ALTERNATİF ÖLÇEKLER
1 Genel değerlendirme İyi-kötü Hoş-sinirlendirici 2 Yararsal değerlendirme Yararlı-yararsız Arkadaşça-samimi 3 Estetik değerler Ünik-genel İlginç-sıkıcı
4 Aktivite Aktif-pasif Karmaşık-basit
5 Mekânsal değerlendirme Samimi-geniş Kişisel-genel
6 Güçlülük Haşin-narin Kaba-düz
7 Tertip Temiz-pis Tertipli-karmakarışık
8 Organizasyon Düzenli-düzensiz Biçimsel-nedensel 9 Isı Ilık-soğuk Sıcak-soğuk
10 Işıklandırma Aydınlık-karanlık Parlak-duygusuz
İKİNCİL ÖLÇEKLER
ALTERNATİF ÖLÇEKLER
1 Genel değerlendirme Eski-yeni Geleneksel-çağdaş
2 Yararsal değerlendirme Pahalı-pahalı değil Tutumlu-cömert 3 Estetik değerler Büyük-küçük İri-ufak
4 Aktivite Heyecanlandırıcı-
sakinleştirici Güzel-çirkin 5 Mekânsal değerlendirme Net-belirsiz Birleştirici-değişik 6 Güçlülük Güvanli-tehlikeli Titreşimli-baskı altında 7 Tertip Renkli-renksiz Korunmuş-korumasız
8 Organizasyon Sessiz-gürültülü Şaşırtıcı-teshil edilmiş 9 Isı Havasız-cereyanlı Küflü-taze 10 Işıklandırma Rijit-fleksibl Sürekli-geçici
Bu çalışmada ayrıca, çevrenin ne tür gösteriminin, (baskı tekniği), simülasyonun, gerçek çevreye verilecek yanıtlar kadar etkili, yararlı olduğu araştırılmıştır.
Simülasyon üzerine literatür gözden geçirildiğinde fotoğraf baskılarının, tasarımın erken safhalarında mimarın kullanıcı yanıtlarını tahmin etmek için kullanabilecekleri tatminkâr bir araç olduğu görülmüştür. Mimarların, eskiz ve çizimleri pek çok meslek dışı kişi için en zor okunabilen temsil çeşitleridir. Mimari maketler de yapımının uzun zaman alması ve pahalılığından dolayı aynı şekilde zordur ki çalışmanın amacı mimarların zor ve uzun zaman alan bir çalışma yapmadan müşteri-kullanıcı grubunun tercihlerini belirleyebilmesidir. Deneysel çalışma en uygun medyanın bulunmasını amaçlamıştır.
12 prototip konut örneği (2.çalışmada 12 kurum ye ticaret yapısı) 8 gruba ayrılmış toplam 120 mimarlık öğrencisi tarafından 30 sıfat çifti bulunan bir anlamsal farklılaşma ölçeği ile değerlendirilmiştir.
1.grup denek gerçek çevreye götürülüp yanıtları alınırken diğer gruplar, seçilen örnekleri, 35 mm tek renkli slâyt, 35 mm renkli slâyt, 8 mm renkli film, 8 mm siyah beyaz film ve siyah-beyaz videoteyp ile izleyerek SD formunu doldurmuştur. Renkli film ve renkli slâyt gösterimi ile elde edilen yanıtlar gerçek çevre ile karşılaştırıldığında, bu iki tekniğin gerçek çevrenin simülasyonu olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Hershberger, müşteri-kullanıcı yanıtları ile mimarın tahminleri farklıysa, o zaman sistematik bir tahmin ve öğrenme sürecinin devreye girdiğini ve bunun da üç çeşit süreç ile mümkün olabileceğini belirtmektedir; mimarin kendi tahmini ile kullanıcı grubu yanıtları arasındaki farklılıkları saptaması ve grup hakkında daha iyi bilgi sahibi olması, mimarın kendisini müşteri-kullanıcı grubu ile aynı düşünecek şekilde eğitmesi ya da kullanıcı yanıtlarını kavram oluşturma teorisi (concept formation Theory) açısından nasıl tahmin edeceğini öğrenmesi. Özellikle estetik tercihler açısından, mimarlar müşteri-kullanıcı grubunun en azından nelerden hoşlandıklarını öğrenebilecek ve tasarımın daha erken safhalarında bu bilgileri tasarıma aktarabileceklerdir.
