Araçlara Uygulanan Dayanıklılık Testleri

Dayanıklılık testleri; oldukça zahmetli, vakit alan ve maliyeti yüksek testlerdir. Bir araca dayanıklılık testi uygulanmadan önce, o aracın müşteri tarafından nasıl ve ne şekilde kullanıldığı konusunda detaylı bilgi elde edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, otomotiv firmalarının görevlendirdiği, müşterilerin araçlarını detaylı şekilde inceleyen ve bu araçlardan bilgi toplayıp, onları analiz eden özel ekipler oluşturulmuştur. Dayanıklılık testleri yapılırken: bu ekipler tarafından belirlenen; müşteri özellikleri, trafik ve yol koşulları, çevre ve ortam şartları, araç yükleme ya da römork kullanımı gibi bilgiler ile firmaların önceden oluşturduğu ve benimsediği bir takım şartnamelere dikkat edilmektedir.

Günümüzün hızlı, devamlı olarak gelişen ve rekebat içindeki otomotiv sektöründe, normal ve halka açık yolarda dayanıklılık testleri gerçekleştirilmeye kalkıldığında firmalar için telafi edilemeyecek vakit kayıpları olabilmektedir. Bu yüzden bu testlerin hızlandırılmış şekilde bahsi geçen bu tip test merkezlerinde yapılması mümkündür. Dayanıklılık testleri; şartnameler doğrultusunda önceden belirlenmiş süreler içinde ve gözlemler dışında ara verilmeden gerçekleştirilir. Dayanıklılık testleri gibi diğer bir oldukça vakit alan korozyon testleri de bu testler gibi ara verilmeden yapılır. Şekil 3.2’deki fotoğraflarda Lommel test merkezindeki belirli başlı dayanıklılık yol test parkurları gösterilmiştir.

Şekil 3.2 : Lommel test merkezindeki dayanıklılık testi yol parkuları

Lommel test merkezindeki dayanıklılık testleri içinde öne çıkan test parkurları; sadece 4x4 araçların teste alındığı, belirli derecelerde eğimlere sahip, korozyon testleri için tuz banyolarının bulunduğu, taş çarpmalarının yaşatılabilceği çakıllı ve engebeli birbirinden bütünüyle farklı özel olarak inşa edilmiş parkurlardır. Lommel test merkezinde bulunan, farklı amaçlar için inşa edilmiş bu ana test parkularının sayısı 17’dir. Şekil 3.3’deki krokide bu parkurlar farklı renklerde gösterilmiştir.

Ford Avrupa’nın ürettiği araçların tasarım aşamasında; 10 yıl ya da 240.00 km (150.000 kara mili) herhangi bir sorun çıkarmaması kabulü ile mühendislik onayları alınır ve çalışmalar tamamlanır. Bu sürenin ya da mesafenin oldukça uzun olması nedeniyle, araçlar üzerinde aynı etkinin yaratılacağı test merkezlerindeki dayanıklılık testlerinden faydalanılır. Aynı etkiyi bu test merkezlerinde 3-4 aylık dayanıklılık testleri ile araç üzerinde yaşatmak mümkündür. Devreye girecek bir araç modelinin, bu dayanıklılık testlerinden geçmesi ve onayları alması gerekmektedir [25].

Dayanıklılık testleri boyunca belirli aralıklar ile araçlar incelenerek herhangi bir sorun ile karşılaşılıp karşılaşılmadığına bakılır. Test merkezideki kontrollerde gözlemlenen problemler; Ford global sistemi içindeki Duris sisteminde takip edilmektedir. Her problem sistemde açılan Duris maddesi ile yönetime sunulmakta ve problemin çözümü ile ilgili gelişmeler sisteme girilerek, düzenli olarak güncellenmektedir. Bu sorunların müsteri araçlarında da görülme olasılığı bulunduğu için, problem çözülene ve kalite iyileştirmesi devreye girene kadar Duris sisteminde ilgili madde takip edilmeye devam edilir.

Duris maddeleri sadece uzmanlar tarafından açılabilmekte ve bu uzmanların problemi yönlendirdiği ilgili mühendislik kadrosu tarafından gerekli aksiyonlar alınarak sistemde güncellenmektedir. Problemin çözümü konusunda alınan aksiyonların yeterli iyileştirmeyi sağladığı ya da problemi kökten çözdüğü konusunda uzmanlar ile uzlaşılırsa, ilgili Duris maddesi kapatılmaktadır. Fakat, istenildiği zaman ilgili Duris numarası ile sistemden problemin detayları araştırılarak, sistemdeki bilgilere ulaşılabilmektedir. Bu sayede Ford global sistemi içinde başka Ford araçlarda ya da aynı araç tipinde daha önce yaşanılan problemler incelenip, fikir alınabilmektedir.

