler kontrol grubundan elde edilen ölçümlerle karşılaştırılır. İki ölçüm ortalaması arasındaki farkın belirli bir güven düzeyinde önemli olup olmadığı bu test ile belirlenir (Ural ve Kılıç, 2006: 204-205).

Araştırmamıza konu olan, “Okul İçi Muhasebe Bürosu Uygulama Projesi”nin Ticaret Meslek Lisesi son sınıf öğrencilerinin bilgi seviyelerine göre uygulama öncesindeki görüşleri ile uygulama sonrası görüşleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Yine alt problemlerde sorgulanan amaçları bu proje gerçekleştirmiş midir? Bu sorulara cevap aramak için, öğrencilerin ilgili mesleki beceri ve bilgiye dair uygulama öncesi ve sonrası görüşleri puanlama yapılmak suretiyle ele alınmış ve her iki durumdaki ilişki göz önünde tutulmak suretiyle, t testi ile çözümleme yapılmıştır.

Önceki test ile sonraki test verilerinin çözümlemesinde, öğrencilerin görüşleri 1 ile 5 arasında puanlanmış, görüşlerinin ortalamaları alındıktan sonraki süreçte puanlama aralığı tespit edilmesi ihtiyacı doğmuş ve aşağıdaki Tablo 6’da gösterildiği şekilde istatistiki çözümlemelerde kullanılmıştır.

Tablo 6

Puan Aralığı ve Algılan Sonuç

Puan Aralığı Sonuç

1,00 – 1,80 Arası 1 Puan = “Hiç” etkisi olmamıştır. 1,81 – 2,60 Arası 2 Puan = “Çok Az” etkisi olmuştur. 2,61 – 3,40 Arası 3 Puan = “Orta” seviyede etkisi olmuştur. 3,41 – 4,20 Arası 4 Puan = “İyi” seviyede etkisi olmuştur. 4,21 – 5,00 Arası 5 Puan= “Pekiyi” seviyesinde etkisi olmuştur.