24. Hershberger&Cass, 1988
Tablo 4.21. Tasarlanmış Çevrelerin Anlamlarının Ölçülmesi
Hershberger ve Cass(1988) binalara ilişkin kullanıcı yanıtlarını önceden tahmin etmek amacıyla Tasarlanmış Çevrelerin Anlamlarının Ölçülmesi için Anlamsal
oluşturdukları Anlamsal Farkılılaşma ölçeğinde 10 faktör grubuna 2 grup halinde değişkenler saptamışlardır;
birincil ölçekler ve alternatifleri, ikincil ölçekler ve alternatifleri
FAKTÖR BİRİNCİL
ÖLÇEKLER
ALTERNATİF ÖLÇEKLER
1 Genel değerlendirme İyi-kötü Hoş-sinirlendirici 2 Yararsal değerlendirme Yararlı-
yararsız Arkadaşça-samimi 3 Estetik değerler Ünik-genel İlginç-sıkıcı
4 Aktivite Aktif-pasif Karmaşık-basit
5 Mekânsal değerlendirme Samimi-geniş Kişisel-genel
6 Güçlülük Haşin-narin Kaba-düz 7 Tertip Temiz-pis Tertipli-karmakarışık
8 Organizasyon Düzenli-
düzensiz Biçimsel-nedensel 9 Isı Ilık-soğuk Sıcak-soğuk
10 Işıklandırma Aydınlık- karanlık Parlak-duygusuz İKİNCİL ÖLÇEKLER ALTERNATİF ÖLÇEKLER
1 Genel değerlendirme Eski-yeni Geleneksel-çağdaş 2 Yararsal değerlendirme Pahalı-pahalı
değil Tutumlu-cömert 3 Estetik değerler Büyük-küçük İri-ufak
4 Aktivite
Heyecanlandır ıcı- sakinleştirici
Güzel-çirkin 5 Mekânsal değerlendirme Net-belirsiz Birleştirici-değişik 6 Güçlülük Güvanli- Titreşimli-baskı altında
Anlamsal farklılaşma ölçeklerine ilişkin kullanılan faktör grupları ve
değişkenlerinin sayısı daha da arttırılabilir. Ancak genel olarak Anlamsal Farklılaşma
Ölçeklerinin kurgusu belirli bir sistematiğe oturduğu için, mimari çalışmalarımız için
gerekli temeli, yukarıda sıralanan örnekler çerçevesinde oluşturmak mümkün olacaktır.
Anlamsal farklılaşma ölçekleri iki uçta zıt anlamlı sıfat çiftlerinin yer alması
şeklinde uygulanmaktadır. Anlamsal sıralama ölçeğinde ise değişkenin azdan çoğa doğru değerlendirilmesi söz konusudur, yani zıt anlamlarda sıfatlar kullanılmamaktadır. Anlamsal Farlılaşma ölçeklerinde sıfat aralıkları 5’li, 7’li ve 9’lu düzenlenebilmektedir. DEĞİŞKEN ANLAMSAL SIRALAMA ÖLÇEĞİ UYGULANIŞI 1 AZ ÇOK 2 DEĞİŞKEN DEĞİŞKEN ANLAMSAL FARLILAŞMA ÖLÇEĞİ UYGULANIŞI Hesselgren (1988) sıradan insanların 1’den 8’e kadar bir aralıkta tercih yapmakta zorlandıklarına değinerek, Küller’e dayanarak geliştirdiği Anlamsal Farklılaşma ölçeğinde (Tablo 3) 1-5 arasında bir düzenlemeye gitmiştir. Ayrıca, ölçekte, sosyal statü değerlendirmelerini estetik değerlendirmelerden ayırmıştır. Güzel veya çirkin diye sorulduğunda yanıtın sosyal statüyü belirtmesinden dolayı, Hesselgren, önerdiği
Anlamsal Farklılaşmada bu gibi sıfat karşıtlıklarına yer vermemiştir. Hesselgren
ayrıca Anlamsal Farklılaşmanın sonucunun kuvvetlendirilmesi için istatiksel tehlikeli 7 Tertip Renkli- renksiz Korunmuş-korumasız 8 Organizasyon Sessiz- gürültülü Şaşırtıcı-teshil edilmiş 9 Isı Havasız- cereyanlı Küflü-taze 10 Işıklandırma Rijit-fleksibl Sürekli-geçici
değerlendirmeler yanında faktör analizinin de yapılması gerektiğini vurgulamaktadır Ölçek
Hiçbiri 1 2 3 4 5