AraĢtırma Sonuçlarına Yönelik Öneriler

1- Pansiyonlu ortaöğretim kurumlarındaki öğrenciler fiziksel zorbalığa dönem boyunca bir defa maruz kaldıklarını ifade ederken sözel zorbalığa, dıĢlamaya, söylenti çıkarma ve yayamaya, eĢyalarına zarar vermeye ve cinsel zorbalığa çok nadir maruz kaldıklarını ifade etmiĢlerdir. Bu bağlamda pansiyonlu ortaöğretim kurumlarında öğrencilerin fiziksel zorbalığa kurban olma sıklıklarını dönem boyunca bir defadan hemen hemen hiçbir zamana indirmek ve sözel zorbalık, dıĢlama, söylenti çıkarma ve yayma, eĢyaları zarar verme ve cinsel zorbalığa maruz kalmanın hiçe yakın olması için yöneticilerin üstlerine düĢen sorumlulukları yerine getirmeleri gerekmektedir.

2- AraĢtırma sonuçlarına göre pansiyonlu ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin akran zorbalığının alt boyutları arasında en fazla fiziksel zorbalığı sonra sırasıyla sözel zorbalık, dıĢlama, eĢyalara zarar verme, cinsel zorbalık ve en az söylenti çıkarma ve yayma zorbalığını gerçekleĢtirdikleri tespit edilmiĢtir. Pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerinin fiziksel zorbalık baĢta olmak üzere her tür ve Ģekilde gerçekleĢen zorbalık hakkında tedbirlerini arttırmaları gerekmektedir.

3- AraĢtırmanın sonucunda sınıf düzeyine göre akran zorbalığına kurban öğrencilerin alt sınıflarda, zorbalığı yapanların ise üst sınıflardaki öğrenciler olduğu ortaya çıkmaktadır. Pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri alt sınıfların bu mağduriyetini gidermek

için öğrenciler kaçıncı sınıfta olursa olsun okulda eĢit haklara sahip oldukları vurgusunu yapmalıdır.

4- AraĢtırma sonuçlarına göre pansiyonlu ortaöğretim kurumlarındaki erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre hem daha çok kurban hem de zorba olduklarına görülmektedir. Bu bağlamda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri öğrenciler ve velilerine cinsiyet bağlamında da akran zorbalığı hakkında rehber öğretmenler aracılığıyla eğitimler vermeli ve konunun takipçisi olmalıdır.

5- Pansiyonlu ortaöğretim kurumları öğrencilerin okul türlerine göre akran zorbalığına kurban olma sıklık puanları ve ikili karĢılaĢtırma sonuçlarına bakıldığında, zorbalığa en sık uğrayanların mesleki ve teknik anadolu lisesi ve anadolu lisesi öğrencileri olduğu görülmektedir. Bu noktada mesleki ve teknik anadolu lisesi ve anadolu lisesi yöneticileri özellikle zorbalığa kurban olan öğrencilerine fiziksel ve sözel zorbalık baĢta olmak üzere her türlü zorbalığa uğramamaları için kapsamlı bir program hazırlama, polis ve güvenlik güçlerinden yararlanma, teknolojik araçları zorbalığın önlenmesi adına kullanma gibi tedbirler almalıdırlar.

6- Öğrencilerin okul türlerine göre akran zorbalığı yapma sıklık puanları ve ikili karĢılaĢtırmalara bakıldığında, zorbalığı en sık gerçekleĢtirenlerin mesleki ve teknik anadolu lisesi ve anadolu lisesi öğrencileri olduğu görülmektedir. Bununla birlikte farklı okul türlerinde farklı zorbalıkların gerçekleĢtiği tespit edilmiĢtir. Bu bağlamda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerinin her biri kendi okullarında akran zorbalığının teĢhisini koymalı, nerede, ne zaman, kimler arasında, ne tür zorbalıkların olduğunu tespit etmeli ve her okulun kendine özgü koĢullarına göre akran zorbalığıyla mücadele programı uygulamalıdır.

7- Elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerin akran zorbalığıyla ilgili farklı önemli noktaların altını çizerek tanımlamalar yaptıkları ancak zorbalığın önemli tüm bileĢenlerini içeren tanımı yapmakta güçlük çektikleri ve herkesçe kabul gören, ortak bir tanıma ulaĢılamadığı görülmektedir. Bu nedenle okul

yöneticileri akran zorbalığını öncelikle içinde yaĢadığımız dönemin Ģartlarına uygun, güncel, üzerinde herkesin birleĢtiği, kapsayıcı ve en doğru Ģekilde tanımlamalıdır.