Transit araçlar için sadece Lommel test merkezinde geçerli olan dayanıklılık testi şartnameleri; normal araç tipi için 353, römorklu araçlar için ise 354 nolu şartnamalerdir. Burada sadece 353 nolu şartnameden bahsedilecektir. 353 nolu şartname doğrultusunda gerçekleştirilen dayanıklılık testinin amacı; aracın tüm parçalarının dayanıklılığını, ömrünü, ve foksiyonunu ne derecede yerine getirebildiği incelenmektedir. Transit araçlar için de 240.000 Km bir aracın kullanım ömrü olarak düşünülür ve bu süre 1 ömür olarak adlandırılır. Dayanıklık testinde ise 1,5 ömre denk gelen 85000 km’lik test araçlara koşturulur. Bu testin tamamlanması yaklaşık 8

ay sürmektedir. Test sonuçlarının sağlıklı olabilmesi için, bu şartnamenin gerektirdikleri olabildiğince yerine getirilmelidir.

İlgili şartname doğrultusunda; dayanıklılık testinin değişik parkurlarda, belirli sırada ve belirli adet turlarda yapılması gerekmektedir. Bu şekilde tamamlanan testi bir çevrim olarak adlandırırsak, dayanıklılık testinin tamamlanması ilgili aracın 180 adet çevrime (1,5 ömür) denk gelen programı tamamlaması gerekmektedir. Aracın yüklenmesi de bir takım şartnamalere göre gerçekleştirilir. Testi talep eden kişi aracın tavandan da yüklenmesini isteyebilir. Bu durumda araçta tavan yükleme rafı bulunmalı ve yükleme raf üzerindeki profillere eşit bir şekilde dağıtılmalıdır. Tavandan yapılan yüklemenin ağırlığın, aracın taşıyabileceği maksimum ağırlıktan çıkartılması gerekmektedir. Torpido gözü gibi eşya koyulabilecek bölgelere ise 2,5 kg’lik yükleme yapılması gerekmektedir. Araçlara yapılan yükleme; belirli ağırlıklardaki, aracın maksimum ağırlık taşıma kapasitesini sağlayacak adette kum torbası ile yüklenmesi gerçekleştirilir. Aracın taşıt kantarı üzerinde ağırlığı alınırken, yakıt deposunun tamamiyle dolu olması gerekmektedir. Yolcu koltuklarına yapılan yüklemede ise 70 kg’lik mankenler kullanılır. Şekil 3.4’de; A,B ve C tipi yüklemeler aracın şeması üzerinde tanımlanmıştır. A,dayanıklılık testinin ilk 50 çevrimini; B, testin ikinci aşamadaki 50 çevrimini ve C ise testin son 20 çevrimini göstermektedir. Dayanıklık testi 1.5 ömür için gerçekleştirildiğinde aracın 180 çevrimi tamamlaması gerekmektedir. Bu testin 1 ömürlük teste göre fazladan olan 60 adet çevrimi, bir ömürlük 120 çevrim tamamlandıktan sonra 50 çevrim A ve 10 çevrim de B tipi yüklemeleri ile tamamlanır.

GVM (gross vehicle mass), aracın toplam ağırlığını temsil etmektedir. Aracın toplam ağırlığı, kantar üzerindeyken ölçülen ağırlığıdır ve aracın kendi ağırlığı ile taşıyabilceği en yüksek yük ve yolcu ağırlıkları toplamını vermektedir. GVM değerleri, üretici firmalar tarafından tanımlanmakta ve aracın binek, hafif ticari ya da ağır vasıta kriterlerinden hangisi içine gireceğini belirlemektedir.

Test sırasında araçta eğer klima sistemi varsa, sistem devamlı açık tutulmalıdır. Araç; düz yolda 145 km/s, virajlı yollarda ise 135 km/s hızın üzerine çıkmamalıdır. Araç yetkilileri, lastik basıncı gibi aracın ve test sonuçlarının verimini etkileyen etkenleri devamlı kontrol altında tutmalıdırlar. Araç üzerindeki gözlemler, önceden test uzmanları ve testi talep eden kişiler tarafından belirli bir programda yapılır.