Arıcılık Faaliyeti Yapan Üreticilerin Organik Arı Ürünleri Üretimine

Üreticilerin % 40’ı arıcılık faaliyetini sürdürdükleri bölgede zirai mücadele yapıldığını belirtmişlerdir (Çizelge 6.47.). Ayrıca üreticilerin % 37,27’si zirai mücadele

72

döneminde ilaçlanan bitkilerin çiçekleme döneminde olduğunu söylemişlerdir (Çizelge 6.48.).

Çizelge 6.47. Arıcılık Faaliyet Alanında Kimyasal Mücadele

Bölgede kimyasal mücadele yapılıyor mu? Frekans Oran (%)

Evet 66 60

Hayır 44 40

Toplam 110 100

Çizelge 6.48. Kimyasal Mücadelenin Yapıldığı Dönem

Bitkiler çiçekleme döneminde iken ilaçlama

yapılıyor mu? Frekans

Oran (%)

Evet 41 37,27

Hayır 69 62,73

Toplam 110 100,00

Üreticiler arıcılık faaliyetini sürdürürken birtakım arı hastalık ve zararlıları ile mücadele etme durumunda kalmaktadır. İşletmecilerin % 52,73’ü en çok karşılaşılan arı hastalığının yavru çürüklüğü hastalığı,% 90’ı en çok karşılaşılan arı zararlısının ise varroa zararlısı olduğunu belirtmişlerdir (Çizelge 6.49, Çizelge 6.50.).

Karadeniz Bölgesinde Yaşar ve ark. tarafından yapılmış bir proje de ise Varroa zararlısına tüm bölgede rastlanılmakta olup arıcıların % 89,60’ı varroaya karşı mücadele yöntemleri uyguladıkları görülmüştür (Yaşar ve ark., 2012).

73

Çizelge 6.49. Arıcılık Faaliyetini Sırasında Karşılaşılan Arı Hastalıkları

Karşılaşılan arı hastalıkları Frekans Oran _(%)

Yavru çürüklüğü 58 52,73

Ergin Arı Hastalığı 6 5,45

Kireç Hastalığı 31 28,18

Diğer 18 16,36

Çizelge 6.50. Arıcılık Faaliyeti Sırasında Karşılaşılan Arı Zararlıları

Karşılaşılan arı zararlıları Frekans Oran

(%) Varroa Zararlısı 99 90 Arı Kuşu 47 42,73 Kirpi 24 21,82 Eşek Arısı 45 40,91 Ayı 6 5,45

Üreticilerin, yukarıda bahsi geçen bu hastalık ve zararlılarla karşı karşıya gelinmeden bu hastalık ve zararlıların ortaya çıkmasını engelleyecek bazı koruyucu tedbirleri almaları halinde üreticinin işi daha kolaylaşacaktır. Böylece gereksiz yere arı hastalıkları ile mücadele için ilaç kullanımı azaltılacaktır. Aynı zamanda üreticiler bu hastalık ve zararlılarla mücadele için bazı ilaç ve koruyucuları kullanmamaları arı ürünlerinde katkı ve kalıntı sorununu da ortadan kaldıracaktır.

Çizelge 6.51’de üreticilerin arı hastalıklarıyla mücadelede koruyucu önlem olarak uyulması gereken kuralları uygulama durumları görülmektedir. İşletmeciler söz konusu kuralların bazılarını uygularken bazılarını uygulamamaktadır. İşletmecilerin sadece % 5,45’i organik üretimin gereği olan bu kuralların tamamını uygulamaktadır. Geriye kalan yaklaşık %70 üreticinin bu kuralların bazılarını uygulaması, bazılarına ise

74

dikkat etmemesi, üreticilerin arı hastalıklarıyla karşı karşıya olmalarına neden olmaktadır. Bu kuralların tamamını uygulamayan üreticiler arı hastalık ve zararlılarıyla daha fazla karşılaşmakta ve mücadele için kimyasal içerikli ilaç kullanmak zorunda kalmaktadır.

Çizelge 6.51. Arı Hastalıklarıyla Mücadelede Kullanılan Koruyucu Önlemler

Koruyucu önlemler Frekans Oran

(%)

Arı hastalıklarına dayanıklı ırk seçiyorum 34 30,91

Ana arıları düzenli olarak yeniliyorum 64 58,18

Kovanları sistematik olarak denetliyorum 55 50,00

Arıcılıkta kullandığım ürünleri organik yöntemlerle dezenfekte

ediyorum 33 30,00

Arıları rutubet, ses, ani ısı değişimlerinden koruyorum 66 60,00 Petekli çerçeveleri düzenli olarak yeniliyorum 66 60,00 Kovanda yeterli miktarda polen, bal bırakıyorum 81 73,64 Kirlenmiş malzemeleri zararsız bir şekilde imha ediyorum 57 61,82

Koruyucu önlemlerin tümünü uygulayanlar 6 5,45

İşletmecilerin % 51,82’si arı hastalık ve zararlılarıyla mücadele için kimyasal içerikli ilaçlar kullanmakta, % 14,55’i ise organik kökenli ilaçlar kullanmaktadır (Çizelge 6.52.).

