“Ortaokullarda çalışan okul yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin görüşleri nelerdir? Ortaokullarda çalışan okul yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin görüşleri; a. Cinsiyet, b. Eğitim Düzeyi, c. Kıdem, d. Branşlarına göre değişmekte midir?” olmak üzere 2 alt probleme ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
4.1.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın birinci alt problemi “Ortaokullarda çalışan okul yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin görüşleri nelerdir?” biçiminde belirlenmiştir. Bu alt probleme cevap verebilmek amacıyla toplanan veriler analiz edilerek Tablo 4.1’de gösterilen bulgular elde edilmiştir.
Tablo 4.1.
Ortaokullarda Çalışan Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşanan İletişim Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin Analizi
ÖNERMELER n SS KATILIM
DÜZEYİ 1. Yöneticiler, sözlü ve yazılı mesajları
öğretmenlere zamanında ulaştırırlar. 80 4,43 ,708 Her Zaman
2. Yöneticiler, öğretmenlere emir ve görev verirken öğretmenlerin özelliklerini dikkate alırlar.
21
3. Yöneticiler, öğretmenler arasında ayrım
yapmazlar (adil davranırlar). 80 4,18 ,823 Çoğu Zaman
4. Yönetici ve öğretmenler karşılıklı olarak
birbirine saygı gösterirler. 80 4,11 ,656 Çoğu Zaman
5. Yöneticiler, öğretmenleri ilgilendiren
konularda öğretmenlerin görüşlerini alırlar. 80 4,10 ,648 Çoğu Zaman 6. Yönetici ve öğretmenler birbirlerinin olumlu
davranışlarını öne çıkarmaya çalışırlar. 80 4,10 ,704 Çoğu Zaman 7.Yöneticiler öğretmenler arasında dayanışmayı
teşvik ederler. 80 4,08 ,742 Çoğu Zaman
8. Yönetici ve öğretmenler, aralarında yüz yüze
iletişime önem verirler. 80 4,06 ,817 Çoğu Zaman
9. Yöneticiler okulda öğretmenler arasında
sağlıklı bir iletişim ortamı sağlarlar. 80 4,04 ,754 Çoğu Zaman 10. Yönetici ve öğretmenler aralarındaki
iletişimde iyi birer dinleyicidirler. 80 4,00 ,729 Çoğu Zaman
11. Yöneticiler öğretmenleri okulla ilgili
alınacak kararlara katarlar. 80 3,96 ,683 Çoğu Zaman
12. Yönetici ve öğretmenler aralarındaki siyasi
görüş, kültür vb. farklara karşı hoşgörülüdürler. 80 3,94 ,891 Çoğu Zaman 13. Yönetici ve öğretmenler özel sorunlarını
aralarındaki resmi ilişkilere yansıtmazlar. 80 3,93 ,808 Çoğu Zaman 14. Yöneticiler öğretmenlerle ilişkilerine statü
