Arşivler ve Kütüphanelere İlişkin Öneriler

Öncelikli olarak belge koleksiyonlarının birleştirilmesi, araştırmacılara sağlanan hizmetin kolaylaştırılması ve yürütülen tüm faaliyetlerin standart hale getirilmesi açısından ülkemizde yer alan tarihi arşivlerin bir Milli Arşiv Kanunu çıkartılarak birleştirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda en uygun çatının Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü olduğu düşünülmektedir. Çıkartılacak Kanun ile Osmanlı Türkçesi bilen yetişmiş personelin de bir merkezde toplanması sağlanmalıdır. Bu doğrultuda özellikle dijitalleştirme faaliyetinde kaynakların ortak kullanımının ve bir standart yapının sağlanacağı değerlendirilmektedir. Böylelikle araştırmacının bir merkezden tüm belgelere erişmesi de sağlanacaktır.

Arşivlerimizde yürütülmekte olan sayısallaştırma çalışmaları kapsamında faaliyeti biten belgelerin de internet üzerinden paylaşımı gerekmektedir. Bu sayede ilgililerin arşivlere gitmeden belgeleri seçebilmeleri ve seçtikleri belgeler üzerinden çalışma yapabilmeleri olanağı olacaktır. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünün dışında kalan arşivler koleksiyonlarına ait katalogları internet üzerinden hizmete sunmalıdır. Bu hizmetin de bir an evvel sağlanması hem tarihçiler hem de eğitimciler için bir gerekliliktir. Ayrıca arşivlerin hizmet kalitesini arttıracak tedbirler alması da bir zorunluluktur. Arşivler koleksiyonlarında yer alan metindışı belgeleri de bir an evvel hizmete sunmalıdırlar.

İleride yapılacak ortak çalışmalarda çıkabilecek sorunların önüne geçilmesi açısından bilgi merkezleri tarafından yürütülen dijitalleştirme faaliyetlerinde bir standart sağlanmalıdır. Bunun için TS 13298 Elektronik Belge Yönetimi Standardındaki esaslar kabul edilmelidir.

Yapılan çalışmanın daha da zenginleştirilmesi ve genişletilmesi açısından Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü altında öğretiminde belge kullanımına ilişkin bir eğitim biriminin oluşturulması gerekmektedir. Bu birimde Osmanlı Türkçesi bilen tarihçi ya da arşiv uzmanları olabileceği gibi eğitimcilerin de bulunması gerekmektedir. Ayrıca site güncelleştirmelerini yapacak ve gereksinim duyulabilecek yazılımı sağlayacak bilgisayar programcılarına da ihtiyaç vardır. Gelişmiş ülkelerdeki milli arşivler içerisindeki eğitim birimleri dikkate alındığında bunun geç kalınmış bir çalışma olacağı

bile gözükmektedir. Özellikle Osmanlı Türkçesi olan milyonlarca belgenin günümüz Türkçesine çevrilmesi imkânsızdır. Öğretim programları için kullanılabilecek olan belgelerin seçilerek bunların öncelikli olarak sağlanması gerekmektedir. Bu görevi konusunda uzmanlaşacak olan eğitim birimlerinin alması da uygun olacaktır.

Arşivlerin birleştirilememesi halinde ülkemizdeki diğer arşivlerden öğretimde kullanılabilecek olan belgeler seçilmeli ve çalışmaya aktarılmalıdır. Tüm arşivlerden belgelerin tespit edilmesi ve siteye aktarılması önemlidir. Arşivler arasındaki koordine ve işbirliğinin zorluğu düşünüldüğünde yapılan internet destekli öğretim materyali diğer arşivler için de kullanılabilir.

Tarih öğretiminin amaçlarına ve öğretim programlarının kazanımlarına destek sağlayacak belge ve metindışı belgelerin ilgili tüm kurumlarca internet üzerinden ücretsiz olarak hizmete sunulması da ilk hedef olarak belirlenebilir. Ancak bu ilk aşama sonrası bunların gerçek anlamda tarih öğretimi sayfalarına dönüştürülmesi de beklenmelidir.

Kütüphane ve arşivlerde korumacı yaklaşımdan çok kullanıma yönelik bir yaklaşıma geçilmelidir. Dijitalleştirmede kütüphaneler için başlıca problemlerden birisi olan 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda da gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

KAYNAKÇA

Akbaba, B. (2005). “İnkılâp Tarihi Öğretiminde Fotoğraf Kullanımı”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 65-78.

Akbaba, B. (2005). “Tarih Öğretiminde Fotoğraf Kullanımı”. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 185-197.