Çizelge 6.52. Üreticilerin Arı Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Şekli

Arı Hastalık ve Zararlıları İçin İlaç Kullanımı Frekans Oran (%) Kimyasal içerikli ilaçlar kullananlar (Varroa set, Teramycin,

Apimycin, v.b.) 57 51,82

Organik Kökenli İlaçlar Kullananlar (Formik asit, Okzalik asit,

Kekik suyu, Defne suyu, v.b.) 16 14,55

Hem kimyasal hem de organik kökenli ilaçları birlikte kullananlar 18 16,36

İlaç Kullanmayanlar 19 17,27

75

Çizelge 6.53’de görüldüğü gibi üreticilerin sadece % 1,82’si arıyı beslemede organik bal ya da organik şeker şurubu kullanmakta, % 10,91’i ise işletmede üretilen baldan, % 4,54’ü ise üretilen bal ve organik şeker şurubu kullanmaktadır. Bu üreticiler arıyı besleme konusunda gereken itinayı göstermesine rağmen, geriye kalan üreticiler arıyı doğal olmayan şeker şurubu, kek, v.b. malzemelerle beslemektedir.

Yeninar ve Akyol tarafından 2012 yılında yapılan bir araştırmada farklı karbonhidrat kaynağı ve kontrollü çevre şartlarında beslenen ergin bal arısı işçilerinin ömür uzunlukları incelenmiştir. Araştırma sonucunda en uzun ortalama ergin işçi arı ömrü doğal bal ile beslenen grupta gözlenmiş olup en kısa ortalama ömür uzunluğu kristal toz şeker şurubu ile beslenen grupta belirlenmiştir. Bu açıdan arıyı doğal bal, polen ya da organik şeker şurubu ile besleme arıların sağlığı ve koloni kayıplarını önleme açısından son derece önemlidir.

Çizelge 6.53. Üreticilerin Arıyı Beslemede Kullandıkları Malzeme

Arıyı Beslemede Kullanılan Malzeme Frekans Oran (%)

Organik Bal 2 1,82

Yalnız Organik Şeker Şurubu 2 1,82

Yalnız Üretilen Bal 12 10,91

Yalnız Şeker Şurubu 10 9,09

Yalnız Kek 2 1,82

Üretilen Bal+Organik Şeker Şurubu 5 4,54

Üretilen Bal+ Şeker Şurubu 15 13,64

Üretilen Bal+Kek 7 6,36

Üretilen Bal+ Şeker Şurubu+Kek 35 31,82

Şeker Şurubu+Kek 15 13,64

Diğer 5 4,55

76

Arıcılık faaliyetinden elde edilen ürünler arasında en fazla üretimi yapılan ve bazı üreticiler içinse tek ürün olarak elde edileni baldır. Elde edilen balın kalite değerlerinin anlaşılması açısından gerekli laboratuar analizlerinin yapılmış olması bu açıdan önemlidir. Çizelge 6.54’de görüldüğü gibi üreticilerin % 53,64’ü bala özel birtakım analizleri yaptırmıştır.

Çizelge 6.54. Üreticilerin Elde Ettikleri Balın Analizini Yaptırma Durumu

Bal analizi yapıldı mı? Frekans Oran

(%)

Evet 59 53,64

Hayır 51 46,36

Toplam 110 100,00

Çizelge 6.55’de bal analizi yaptıran üreticilerin analiz sonucu ortalamaları görülmektedir. İşletmecilerin bal analiz sonuçları ortalamaları tolerans değerleri içerisindedir. Ancak sakaroz analiz ortalaması her ne kadar eşik değerin (% 5) altında da olsa üreticilerin birçoğu arıyı beslemede organik olmayan şeker şurubu, kek v.b. kullanmalarından ötürü % 5’in üzerindedir.

Çizelge 6.55. Arıcılık Faaliyeti Yapan Üreticilerin Analizi Yapılan Bal Örneklerine İlişkin Analiz Ortalamaları

Analiz Adı Birim _Ortalaması Analiz Tolerans Değerleri Frekans

Rutubet (%) 19 En çok% 20 59

İnvert Şeker (%) 72,41 En az% 60 15

Sakkaroz (%) 4,16 En çok% 5 59

Serbest Asitlik (meq/kg) 17,96 En çok 50mg/kg 12

Diastaz Sayısı 12,64 En az 8 12

HMF (mg/kg) 15,22 En çok 40mg/kg 12

Ticari Glikoz (var/yok) Yok Bulunmamalı 59

Prolin (mg/kg) 495,51 En az300 mg/kg 16

Not: İşletmecilerin tamamı her analizi yaptırmamıştır.

