Anavatan Partisi’nin Temel Savları

252 _{Yalçın Doğan, a.g.e., s. 335.} 253 _{Cüneyt Arcayürek, a.g.e., s. 132.}

254 _{Politikacı Osman Bölükbaşı ise ANAP’ı şöyle tanımlamaktadır: “ANAP’ı, bulunmuş eşyalar deposu}

olarak kabul ediyorum. Tramvaylarda, otobüslerde bulunan eşyalar, eldivenler, ayakkabılar, şemsiyeler, cüzdanlar, şapkalar bir ambarda depo edilir. ANAP’ta bir araya gelen insanlar da böyledir. Hiçbirinin, birbiri ile bağdaşacak yanı yoktur. Tesadüfen bir araya gelmişlerdir. Dağılacaklardır.” Bkz. Hulûsi Turgut, a.g.e., s. 182.

255 _{A.g.e., s. 163-164; yine bkz. B. Sami Özsoy, Diler Akarsu, Mısralarda Turgut Özal, Ankara, 1993, s.}

167.

ANAP’ın diğer siyasi partilerden farklı bir konum ve ideolojiye sahip olduğunu düşünen Mustafa Taşar’a göre, ANAP hiçbir siyasi partinin devamı olarak kurulmadığı gibi, değişik düşünce ve görüşleri, bir program ve çatı altında bir araya getirmesi açısından da Türk siyasi tarihinde bir ilki gerçekleştirmiştir.

Felsefesinde kavga yerine hizmet yatmakta olan ANAP, kadroları ve düşünceleri itibariyle genç, yenilikçi ve özgürlükçü bir partidir.

Türk siyasi tarihinde kurulduktan sonra girdiği ilk seçimde iktidara gelmeyi başaran tek siyasi parti olan ANAP, bir ihtilâl yönetiminden devraldığı iktidarı yine bir ihtilâle sebebiyet vermeden bir başka sivil iktidara seçimle bırakabilmiştir257.

Seçimleri kazanamayacağı, olsa olsa küçük bir muhalefet partisi olarak meclise girebileceği tahmin edilerek kurulmasına izin verilen ANAP, diğer partilerin aksine, mevcut yönetim ve partiyle hesaplaşmak yerine “tamamen hizmet mantığı” ve yaklaşımıyla kurulmuştur258.

Partinin kuruluş sebebi ve gayesi, parti program ve tüzüğünde şu şekilde anlatılmaktadır:

“Gücünü tarihinden, milli ve manevi değerlerinden alarak, geleceğe güvenle

bakan büyük milletimizin, demokrasiye bağlı vatansever evlatlarının üzerine düşen tarihi görev ve sorumluluğunu, hür, bağımsız, gelişmiş, itibarlı ve güçlü bir siyasi faaliyette bulunmak olduğuna inanırız. Siyaseti aziz milletimiz için mukaddes bir fazilet ve hizmet yarışı olarak telakki eder, siyasi faaliyetin müsamaha ve olgunlukla, kavgadan uzak, medeni bir şekilde yürütülmesini düstur ittihaz ederiz. Demokratik siyasi mücadelenin tek yolu ikna, uzlaşma ve fikirlere hürmet etmek olmalıdır.

Aziz milletimiz çekişmenin, kavganın ve bölücülüğün hiçbir zaman yanında olmamıştır. Geçmişte bu şekilde kavgaya itenler veya kendini kavganın içerisinde bulanlar muzdariptir. Kırgınlıkların giderilmesinde, yaraların sarılmasında, dostluğun, kardeşliğin ve dayanışmanın geliştirilmesinde zaruret vardır…

Anavatan Partisi; milli iradenin tecellisinin ve millet hakimiyetinin tesisinin ancak halkın serbest oyunun esas olduğu hür demokratik düzen içerisinde mümkün olabileceğine inanan, insan temel hak ve hürriyetlerini vazgeçilmez kabul eden “Adalet

257 _{ANAP Genel Sekreteri Mustafa Taşar’ın Parti İçi Eğitim Çalışmalarında Yaptığı Konuşma,}

21.10.1994, www.anap.org.tr, s. 7-8.

