Arıza tipleri

Sinyalizasyon sistemlerindeki arızalar, sinyal saha tarafı arızaları, onboard arızaları ve CTC kumanda merkezi arızaları olarak ayrılmaktadır. Şekil 2.9‟da sinyalizasyon sistemlerindeki genel arızalar gösterilmiştir.

ġekil 2.9. Sinyalizasyon sistemlerindeki genel arızalar

Sinyal saha tarafı arızaları genellikle anklaşman, ERTMS, SDH, GSM-R, güç sistemleri, ray devreleri, sinyaller ve makaslar ile ilgilidir.

 Anklaşman arızaları, teknik bina içerisinde bulunan anklaşman sistemlerinde meydana gelen arızalardır. Sistemle ilgili elektronik kartlar, router‟ler, switch‟ler ve güç kaynakları zamanla arıza vermektedir. Arıza giderimi için öncelikle tren hattı bakımcı bilgisayarından ilgili bölgedeki anklaşman elemenları kontrol edilip arızalı eleman tespit edilmektedir. Eğer herhangi bir tespit yapılamıyorsa, sistem gözle kontrol edilmektedir. Arızalı eleman tespit edilip arıza giderilmektedir.

 ERTMS arızaları, teknik bina içerisinde bulunan ERTMS sistemi bilgisayarlarında ve kartlarında, router‟lerde, switch‟lerde, LEU‟larda ve balizlerde meydana gelen arızalardır. Balizlerde meydana gelen arızalar veri bağdaşım arızası olarak ortaya çıkmaktadır. Veri bağdaşım arızası sebepleri şunlardır.

- Baliz içerisindeki elektronik devrenin bozulması, - Kablolu balizlerin enerjisinin kesilmesi,

- Balizin tren veya başka bir demiryolu aracı tarafından darbe alıp kırılması veya zamanla gevşeyip yerinden çıkması,

- LEU tarafındaki modülün arızaya geçmesi, - Onboard kaynaklı veri bağdaşım arızası.

Arıza giderimi için bakımcı bilgisayarından ilgili ERTMS sistemi elemanları kontrol edilmektedir. Daha sonra teknik bina içerisinde bilgisayar ve kartlardan oluşan kabinler, router‟ler, switch‟ler, sahada bulunan LEU binaları ve balizler kontrol edilip arıza tespiti yapılmaktadır. Arıza durumuna göre müdahale edilip arıza giderilmektedir.

 SDH arızaları, teknik bina içerisinde bulunan SDH kabinlerindeki kartların arızaya geçmesi, bağlantıyı sağlayan fiber ve ethernet kablolarının hasar görmesi, saha tarafındaki fiber hattında kopma ve sinyal zayıflaması sonucu meydana gelen arızalardır. Arıza giderimi için SDH arayüz programından arıza tespit edilmektedir. Eğer arıza uzaktan giderilebiliyorsa, ilgili arızalı modül uzaktan tekrar başlatılmaktadır. Arıza uzaktan giderilemiyorsa, önce teknik binada arızalı modül kontrol edilmektedir. Sinyal zayıflaması varsa fiber ölçümleri yapılmaktadır.

 GSM-R arızaları, teknik bina içerisinde bulunan BTS (Base Tranceiver Station)‟lerde ve GSM-R antenlerinde meydana gelen arızalardır. Arıza giderimi için teknik binada BTS sistem modülleri kontrol edilmektedir. Eğer herhangi bir kart ve modül arızası yoksa, GSM-R sinyal ölçümleri yapılmaktadır.

 Güç sistemleri arızaları, teknik bina içerisinde bulunan elektrik panolarında, ups sistemlerinde veya saha tarafında katener ve şebeke ile ilgili meydana gelen arızalardır. Arıza giderimi için bölgedeki teknik bina güç odası ve saha tarafı kontrol edilmektedir. Güç odasında genellikle invertörler, redresörler ve transfer panolarındaki elektrik elemanları arızaya geçmektedir. Saha tarafında ise trafo sigortaları atmakta veya şehir şebekesinde kesintiler oluşmaktadır.