farklılıklarını yansıtmazlar. 80 3,88 ,986 Çoğu Zaman
15.Yönetici ve öğretmenler sorunlarını karşılıklı
olarak paylaşırlar. 80 3,86 ,759 Çoğu Zaman
16. Yönetici ve öğretmenler, aralarında yakın ilişki sürdürme konusunda içten bir çaba gösterirler.
80 3,86 ,775 Çoğu Zaman
17. Yönetici ve öğretmenler karşılıklı olarak
birbirlerine güvenirler. 80 3,85 ,731 Çoğu Zaman
18. Yönetici ve öğretmenler başarılarını karşılıklı
19. Yönetici ve öğretmenler arasında, formal iletişimin yanında informal iletişim kanalları da açıktır.
80 3,83 ,759 Çoğu Zaman
20. Yönetici ve öğretmenler bilgilerini karşılıklı
olarak paylaşırlar. 80 3,81 ,695 Çoğu Zaman
21. Yönetici ve öğretmenler arasında, dedikoduya izin vermeyen, olumlu bir iletişim ortamı vardır.
80 3,80 ,892 Çoğu Zaman
22. Yönetici ve öğretmenler, eğitim ve okulun
amaçlarını aynı şekilde anlar ve yorumlar. 80 3,78 ,900 Çoğu Zaman 23. Yönetici ve öğretmenler, birbirlerine karşı
eleştiriye açıktırlar. 80 3,54
1,01
8 Çoğu Zaman
24. Yönetici ve öğretmenler, iletişim sırasında kendilerini birbirlerinin yerine koyarak, anlamaya çalışırlar.
80 3,44 ,912 Çoğu Zaman
25. Yönetici ve öğretmenler ders dışı sosyal
içerikli toplantılarda bir araya gelirler. 80 3,44 ,912 Çoğu Zaman
Yönetici ve Öğretmen İletişimi 80 3,92 ,481 Çoğu Zaman
Tablo 4.1’e ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde; “Yöneticiler, sözlü ve yazılı mesajları öğretmenlere zamanında ulaştırırlar.” önermesine ( =4,43) ortalama ile “Her zaman” şeklinde en yüksek derecede katılım gösterirken, “Yönetici ve öğretmenler, iletişim sırasında kendilerini birbirlerinin yerine koyarak, anlamaya çalışırlar.” ve “Yönetici ve öğretmenler ders dışı sosyal içerikli toplantılarda bir araya gelirler.” önermelerine ise ( =3,44) ortalama ile “Çoğu zaman” şeklinde en düşük düzeyde katılım göstermişlerdir.
Ersoy (2006) çalışmasında yöneticilerin, sözlü ve yazılı mesajları öğretmenlere ulaştırmayı en yüksek düzeyde katılım olarak bulmuştur. Bu da okul yöneticilerin formal iletişimi etkili bir şekilde kullandıklarını göstermektedir. Ayrıca öğretmenlerin zamanında bilgilendirilmesi okullarda söylenti veya dedikoduların yaşanmasını azaltacağı düşünülebilir.
Ersoy (2006) ve Kelce (2009) yapmış oldukları çalışmalarında “Yönetici ve öğretmenler, iletişim sırasında kendilerini birbirlerinin yerine koyarak, anlamaya çalışırlar.” ve “Yönetici ve öğretmenler ders dışı sosyal içerikli toplantılarda bir araya gelirler.”
23
önermelerini en düşük katılım düzeyinde olduğunu tespit etmişlerdir. Ersoy’a (2006) göre yönetici ve öğretmenler, iletişim sırasında empati kuramamakta ve yöneticilerin resmi işlere önem vermesi, insan ilişkileri ve iletişim konusuna yeterince ağırlık vermemesine yol açmaktadır.
“Yönetici ve öğretmenler sorunlarını karşılıklı olarak paylaşırlar.” önermesine ( =3,86 ) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler başarılarını karşılıklı olarak paylaşırlar.” önermesine ( =3,84) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler karşılıklı olarak birbirine saygı gösterirler.” önermesine ( =4,11) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “ Yöneticiler öğretmenlerle ilişkilerine statü farklılıklarını yansıtmazlar.” önermesine ( =3,88) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yöneticiler, öğretmenlere emir ve görev verirken öğretmenlerin özelliklerini dikkate alırlar.” önermesine ( =4,23) ortalama ile “Her Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler karşılıklı olarak birbirlerine güvenirler.” önermesine ( =3,85) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “ Yöneticiler, öğretmenleri ilgilendiren konularda öğretmenlerin görüşlerini alırlar.” önermesine ( =4,10) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler, birbirlerine karsı eleştiriye açıktırlar.” önermesine ( =3,54) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “ Yönetici ve öğretmenler aralarındaki siyasi görüş, kültür vb. farklara karsı hoşgörülüdürler.” önermesine ( =3,94) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler, aralarında yüz yüze iletişime önem verirler.” önermesine ( =4,06) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler bilgilerini karşılıklı olarak paylaşırlar.” önermesine ( =3,81) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler özel sorunlarını aralarındaki resmi ilişkilere yansıtmazlar.” önermesine ( =3,93) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yöneticiler, öğretmenler arasında ayrım yapmazlar (adil davranırlar).” önermesine ( =4,18) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler arasında, dedikoduya izin vermeyen, olumlu bir iletişim ortamı vardır.” önermesine ( =3,80) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yöneticiler öğretmenleri okulla ilgili alınacak kararlara katarlar.” önermesine ( =3,96) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yöneticiler okulda öğretmenler arasında sağlıklı bir iletişim ortamı sağlarlar.” önermesine ( =4,04) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yöneticiler öğretmenler arasında dayanışmayı teşvik ederler.” önermesine ( =4,08) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “ Yönetici ve öğretmenler arasında, formal iletişimin yanında informal iletişim kanalları da açıktır.” önermesine ( =3,83) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “ Yönetici ve öğretmenler, aralarında yakın ilişki sürdürme konusunda isten bir çaba gösterirler.” önermesine ( =3,86) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler, eğitim ve okulun amaçlarını aynı şekilde
anlar ve yorumlar.” önermesine ( =3,78) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler birbirlerinin olumlu davranışlarını öne çıkarmaya çalışırlar.” önermesine ( =4,10) ortalama ile “Çoğu Zaman”, “Yönetici ve öğretmenler aralarındaki iletişimde iyi birer dinleyicidirler.” önermesine ( =4,00) ortalama ile “Çoğu Zaman” düzeyinde katılımın olduğu görülmüştür.
