Araştırmanın bu bölümünde “İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin örgütsel sağlık düzeyleri ile örgüt kimliği algıları arasındaki ilişki hangi düzeydedir?” sorusuna cevap bulunmaya çalışılmıştır. Bunu belirleyebilmek için Pearson Momentler Çarpımı korelasyon çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Örgüt sağlığı ve örgüt kimliği arsındaki ilişkiyi gösteren korelasyon katsayıları Tablo 33’te verilmiştir.
Tablo 33. Örgüt Sağlığı İle Algılanan Örgüt Kimliği Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Çözümleme Tekniği Sonuçları
Değişkenler Örgüt Sağlığı Algılanan Örgüt Kimliği
Örgüt Sağlığı - .74**
Algılanan Örgüt Kimliği - **p<.01
106
Tablo 33’te görüldüğü gibi örgütsel sağlık ile algılanan örgüt kimliği arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu ifade edilebilmektedir (r=.74, p<.01). Bu bulguya göre karar ve süreçlere katılımın yüksek olduğu, sorunların kalıcı ve yapıcı bir şekilde çözüldüğü, öğretmen, öğrenci, veli ilişkilerinin olumlu olduğu, değişim ve gelişimi sağlayabilen, saygı, sevgi ve hoşgörü içinde olan etkili ve verimli okullardaki öğretmenlerin okula karşı olumlu duygular geliştirdiğini, okulun temel değerlerini içselleştirdiğini, okulu diğer okullardan ayrı tuttuğunu, kendilerini okula ait hissettiğini, okulun kültürünü benimsediğini ve okulla özdeşleştiğini söylemek mümkün gözükmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde okulun kimliğini benimseyen öğretmenlerin okulu sağlıklı olarak betimlediği veya okulun sağlıklı olduğunu düşünen öğretmenlerin okul kimliği ile bütünleştiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Örgütsel sağlık ile algılanan örgüt kimliği arasındaki ilişkinin daha ayrıntılı olarak incelenebilmesi için, örgüt sağlığının alt boyutları ile algılanan örgüt kimliği arasındaki korelasyon katsayıları Tablo 34’te verilmiştir.
Tablo 34. Örgüt Sağlığının Alt Boyutları İle Algılanan Örgüt Kimliği Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Çözümleme Tekniği
Sonuçları
Değişkenler Akademik Kurumsal Müdürün Kaynak Öğretmen Mesleki Algılanan Önem Bütünlük Etkisi Desteği Bağlılığı Liderlik Örgüt
Kimliği Akademik Önem - Kurumsal Bütünlük -.12** - Müdürün Etkisi .41** -.15** - Kaynak Desteği .50** .06 .44** - Öğretmen Bağlılığı .42** .13** .23** .34** - Mesleki Liderlik .49** -.02 .50** .53** .51** - Algılanan Örgüt .49** .09** .40** .51** .63** .64** - Kimliği **p<.01
107
Tablo 34 incelendiğinde örgütsel sağlığın tüm alt boyutları ile algılanan örgüt kimliği arasında .01 düzeyinde anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Korelasyon değerleri .00 ile .30 arasında ise düşük, .30 ile .70 arasında ise orta ve .70 ile 1.00 arasında ise yüksek düzeyde bir ilişki olduğu belirtilmektedir (Büyüköztürk, 2013). Buna göre algılanan örgüt kimliğinin örgütsel sağlığın alt boyutlarından akademik önem (r=.49, p<.01) ile pozitif yönlü, orta düzeyde ve anlamlı; kurumsal bütünlük (r=.09, p<.01) ile pozitif yönlü, düşük düzeyde ve anlamlı; müdürün etkisi (r=.40, p<.01) ile pozitif yönlü, orta düzeyde ve anlamlı; kaynak desteği (r=.51, p<.01) ile pozitif yönlü, orta düzeyde ve anlamlı; öğretmen bağlılığı (r=.63, p<.01) ile pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı; mesleki liderlik (r=.64, p<.01) ile pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.
Akademik önem boyutu ile örgütsel kimlik ilişkisinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde çıkması, okulun kimliğini ve kültürünü içselleştiren öğretmenlerin bulunduğu okullarda öğrenci başarısı ve motivasyonu için gayret gösterildiği, ulaşılabilir hedefler belirlenerek öğrencilere güvenip çalışmalarında destek olunduğu yorumunda bulunmak mümkündür. Okul amaçlarını kendi amaçlarıyla birleştirmiş öğretmenlerin okul ve öğrenci başarısı için fazladan çaba sarf etmesi olağan bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Kurumsal bütünlük boyutu ile algılanan örgüt kimliği ilişkisinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde çıkması, çevreye uyum sağlayabilen, dış baskılardan, mantıksız ve anlamsız çevre ve veli isteklerinden korunan okullardaki öğretmenlerin kendini okula ait hissettiklerini ve “Biz” bilincinin oluştuğunu ortaya koymaktadır. Buna göre dış faktörlerin etkisinden okul tarafından korunan yani kurumsal bütünlüğe sahip öğretmenlerin okulun kimliğini de yüksek düzeyde içselleştirdiğini ifade etmek mümkün gözükmektedir. Müdürün etkisi boyutu ile algılanan örgütsel kimlik arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olması, üstlerini etkileyebilen, hiyerarşiden sıyrılıp üst makamlardan okulun ve öğretmenlerin isteklerini alabilen müdürlere öğretmenler tarafından saygı duyulduğu, bağlılık gösterildiği ve okulla özdeşleşmenin sağlandığı sonucuna ulaşılabilir. Bu durumda müdürlerin başarısı ve etkisiyle öğretmenlerin okulun kimliğini kendi kimlikleri ile bütünleştirmeleri arasında ilişki bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Kaynak desteği boyutu ile örgütsel kimlik arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir ilişkinin varlığı, sınıf içi araç gereçlere ve istediğinde ek materyallere ulaşabilen öğretmenlerin aynı zamanda okula karşı olumlu hisler geliştirdiği, okulun diğer okullardan farklı olduğunu düşündüğü ve diğer öğretmenlerle işbirliği içinde oldukları sonucuna ulaşmayı mümkün kılmaktadır. Örgütsel sağlığın alt boyutu olan öğretmen bağlılığı ile algılanan örgütsel kimlik arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin
108
var olduğunu belirlemek beklenen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü birbiriyle gurur duyan, birbirini seven, öğrencilere ve birbirlerine her konuda bağlılık gösteren öğretmenlerin “Biz” bilincini geliştirdiklerini, okul değerlerine sahip çıktıklarını ve okula aidiyet hissettiklerini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu bulgunun doğal sonucu olarak öğretmenlerin okula olan bağlılıkları ile okulun kimliği ile kimliklenmeleri arasındaki ilişkinin varlığı olağan bir durum olarak kabul edilebilmektedir. Örgüt sağlığının son boyutu olan mesleki liderlik ile algılanan örgüt kimliği arasındaki ilişki, öğretmenleri destekleyen, onların güvenini ve sadakatini kazanan müdürlerin olduğu okullarda öğretmenlerin okul kimliği ile bütünleştikleri, müdürün verdiği işlerde gönüllü olarak görev aldıkları, okulun amaçlarını bireysel amaçlarının önünde gördükleri şeklinde yorumlanabilmektedir. Bu bulguya göre yetenekli müdürlerin olduğu okullarda mesleki liderlik düzeyi ile örgüt kimliği arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin varlığı ortaya konmaktadır.
109