mülkün temelidir” anlayışına sahip, Milliyetçiliği; milli ve manevi değerlere bağlılığı düstur ittihaz eden, Cumhuriyetimizin kurucusu büyük önder Atatürk’ün ilke ve inkılâpları istikametinde muasır medeniyet seviyesine erişmeyi hedef alan, “Asıl olan fertlerin ve toplumun mutluluğudur” görüşü içerisinde sosyal adalete ve fırsat eşitliğine inanmış, iktisadi kalkınmanın hızlandırılmasını, işsizliğin ve fakirliğin kaldırılmasını, gelir dağılımı farklılıklarının azaltılarak, refahın yaygınlaştırılmasını öngören, iktisadi gelişmede fertlerin teşebbüs gücünü esas kabul eden, geleceğimizin teminatı olan gençlerimizin modern ve ileri Türkiye idealine bağlı, milli ve ahlaki değerlerimizi benimsemiş, ilmi düşünceye sahip, herkese karşı sevgi, saygı ve müsamaha besleyen medeni bir insan olarak yetişmelerini Milli Eğitimin esası sayan, Demokratik siyasi büyük ve güçlü Türkiye idealine ulaşmayı gaye edinmiş bir siyasi partidir.

Partimizin programında ve bu programda belirtilen esasları ışığı altında öngörülen hususların gerçekleşmesi maksadıyla her çeşit sosyal, iktisadi, hukuki, politik ve diğer tedbirlerin alınması ve uygulanması için çalışmayı ve mücadele etmeyi aziz milletimize karşı vazgeçilmez görevimiz sayar siyasi parti oluşumuzun sebebi görürüz”259.

“Hizmet” felsefesine dayanan Anavatan Partisi, değişik düşünce ve görüşteki insanları bir program ve çatı altında bir araya getirme vaadiyle ortaya çıkan tek siyasi partidir.

12 Eylül öncesinde yer almayan bu yeni siyasi anlayış ve programla ortaya çıkan ANAP, o dönemde en çok ihtiyaç duyulan uzlaşmayı sağlamayı hedef göstermiş, bu yönüyle de askeri yönetimin desteğini kazanmıştır260.

Bu desteği sürekli hale getirmek isteyen ve varlığının garantisi olarak gören ANAP, askeri müdahaleye karşı herhangi bir demokratik tavır almamakla birlikte zaman zaman müdahalenin adeta savunuculuğunu yapmış, muhalefet için bu durumu bir

259 _{A.g. konuşma, s. 5; yine bkz. Anavatan Partisi Programı, Madde: 1, s. 16; ANAP’ın rakiplerinden}

farkı ile ilgili görüşlerin detayları için ayrıca bkz. Mustafa Taşar, 1983’den 2000’li Yıllara Anavatan, 3. baskı, Ankara, 20 Ağustos 1996, ss. 310- 312.

260 _{A.g. konuşma, s. 6; Anavatan 18. Yıl Özel Sayısı, 20 Mayıs 2001; ayrıca bkz. Anavatan Partisi 2.}

Olağan Küçük Kongresi Faaliyet Raporu, 23-24 Kasım 1986, s. 6-7; yine bkz. Anavatan Partisi’nin

Türkiye Vizyonu, ş.y., Mayıs, 2001, s. 9; ve yine bkz. Osman Ulagay, Özal’ı Aşmak İçin, AFA yay., 5. baskı, İstanbul, Nisan, 1989, s. 121.

koz olarak kullanıp, çoğu kez askerlerden daha fazla müdahaleyi canlı tutma çabası göstermiştir261.

Milliyetçi, muhafazakâr, liberal, demokrat eğilimleri birleştirme politikası güden ANAP’ın bu propagandasının altında yatan gizli mesaj, Can Kozanoğlu’na göre; “lanetlenmiş “eskiler”in yapamadığını yapmak ve “uzlaşmayı sağlamak”tır”262.

Birbirine zıt eğilimleri birleştirme iddiasıyla ortaya çıkan ve bu noktada Türk siyasi hayatında bir ilki gerçekleştirme çabasında olan ANAP’ın programı dikkatlice incelendiğinde, bu özelliğini çok net yansıtan çelişkili ifadelerle dolu bir metin olduğu anlaşılmaktadır.

Taha Parla’ya göre, parti programında bile sadece kendi siyasetinin meşru ve faziletli olduğunu savunan ANAP, parti ambleminde de bu yaklaşımı çağrıştırmaktadır263.