Genel ortalamanın ise ( =3,92) ortalama ile “Çoğu Zaman” düzeyinde olduğu görülmüştür. Dolayısıyla yöneticilerin öğretmenlerle iletişim algılarının “Çoğu zaman” düzeyinde olduğu ve olumlu düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır.
Söz konusu bulgu ülkemizde yapılan okullardaki iletişim sorunlarıyla ilgili araştırmalar ile uyumluluk gösterdiği söylenebilir. Ersoy (2006) ve Kelce (2009) yapmış oldukları çalışmalarda; yöneticiler, öğretmenlerle ilişkilerini yansıtan tüm ifadeleri öğretmenlerden daha olumlu görüş belirtmişlerdir. Öğretmenler ise genelde bir çok ifadeye düşük düzeyde katılım göstererek, yöneticilerle aralarındaki iletişimi yeterli ve etkili olmadığını belirtmişlerdir (Ersoy, 2006, s. 91).
4.1.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın ikinci alt problemi “Ortaokullarda çalışan okul yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin görüşleri; a. Cinsiyet, b. Eğitim Düzeyi, c. Kıdem, d. Branşlarına göre değişmekte midir?” biçiminde belirlenmiştir. Bu alt probleme cevap verebilmek amacıyla toplanan veriler analiz edilerek aşağıda tablolarla gösterilen bulgular elde edilmiştir.
Tablo 4.2.
Ortaokullarda Çalışan Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşanan İletişim Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Analizi
Değişken Kategori n Ss t p
Cinsiyet Kadın 11 4,0691 ,51040 1,094 0,277*
Erkek 69 3,8986 ,47540
*p>,05
Tablo 4.2’ye bakıldığında yapılan Bağımsız Örneklem T- Testi sonucuna göre eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin görüşlerinin cinsiyet değişkenine göre farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla eğitim yöneticilerinin cinsiyeti ne olursa olsun öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin
25
algılarının aynı/benzer olduğu söylenebilir (t=1,094; p>,05). Ersoy (2006), Kelce (2009) ve Sancar’ın (2010) çalışmalarında da cinsiyet değişkenine göre yönetici ve öğretmenler arasındaki iletişim sorunlarına ilişkin olarak belirtilen tüm görüşler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Tablo 4.3.
Ortaokullarda Çalışan Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşanan İletişim Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin Eğitim Düzeyi Değişkenine Göre Karşılaştırması
Öğrenim Durumu Sıra Toplamı Sd Sıra Ort. F p Fark
Guruplar arası 2,105 2 1,053 5,021 ,009* 1-3; 2-3
Gurup içi 16,144 77 ,210
Toplam 18,249 79
*p< ,05 1: Ön Lisans 2: Lisans 3: Lisansüstü
Tablo 4.3’e dikkatle incelendiğinde yapılan One Way Anova Testi ile Analizi sonucuna göre eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarının eğitim düzeyi değişkenine göre farklılık gösterdiği görülmektedir (F=5,021; p<,05).