Akbaba, B. (2009). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Öğretiminde Çoklu Ortam Kullanımının Akademik Başarı ve Tutumlara Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık. Ata, B. (2002). Tarih Derslerinde “Dokümanlarla Öğretim” Yaklaşımı. Türk Yurdu,

175, 80-86.

Ata, B. (2011). Sosyal Bilgiler Eğitiminde İyi Bir Örnek: ABD Kongre Kütüphanesinin Amerikan Hafızası Projesi. Türk Kütüphaneciliği, 25 (2), 261-270.

Barton, K.C. (2005). Tarihte Birinci Elden Kaynaklar: Efsaneleri/Mitleri Aşmak (çev. Y.Doğan). G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (5), (2005)

Bostock, J. S. (1997). Designing Web-Based Instruction for Active Learning. (Ed.Badrul H.Khan) Web-Based Instruction. Educational Technology Publications, New Jersey.USA.

Demircioğlu, İ.H. (2007). “Tarih Öğretiminde Filmlerin Yeri ve Önemi” Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 77-93.

Demircioğlu, İ.H. (2011/Bahar). “Tarih Derslerinde Tarih Web Sitelerinin Eleştirel Bir Bakış Açısıyla İncelenmesi”. Millî Eğitim, 190, 203-211.

Dilek, D. (2001). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünme Gelişimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Dilek, D. (2009). The Reconstruction of the Past Through Images: An Iconographic Analysis on the Historical Imagination Usage Skills of Primary School Pupils. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri/Educational Sciences: Theory&Practice, 9 (2), 665-689.

Dilek (Yapıcı), G. (2010, Aug). Visual thinking in teaching history: reading the visual thinking skills of 12 year-old pupils in Istanbul. Education 3-13, 38(3), 257-274. Doğan, Y. (2007). “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanımı”.

Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Doğan, Y. (2008). “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıt Kullanmanın Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi”. TSA, 12(2), 171-186.

Doğan, Y., Dinç, E. (2007). “Birinci Elden Tarih Kaynaklarının Sosyal Bilgiler ve Tarih Derslerinde İnternet Üzerinden Kullanımı: ABD ve İngiltere’den Uygulama Örnekleri”. TSA, 11(2), 195-220.

Işık, H. (2008). “Tarih Öğretiminde Doküman Kullanımının Öğrencilerin Tarihsel Düşünme Becerilerine ve Başarılarına Etkisi”. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Juinn Lo, Jia; Jung Chang, Chuen; Han Tu, Hsiao; Wen Yeh, Shiou (2009). “Applying GIS to develop a web-based spatial-person-temporal history educational system” Computers and Education, 53, 155-168.

Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık.

Karakaş, H.S., Rukancı, F., Anameriç, H. (2009). Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.

Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Kılıç Çakmak, E., Güneş, E., Çiftci, S., Üstündağ, M.T. (2011). “Web Sitesi Kullanılabilirlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik, Güvenirlik Analizi ve Uygulama Sonuçları”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(2), 31-40.

Köksal, H. (Baş Editör). (2012). Yenilikçi Tarih Öğretimi Etkinlik Örnekleri, Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı.

Kütükoğlu, M.S. (1994). Tarih Araştırmalarında Usûl. İstanbul.

Marino, M.P. (2012). “Urban Space as a Primary Source: Local History and Historical Thinking in New York City”. The Social Studies, 103(3), 107-116.

Mayer, R.H. (2006, Mar/Apr). Learning to Teach Young People How to Think Historically: A Case Study of One Student Teacher's Experience. The Social Studies, 69-76.

Monte-Sano, C. (2008). Qualities of Historical Writing Instruction: A Comparative Case Study of Two Teachers' Practices. American Educational Research Journal, 45 (4), 1045-1079.

Nichol, J. (1996). Tarih Öğretimi (Çev: Mustafa Safran). Ankara.

Öztaş, S. (2008). “Tarih Öğretimi ve Filmler”. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi, 16 (2), 543-556.

Öztürk, İ.H. (2012). Tarih Öğretiminde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kuram ve Uygulama. İstanbul: Kriter Yayınevi.

Safran, M. (2006). Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler. Ankara: Gazi Kitabevi.

Safran, M., Köksal, H. (1998). Tarih Öğretiminde Yazılı Kanıtların Kullanılması. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 71-86.

Spaeth, D.A., Cameron, S. (2000). “Computers and Resource-Based History Teaching: A UK Perspective” Computers and the Humanities, 34, 325-343.

Şimşek, A. (2003). “Tarih Öğretiminde Görsel Materyal Kullanımı” Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 141-155.

Tavşancıl, E., Keser, H. (2002). “İnternet Kullanımına Yönelik Likert Tipi Bir Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi” Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(1), 79-100.