 Ray devreleri arızaları, teknik bina içerisindeki tranceiver‟lerin ve güç katının bozulması, saha tarafında ise alıcıların, vericilerin bozulması, ray devresi looplarının gevşemesi ve ray kırıklarının oluşması sonucu meydana gelen arızalardır. Arıza giderimi için bakımcı bilgisayarından meşgul olan

ray devresi tespit edilmektedir. Daha sonra teknik bina içerisinde ilgili tranceiver ve ray devresi alıcı monitör değerleri kontrol edilip arıza tespiti yapılmaktadır. Genellikle teknik bina içerisinde tranceiverler arızaya geçmektedir. Saha tarafında ise alıcı, vericiler arızaya geçmekte ve ray devreleri loop bağlantılarında gevşemeler meydana gelmektedir.

 Sinyal arızaları, teknik bina içerisindeki sinyalle ilgili anklaşman kartlarında, enerji modüllerinde, saha tarafındaki sinyal lambalarında ve interface kutularında meydana gelen arızalardır. Genellikle açılan sinyalin düşmesi veya hiç açılamaması olarak ortaya çıkmaktadır. Arıza giderimi için bildirilen sinyalin interface kutusundan kırmızı, sarı veya yeşil lambanın akım kontrolleri yapılmaktadır. Arıza, akım ayarından kaynaklanmıyorsa, lambaların sağlamlık kontrolleri yapılmaktadır. Lambalar sağlamsa, teknik binadaki sigortalar ve trafolar kontrol edilmektedir.

 Makas arızaları, teknik bina içerisindeki makasla ilgili modüllerde, saha tarafındaki mekanik ve elektrik aksamlarında meydana gelena arızalardır. Genellikle makasın doğruya veya sapana oturmaması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Arıza giderimi için arızalı makas hiç hareket etmiyorsa teknik bina içerisindeki modüller kontrol edilmektedir. Makas doğruya veya sapana oturmuyorsa yani elektriksel mütabakat sağlamıyorsa, sahadaki mekanik ve elektriksel aksamlar kontrol edilmektedir.

Onboard arızaları, ERTMS tren araç üstü ekipmanlarında ( EVC, DMI, JRU, BTM, anten ünitesi, TIU, takojeneratör, doppler radarı, GSM-R verileri ) meydana gelen arızalardır. Arızalar genellikle veri bağdaşım hatası, GSM-R verilerinin okunamaması veya iletilememesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Arıza giderimi için JRU kayıtları incelenmektedir. Eğer arıza onboard kaynaklıysa, arızaya onboard ekipleri müdahale etmektedir. Saha kaynaklıysa sinyal ekiplerine bildirilmektedir.

CTC kumanda merkezi arızaları, CTC ERTMS ve GSM-R bilgisayarlarında, CTC sunucu kabinlerinde, RBC, SDH modüllerinde, videowall‟da ve güç odasındaki modüllerde meydana gelen arızalardır. Arızalar genellikle bir modülde kart arızası, ekipmanın bozulması ve anlık hata verme şeklinde meydana gelmektedir. Arıza giderimi için ilgili kısım bilgisayardan kontrol edilip arıza noktası tepit edilmektedir.

Bu çalışmada geliştirilen arıza takip sistemiyle, sinyal saha tarafı ERTMS arızalarından olan fiziksel baliz kaynaklı veri bağdaşım hatalarının önlenmesi, balizlerin fiziksel durumlarının real time kontrol edilerek arızaların önceden tespit edilmesi ve

bakım çalışmalarına katkıda bulunulması hedeflenmiştir. Geliştirilen baliz arıza takip sistemi, balizlerin fiziksel durumunu üç durumda kontrol etmektedir.

 Arıza durumu 1, baliz yerinde değil, çok fazla kayma var anlamındadır.  Arıza durumu 2, baliz çok gevşek, titreşim çok fazla anlamındadır.  Arıza durumu 3, baliz düz değil eğri duruyor anlamındadır.

3. ARIZA TAKĠBĠ YAPAN SĠSTEMĠN TASARIMI VE