Dolayısıyla bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu tespit etmek amacıyla Post Hoc Scheffe gerçekleştirildiğinde eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin en az katılım düzeyi lisansüstü mezunlarına ait olduğu ( Xy=3,29) ve bunu ön lisans mezunlarının takip ettiği (Xö=3,89) ve en yüksek katılım düzeyinin ise lisans mezunlarına ait olduğu görülmüştür ( Xl=3,96). Ayrıca ön lisans mezunlarıyla lisansüstü mezunlarının ve lisans mezunlarıyla lisansüstü mezunlarının algılarının farklı olduğu görülmüştür. Buna göre, lisans ve ön lisans mezunu yöneticilerin, lisansüstü mezunlarına oranla daha iyi iletişim kurdukları söylenebilir. İl merkezindeki okul yöneticilerinin çoğunluğunun 15 yılın üzerinde kıdeme sahip, lisans mezunu olmaları ile söz konusu okullardaki öğretmenlerin de kıdemlerinin yüksek ve lisans mezunu olmalarının etkisi olduğu ifade edilebilir. Lisansüstü mezunu yöneticilerin kıdemleri daha düşük ve yönetmelikleri, okul kurallarını uygulamada daha hassas davranmaları öğretmenler ile kurulan iletişimde sorunlar yaşamalarına yol açtığı söylenebilir.
Tablo 4.4.
Ortaokullarda Çalışan Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşanan İletişim Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin Kıdem Değişkenine Göre Karşılaştırması
Kıdem Durumu Sıra Toplamı Sd Sıra Ort. F p Fark
Guruplar arası ,133 2 ,067 ,284 ,754*
Gurup içi 18,116 77 ,235
Toplam 18,249 79
* p> ,05 1. 0-15 Yıl 2. 16-25 Yıl 3. 26 Yıl ve üstü
Tablo 4.4’e dikkatle incelendiğinde yapılan One Way Anova Testi ile Analizi sonucuna göre eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarının kıdem değişkenine göre farklılık göstermediği söylenebilir (F=0,284; p>,05).Buradan hareketle eğitim yöneticilerinin kıdemi ne olursa olsun eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarının aynı/benzer olduğu söylenebilir. Dolayısıyla kıdem değişkeninin eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarında herhangi bir farklılık oluşturmadığı söylenebilir.
Kelce’ye (2009) göre kıdem seviyesi anlamlı bir fark yaratmamaktadır. Benzer sonuç Ersoy (2006) tarafından yapılan araştırma içinde geçerlidir. Ersoy (2006) tarafından yapılan araştırmada, yönetici ve öğretmen arasındaki iletişimi yansıtan ifadelere genelde hizmet süreleri 1-3 yıl ile 8-11 yıl arası olan yönetici ve öğretmenlerin katılım düzeyleri göreceli olarak daha yüksek çıkmıştır.
Tablo 4.5.
Ortaokullarda Çalışan Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşanan İletişim Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin Branş Değişkenine Göre Karşılaştırması
Kıdem Durumu Sıra Toplamı Sd Sıra Ort. F p Fark
Guruplar arası ,245 6 ,041 ,166 ,985*
Gurup içi 18,004 73 ,247
Toplam 18,249 79
* p> ,05 1.Görsel Sanatlar 2. Tek. Tas 3.Fen ve Tek.
4. Matematik 5.İngilizce 6.Beden Eğitimi
7. Rehberlik 8. Türkçe 9.Din Kültürü ve A.B.
27
Tablo 4.5’e bakıldığında yapılan One Way Anova Testi ile Analizi sonucuna göre eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarının branş değişkenine göre farklılık göstermediği söylenebilir (F=0,166; p>,05). Buradan hareketle eğitim yöneticilerinin branşı ne olursa olsun eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarının aynı/benzer olduğu söylenebilir. Dolayısıyla branş değişkeninin eğitim yöneticilerinin öğretmenlerle yaşanan iletişim sorunlarına ilişkin algılarında herhangi bir farklılık oluşturmadığı söylenebilir.
28
TARTIŞMA, SONUÇ ve ÖNERİLER