77

Arıcılık faaliyeti sonucu elde edilen bal ve diğer arı ürünlerinde katkı-kalıntı analizleri yapılmamıştır. Fakat üreticilerin büyük çoğunluğunun laboratuvar sonucunu bilmedikleri bal mumlarını kullanmaları nedeniyle, balmumlarında parafin ya da peteklerde naftalin kalıntısı olma ihtimali büyüktür. Çizelge 6.56’da görüldüğü üzere üreticilerin % 76,36’sı laboratuar sonucunu bilmedikleri bal mumlarını kullanmışlardır.

Ayrıca üreticilerin bilinçsizce kullandıkları antibiyotikler de balda kalıntı olarak görülecektir.

Derebaşı ve ark. tarafından yürütülmüş olan projenin sonucunda ise Karadeniz Bölgesi petekli ballarının biyokimyasal yapısı ile ağır metal ve mineral içeriği ve pestisit kalıntıları yönünden genel olarak FAO-WHO CODEX, EU ve TGK bal tebliğine uygun olduğu, ancak antibiyotik kalıntısı açısından ise standartlara uygun olmayan oldukça fazla örneklerin olduğu, bununla birlikte naftalin kalıntısı açısından her ne kadar bölge ortalaması olarak eşik değerin altında olsa da örneklerin % 10’u nun risk oluşturduğu görüşüne varılmıştır (Derebaşı ve ark., 2012).

Çizelge 6.56. Kullanılan Bal Mumlarında Laboratuvar Sonuçlarına Dikkat Edilmesi

Frekans Oran (%)

Laboratuvar Sonucu Bilinen 26 23,64

Laboratuvar Sonucu Bilinmeyen 84 76,36

Toplam 110 100,00

İşletmecilerin elde ettikleri arı ürünlerinin sağlıklı, organik olarak nitelendirilebilmesi için, ürünlerin hasadı, ambalajlaması ve depolaması esnasında bazı kurallara dikkat etmeleri gerekmektedir. İşletmecilerin % 50’den fazlası bu kuralları uygulamaktadır ancak, % 19,09’u kuralların tümünü uygulamaktadır. Bu da üreticilerin bu konuda daha hassas davranmaları gerektiğini göstermektedir (Çizelge 6.57.).

78

Çizelge 6.57. Üreticilerin Arı Ürünleri Hasat, Ambalajlama ve Depolamada Uyulması Gereken Kuralları Uygulamaları

Uyulması Gereken Kurallar Frekans Oran

(%) Arı ürünlerinin hasatında alet ve ekipmanları

dezenfekte ettikten sonra kullanıyorum

51 46,36

Ürünlerin hasatında sentetik kovucu

kullanmıyorum 57 51,82

Arı ürünlerini ambalajlamada cam,toprak veya ahşap nitelikli doğal malzeme tercih ediyorum

77 70

Arı ürünlerinin ambalajlanması esnasında bütün hijyenik tedbirleri alıyorum.

68 61,82

Arı ürünlerinin ambalajlama ve depolama esnasında herhangi bir kimyasal madde kullanmıyorum.

90 81,82

Arı ürünlerini serin ve karanlık bir yerde

depoluyorum 66 60

Uyulması gereken kuralların tümünü

uygulayanlar 21 19,09

Üreticiler elde ettikleri balın kendine has özelliklerini yitirmemesi açısından, tüketim aşamasına kadar muhafaza ettikleri yerler aşağıdaki çizelgede görülmektedir. Üreticilerin %33,64’ü üretilen balı hemen satmakta, % 60’ı ise serin ve karanlık yerde muhafaza etmektedir. İşletmecilerin çok azı balın muhafazası konusunda yeteri kadar dikkatli davranmamaktadır (Çizelge 6.58.).

Çizelge 6.58. Elde Edilen Balın Muhafazası

Balı Muhafaza Yeri Frekans Oran

(%)

Hemen satıyorum 37 33,64

Serin ve Karanlık Yerde 66 60,00

Herhangi Boş Bir Yerde 5 4,55

Diğer 2 1,82

79

Arıcılık faaliyeti yapan işletmeciler elde ettikleri arı ürünlerini daha çok (% 76,36) doğrudan tüketiciye pazarlamaktadır (Çizelge 6.59.).

Çizelge 6.59. Üreticilerin Arıcılık Faaliyetinden Elde Ettikleri Arı Ürünlerini Pazarlama Yeri

Arı Ürünleri Pazarlama Yeri Frekans Oran

(%) Doğrudan Tüketiciye 84 76,36 Toptancıya 11 10,00 Marketlere 12 10,91 Kooperatife 0 0,00 İhracatçı firmaya 0 0,00 Diğer (Satmıyorum) 3 2,73 Toplam 110 100,00

6.8. Organik Arı Ürünleri Üretim Metotlarının Uygulanmasında Etkili Bazı