Durum Analiz Planlarının Hazırlanması

Tarımsal yayım çalışmasında çiftçiye verilecek mesajların, alınacak kararların güvenilirliği büyük oranda durum analizinde elde edilen verilerin, çiftçinin içinde bulunduğu durumu ve sorunlarını ne kadar yansıttığına bağlıdır. Çiftçinin içinde bulunduğu koşullar ve bu koşulların birbirleri ile ilişkileri ne kadar iyi belirlenirse, bir sonraki aşamada yapılacak planlama o derecede doğru ve kapsamlı olur.

Çiftçinin içinde bulunduğu koşullar ve sorunlar birbirinden farklıdır ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla kısa süreli yapılacak bir durum tespiti ile çiftçilerin kişisel ve toplumsal hareketlerinin nedenleri belirlenemez. Bu nedenle de tarımsal yayım çalışmalarının uygulamaları sırasında da sürekli bir sonraki dönemde kullanılmak üzere veriler toplanır. Bu veriler bir sonraki yayım programı yapıcıları tarafından ikincil veri kaynakları olarak kullanılır.

Tarımsal yayım programlarları hazırlanmadan önce iyi bir durum analizi yapılması bir gerekliliktir. Durum analizinin sağlıklı yapılabilmesi için ise iyi bir durum analiz planlaması yapılmalıdır. Mevcut durum analiz çalışması planlamalarında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir (Anonim, 2004).

3.1.1. Ön hazırlık

Bir durum analiz planlaması öncelikle “masada” başlar. Plan hazırlanmadan önce çalışmanın yapılacağı bölgeyle ilgili ön bilgiler derlenmeli (ikincil kaynaklar), hedef kitle, bölgeyi tanıyan kişiler ve teknik elemanlarla ön görüşme yapılmalıdır (birincil kaynaklar).

Yapılacak yayım çalışmaları hedef kitlenin ihtiyaçları doğrultusunda olmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu yayım çalışmasının

172

aynı zamanda bir yayım projesi olduğudur. Proje: önceden belirlenmiş bir süre içerisinde, değişim oluşturmayı hedefleyen, birbiriyle ilişkili amaç ve hedefleri olan ve uygulamanın sonucunda çeşitli ürünlerin elde edildiği bir çalışmadır.

Yapacağımız yayım çalışmalarında da asıl amacımız çiftçilerin modern tarım tekniklerini kullanarak dünya da kabul gören kalite standartlarını yakalamasını (değişim) ve ekonomik açıdan gelirinin artmasını sağlamaktır. Bundan dolayı, yapacağımız çalışmanın proje olarak nitelendirilmesi gayet doğaldır. Bir projenin başarılı olabilmesi için, mümkün olduğunca projeden doğrudan veya dolaylı şekilde faydalanacak bütün kişilere hitap etmesi gerekir. Bu nedenle mevcut durum analizi çalışmasının ön hazırlık safhasında hedef kitlenin bütün unsurları(kadın, erkek, yaşlı, genç, çocuk) dikkate alınmalıdır. Bölgeyi tanıyan kişiler ve o bölgede çalışmış, deneyim sahibi teknik personelin katılımı da iyi bir ön hazırlık çalışmasının vazgeçilmez unsurlarıdır. 3.1.2. Durum analizinden beklenen sonuçların belirlenmesi

Planlamanın ikinci adımı olarak durum analizinden beklediğimiz sonuçları belirlemeliyiz. Bu aşamada aşağıdaki soruların cevabı net bir şekilde ortaya konulmalıdır:

 Durum analizi sonucu hangi ifadelere ulaşılacaktır?

 Durum analizi bizi hangi somut davranışlara yönlendirecektir?

 Durum analizi ile hangi konularda bilgiler derlenecektir? (Tarımsal Yayım El Kitabı, 1998).

Sosyal bir varlık olan insanın hayatın her alanı ile ilgisi vardır. Bizim çalışma sahamız kırsal, köy ve çiftçi olduğundan planlamamızı bu sahaların özel taleplerine göre yapmalıyız. Özellikle temel çalışma konumuz olan “tarımsal faaliyetler” bizim mevcut durum analiz çalışmalarımızın odağında yer almalıdır. Burada unutulmaması gereken nokta; çiftçinin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan ekonomik unsurların kaynağının bu tarımsal faaliyetler olduğu ve çiftçinin mücadele etmek zorunda kaldığı birçok sorunların temelinde de ekonomik sıkıntıların olduğudur. Dolayısıyla yapılacak durum analizi çalışmasının neticesinde ulaşılacak ifadeler ve davranışlar bu sorunlara yönelik olmalıdır.