8- AraĢtırmada elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerin çoğunlukla fiziksel ve sözel zorbalık türlerini ve az da olsa cinsel ve sanal zorbalık türlerini akran zorbalığı olarak gördükleri fakat zorbalığın dıĢlanma, söylenti yayma, eĢyalara zarar verme gibi pek çok diğer türlerini akran zorbalığı olarak görmedikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Yöneticiler sadece gözlenmesi ve müdahalesi kolay zorbalıklar değil bütün zorbalık türleri hakkında bilgilenmeli, normal davranıĢlarla zorbalığı ayırt edebilmeli ve bu sayede her türlü zorbalığa dair üzerine düĢeni gerçekleĢtirmelidir.

9- AraĢtırma sonuçlarına göre çoğu pansiyonlu ortaöğretim kurumu yöneticisi akran zorbalığını sorun olarak görürken bazı yöneticiler ise akran zorbalığının kendi okullarında sorun olduğunu düĢünmemektedir. Okul yöneticileri akran zorbalığını küçümsememeli, basit bir ergenlik problemi olarak görmemeli, okullarının zarar göreceği düĢüncesiyle konuyu kapatmaya çalıĢmamalı ve farkında olamadıkları zorbalıkların olabileceğini unutmamalıdırlar.

10- AraĢtırmanın sonucunda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri akran zorbalığının sıklığına dair farklı düĢünceler belirtmiĢlerdir. Bu farklılıkların sebebi yöneticilere zorbalığın tam olarak yansımaması veya yöneticilerin farkındalığında eksiklikler olması olabilir. Bu nedenle pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri zorbalığın farkındalığı ve tespiti için daha fazla çaba göstermelidir.

11- Elde edilen sonuçlarda araĢtırmanın yapıldığı pansiyonlu ortaöğretim kurumlarının yöneticileri akran zorbalığının en fazla bahçede ve pansiyonda gerçekleĢtiğini ifade etmektedirler. Daha sonra sırasıyla koridorda, sınıfta, kantinde, yemekhanede yemek sırasında, tuvalet giriĢ çıkıĢlarında, okul servisi, spor salonu ve okul yolunda akran zorbalığının olduğunu belirmektedirler. Bu bağlamda okul yöneticileri öğrencilerin toplu halde yaĢadıkları baĢta pansiyon olmakla birlikte okulun her bölümünde nöbet tutan

öğretmenlerin yeterli sayıda olduğundan emin olmalıdır. Ayrıca okul yöneticileri öğretmenler ve diğer personelle uyum halinde, koordineli çalıĢmalıdır.

12- AraĢtırmada elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerin çoğunluğu akran zorbalığına tanık olduklarını ifade ederken yöneticilerin bazıları kendi okullarında herhangi bir akran zorbalığına “tanık olmadıklarını” belirtmiĢtir. Akran zorbalığına tanık olabilmek için yöneticilerin yirmi dört saat yaĢamın sürdüğü pansiyonlu ortaöğretim kurumlarında öğrencilerle daha sık ilgilenmeleri, onlarla zaman geçirmeleri ve onların güvenlerini kazanmaları gerekmektedir.

13- AraĢtırmanın sonucunda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri akran zorbalığının sebeplerini zorbaların ve kurbanların sebepleri olarak ikiye ayırmıĢlardır. Yöneticilere göre zorbaların bu davranıĢı sergilemesinin sebebi kiĢisel, ailesel ve çevresel faktörlere dayanmaktadır. Kurbanların sebepleri de yine ailesel ve kiĢisel faktörlere dayanmaktadır. Yöneticiler, zamanlarının büyük bir kısmını okulda geçiren öğrencilerin zorbalık yapmalarında ve zorbalığa kurban olmalarında baĢta kendileri olmakla birlikte okuldaki bütün yetkililerin de sorumluluğunun olabileceğini unutmamalıdır.

14- AraĢtırmanın sonucunda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri akran zorbalığına yönelik pek çok önlem aldıklarını ifade etmektedirler. Bu önlemler arasında pansiyonlara yönelik yeterli çalıĢmaya rastlanamamıĢtır. Yöneticiler pansiyonlarda da akran zorbalığını önlemeye yönelik programlar uygulamalı, pansiyonların fiziki Ģartlarını düzeltmeye çalıĢmalı ve sosyal alanları daha kontrollü hale getirmelidir.

15- Elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri disiplin olaylarının sıklığını değerlendirirken yarısı akran zorbalığının kendilerine “çok az yansıdığı veya hiç yansımadığını” diğer yarısı ise “yılda bir ile dört kez arasında yansıdığını” bildirmektedir. Yöneticilere disiplin olaylarının hiç yansımaması ya da az sayıda yansıması öğrencilerle yöneticiler arasında güven eksikliğine bağlanabilir. Bu bağlamda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri öğrencilerle güven iliĢkisi içeren, samimi ve sevgi dolu bir iletiĢim kurmalıdır.

16- Akran zorbalığıyla ilgili pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerinin çoğunluğu “hiç disiplin iĢlemi uygulamadıklarını” belirtmektedirler. Geri kalan yöneticiler ise “yılda bir iki, en fazla altı kiĢi veya dönemde beĢ kiĢi” ye disiplin iĢlemi uyguladıklarını ifade etmiĢlerdir. Bu bağlamda yöneticilerin disiplin cezası vermemeleri olumlu karĢılandığından bu durum istikrarla devam ettirilmelidir. Okul yöneticileri ceza iĢlemi uygulamak yerine akran zorbalığı konusunda okulun kurallarını öğrenci, öğretmen ve diğer personelin görüĢlerini de alarak sene baĢında belirlemelidir. Okul çapında geniĢ bir önleyici program uygulamalıdır.

17- AraĢtırmanın sonucunda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerinin akran zorbalığına karĢı okul içi ve okul dıĢı çeĢitli yöntem ve teknikler kullandıkları sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bahsedilen yöntemlerden biri de “disipline sevk etmek”dir. Yöneticiler öğrencileri disipline sevk etmek yerine onlarla ilgilenmeli, öğrencileri ikna edebilmeli, öğrencilerin yeteneklerini gösterebilecekleri sanatsal ve sportif etkinlikleri arttırmalıdırlar. Ayrıca takım çalıĢmalarıyla öğrenciler arasında dayanıĢma, yardımseverlik ve empati gibi duyguların geliĢmesini sağlamalıdırlar.

18- AraĢtırmada elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri akran zorbalığı yaĢayan öğrencilere iliĢkin “öğrencilerin kendi kendilerine güvenmesini sağlama”, “rehberlik öğretmeni ile öğrenciyi görüĢtürme”, “ailelere dönem baĢında seminer verme” gibi çok çeĢitli çalıĢma ve etkinlik yaptıklarını belirtmiĢlerdir. Pansiyonlu ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin araĢtırma sorularına verdikleri cevaplar doğrultusunda ise akran zorbalığının devam ettiği görülmektedir. Bu nedenle yöneticilerin kurbanlara yönelik aldığı okul çapında genel önlemlerin yanı sıra kurban öğrencilerin yaĢadığı zorbalığın özelinde daha farklı bireysel önlemler de alınmalıdır.

19- Elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticilerinin akran zorbalığı yaĢatan öğrencilere iliĢkin farklı düĢünceleri ve bu öğrencilere yönelik yaptıkları çeĢitli çalıĢmaların olduğu belirtilmektedir. Bu çalıĢmaların arasında “öğrencilerle sözleĢme imzalama ve öğrenciyi disipline verme” yöntemlerine de

rastlanmaktadır. Akran zorbalığının yapılmasında kiĢisel sebeplerin yanı sıra okul, aile, çevre, toplum, ekonomi, sağlık ve teknolojiye bağlı sebepler de olabilir. Yöneticiler zorbalarında aslında hayatlarının bir bölümünde çeĢitli sebeplerle zorbalığa uğramıĢ olabileceğini düĢünerek zorbaları cezalandırmak yerine bu davranıĢın altında yatan sebepleri derinlemesine incelemelidirler.

20- AraĢtırmada elde edilen sonuçlarda pansiyonlu ortaöğretim kurumları yöneticileri akran zorbalığına yönelik okul içi ve okul dıĢı pek çok önlem önerisinde bulunmuĢtur. Bu öneriler çoğunlukla okul personeli ve velilere yöneliktir. Okul yöneticileri akran zorbalığı konusunda çevre, özel kurum / kuruluĢlar, güvenlik güçleri ve yerel medyayla da iĢ birliğini arttırmalıdır. Yapılacak güzel çalıĢmaların paylaĢılmasıyla pansiyonlu ortaöğretim kurumlarında sürekli akran zorbalığı sorunları olduğuna dair medya algısını da değiĢtirmelidirler.