Ulusoy, K. (2009). “Tarih Eğitiminde Hermeneutik Yaklaşım” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 51-68.

Vansledright, B. (2002). Confronting History’s Interpretive Paradox While Teaching Fifth Graders to Investigate the Past. American Educational Research Journal. 39 (4), 1089–1115.

Woyshner, C. (2010). Inquiry Teaching with Primary Source Documents: An Iterative Approach. Social Studies Research and Practice, 5 (3), 36-45.

Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Web 1: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/tr/icerikincele.php?id=6 (Erişim tarihi:

EKLER

Ek 1. Tarih Öğretmenlerine Uygulanan Anketin Açık Uçlu Soruları Ek 2. Genelkurmay ATASE Arşivi Çalışma İzni

Ek 3. Cumhurbaşkanlığı Arşivi Belge Gönderim Yazısı

Ek 4. Öğretmenlere Araştırmaya Katılım İçin Gönderilen Bilgilendirme Mesajı Ek 5. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 1 Ek 6. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 2 Ek 7. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 3 Ek 8. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 4 Ek 9. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 5 Ek 10. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 6 Ek 11. Öğrenci Çalışmalarından Görünüm 7

Ek 1. Tarih Öğretmenlerine Uygulanan Anketin Açık Uçlu Soruları

Aşağıda hazırlanan web sitesindeki içerik ve etkinlikleri değerlendirebilmek amacıyla oluşturulan açık uçlu 4 madde

bulunmaktadır. İfadeleri “Evet” ya da “Hayır” şeklinde cevaplandırınız. Cevabınız “Hayır” ise lütfen nedenini belirtiniz.

Evet Hayır

1 Hazırlanan etkinliklerde verilen bilgi ve belgeler yeterli ve güvenilir midir?

Cevabınız “Hayır” ise nedenini lütfen belirtiniz:

2 Hazırlanan etkinlikler program kazanımına uygun şekilde düzenlenmiş midir?

Cevabınız “Hayır” ise nedenini lütfen belirtiniz:

3 Kazanımlar için seçilen belgeler öğrencinin yaş ve gelişim düzeyine uygun olarak hazırlanmış mıdır?

Cevabınız “Hayır” ise nedenini lütfen belirtiniz: 4 Hazırlanan etkinlikler öğrencileri etkin kıldı mı? Cevabınız “Hayır” ise nedenini lütfen belirtiniz:

Lütfen aşağıdaki soruları size uygun şekilde işaretleyiniz ya da doldurunuz.

1 Tarih derslerinde kullanmak üzere öğretim materyallerine internet üzerinden hiç ulaştınız mı?

Evet Hayır

2 Tarih derslerinde yararlandığınız siteler varsa adreslerini yazar mısınız?

3

Kullandığınız bir e-posta adresiniz varsa yazar mısınız? (Sadece araştırma amaçlı olarak kullanılacak olup gerektiğinde sizlerle iletişime geçebilmemizi sağlayacaktır.)

4 Web sitemizin kullanımına yönelik yaşadığınız sorunları ya da önerilerinizi belirtir misiniz? (Olumlu, olumsuz, neden)

Ek 4. Öğretmenlere Araştırmaya Katılım İçin Gönderilen Bilgilendirme Mesajı

Sayın Tarih Öğretmeni,

Tarih öğretiminde kanıt kullanımına yönelik olarak hazırlanan internet destekli öğretim materyali www.tarihveogretimi.comadresinden kullanıma sunulmuştur. Sitede

yer alan etkinlikleri sınıflarınızda uygulamak ve sonuçlarını yine sitede yer alan anket aracılığıyla bizlere ulaştırarak araştırmaya katkı sağlamanızı beklemekteyiz. Hazırlanan etkinlikler, sitenin tasarımı ya da diğer konulara ilişkin görüşlerinizi, sitede yer alan yorum ve görüşler kısmına, anketteki ilgili yere ya da doğrudan guvenbas@yahoo.com

elektronik posta adresine göndermek suretiyle iletebilirsiniz.

Ayrıca çalışmanın zenginleşmesi ve tarih öğretmenlerinin buluşabileceği bir platform oluşturmak adına katkılarınızı beklemekteyiz. Eğitimci olarak yapılacak en güzel katkı hazırlanan etkinliklerin geliştirilebilmesi açısından bunlara yapılacak yorumlar ile sitede yer alan belgelerden yeni etkinlikler tasarlanmasıdır.

Tüm öğretmenlerimizden bu konuda destek beklemekteyiz. Yardımlarını esirgemeyen öğretmenlerimize şimdiden teşekkürü borç biliriz.