3.1.3. Toplanacak verilerin sınırlandırılması

Durum analizi çalışmasından beklenen sonuçlara bağlı olarak gerçekte hangi verilere gereksinim duyulduğu planlama aşamasında belirlenmelidir. Aksi takdirde gerekli gereksiz pek çok veri ile çalışılmak zorunda kalınır ki bu, zamanı verimli kullanmak açısından tercih edilmeyen bir durumdur. Ayrıca gereksiz verilerin toplanması amaç

sapmalarına da neden olabilir. Çiftçi için öncelikli konular yerine yayımcının ilgisini çeken tali konular ın seçilmesi yayım programlarının aksamalara neden olur.

3.1.4. Bilgi toplama yöntemlerinin sınırlandırılması

Durum analizi çalışmasında gereksinim duyulan bilgilerin güvenilirliği çok önemlidir. Bu nedenle söz konusu bilgilerin en iyi şekilde temin edilmesi için en doğru zaman tespit edilmeli ve en doğru yöntem kullanılmalıdır. Bu çalışma sırasında hedef grubun nitelikleri ve iş yoğunluğu son derece önemlidir.

3.1.5. Bilgi toplanacak hedef kitlenin sınırlandırılması

Hangi verilerin, ne zaman ve hangi yöntemle elde edileceğine karar verildikten sonra bu çalışmanın yapılacağı hedef kitle ile ilgili bazı kriterler belirlenmelidir. Bunlar;

 Durum analizi çalışması hedef kitlenin hepsiyle mi yapılacak yoksa bir kısmı ile mi?

 Seçilecek kişiler bütünü ne kadar temsil edecekler?

 Durum analizi en az kaç kişi ile en fazla kaç kişi ile yapılmalıdır? Durum analizinde veri toplama yöntemlerinden, özellikle anket uygulamasının kullanılacağı durumlarda yukarıdaki soruların cevapları büyük önem taşır. Hedef kitlenin belirlemelerinde, serinin, “yeniliklerin yayılması” bölümünde anlatılan yenilik benimseme gruplarının özellikleri dikkate alınmalıdır (Anonim, 2004).

3.1.6. Bilgi toplanacak yerlerin belirlenmesi

Bu aşamada, ihtiyaç duyulan bilgilerin toplanacağı yerler belirlenir:  Ön bilgiler kimlerden/ nerelerden alınabilir?

 Durum analizi hangi köylerde yapılabilir?

 Hangi mekânlarda bilgi toplanabilir?(arazi, ev, büro vb.)  İkincil kaynak merkezleri nereler olabilir?

3.1.7. Gerekli personel ve kaynağın belirlenmesi

Çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve neticelendirilebilmesi için bir iş bölümü yapılmalıdır. Bu sayede ne kadar personele ihtiyaç olduğu ve bu personelin nitelikleri ortaya konmuş olur. Durum analiz çalışmaları için personelin eğitim ve çalışmaların yürütülmesini için ihtiyaç duyulacak kaynak miktarı belirlenmelidir.

174

3.1.8. Durum analizinin aşamalarının belirlenmesi

Durum analizi çalışmasının uygulama safhasını netleştirmek için bir iş planı hazırlanmalıdır. Bu iş planı sayesinde uygulama esnasında yapılacak işler ortaya konur ve birbirini tamamlayacak şekilde düzenlenebilir. Bu iş planı iyi bir görev ve sorumluluk dağılımını gösterebilmelidir.

3.1.9. Durum analizi için bir zaman planının hazırlanması

Yapılacak durum analizi çalışmasına ilişkin olarak hazırlanacak iş planı bir takvime bağlanmalıdır. Zira bazı tarımsal veriler (verim vb.) belirli dönemlerde elde edilebilir. Bu takvime bağlı olarak durum analizi çalışması için bir zaman planı hazırlanmalıdır. Zaman planlanmasında çiftçi şartları bizim için birincil kriterdir.